Các nghiên cứu về mạng xã hội trên thế giới và ở Việt Nam

Bài viết này nhằm phân tích các công trình nghiên cứu của các tác giả trên thế giới về mạng xã hội theo các hướng: (i) Quan niệm bạn bè trên MXH; (ii) Nhu cầu và lợi ích khi sử dụng MXH; (iii) Bản sắc cá nhân thế hiện trên MXH; (iv) Sự tự công khai và bảo mật thông tin trên MXH; (v) Những rủi ro và hành vi nguy cơ từ MXH và (vi) Sự phụ thuộc mạng xã hội và nghiện MXH.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các nghiên cứu về mạng xã hội trên thế giới và ở Việt NamTẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 51/2021 69 CÁC NGHIÊN CỨU VỀ MẠNG XÃ HỘI TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM Phạm Thị Huyền Trang Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Tóm tắt: Bài viết này nhằm phân tích các công trình nghiên cứu của các tác giả trên thế giới về mạng xã hội theo các hướng: (i) Quan niệm bạn bè trên MXH; (ii) Nhu cầu và lợi ích khi sử dụng MXH; (iii) Bản sắc cá nhân thế hiện trên MXH; (iv) Sự tự công khai và bảo mật thông tin trên MXH; (v) Những rủi ro và hành vi nguy cơ từ MXH và (vi) Sự phụ thuộc mạng xã hội và nghiện MXH. Việc tham khảo các nghiên cứu của các tác giả đi trước giúp chúng tôi có thêm cơ sở khoa học để xây dựng hệ thống lý luận và phương pháp luận nghiên cứu về MXH. Từ đó, chỉ ra thực trạng sử dụng MXH và luận giải các biện pháp sử dụng MXH an toàn cho sinh viên ngành công tác xã hội (CTXH), Trường Đại học Thủ đô Hà Nội trong thời đại công nghệ số hiện nay. Từ khóa: Mạng xã hội, lợi ích của mạng xã hội, rủi ro của mạng xã hội, nghiện mạng xã hội. Nhận bài ngày 7.5.2021; gửi phản biện, chỉnh sửa và duyệt đăng ngày 22.6.2021 Liên hệ tác giả: Phạm Thị Huyền Trang; Email: pthtrang@daihocthudo.edu.vn1. MỞ ĐẦU Mạng xã hội (MXH) ra đời mang đến cho người dùng những lợi ích to lớn trong nhiềulĩnh vực của đời sống như kinh tế, giáo dục, giải trí. Do những ưu điểm nổi trội của MXHcùng với sự hỗ trợ hữu ích của khoa học công nghệ mà MXH ngày càng thu hút và tăngnhanh về số người tham gia sử dụng [7, tr.13]. MXH xuất hiện ở mọi lúc mọi nơi trở thànhđam mê và thói quen hàng ngày, nó trở thành món ăn tinh thần với nhiều người. MXH manglại rất nhiều lợi ích, nó mở ra một hướng đi mới, mang ý nghĩa tích cực cho những ai biếttận dụng và kiểm soát nó. Tuy nhiên, MXH đã để lại hệ lụy nếu như người dùng lạm dụng,quá chú tâm vào các hoạt động trên MXH thì nó ảnh hưởng không nhỏ tới công việc, họctập, sinh hoạt của rất nhiều người; thậm chí nó để lại hậu quả khôn lường cho chính bản thânvà gia đình, xã hội. Những vấn đề chung của MXH thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu trong nhiềulĩnh vực khác nhau. Trên thế giới, khi nghiên cứu về MXH, các tác giả tập trung nhiều nhấtvào nhóm người sử dụng là người trẻ tuổi, thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên. Các tác giảđặt ra nhiều vấn đề khác nhau từ việc nghiên cứu về thói quen sử dụng MXH; những lợi ích70 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘImà MXH mang lại cho thanh thiếu niên như làm tăng lòng tự trọng, tăng cảm nhận hạnhphúc, tăng nguồn vốn xã hội cũng như những ảnh hưởng của MXH đến cuộc sống của ngườisử dụng. Tại Việt Nam, các MXH bắt đầu du nhập từ những năm 2000 dưới hình thức cáctrang nhật ký điện tử (blog). Đến nay, có khoảng 270 MXH được cấp giấy phép hoạt động,trung bình mỗi ngày người Việt Nam vào MXH hơn 2 giờ. Nhóm người sử dụng mạnginternet thường xuyên nhất là học sinh, sinh viên và người lao động trong độ tuổi từ 15-40.Thực tế cho thấy, internet và các trang MXH đem tới cho người dùng rất nhiều tiện ích nhờtốc độ thông tin nhanh, gần như tức thời; nội dung phong phú, hình thức sinh động, hấp dẫn.Nếu được sử dụng phù hợp, đúng mục đích, MXH giúp mỗi cá nhân trao đổi thông tin, giảitrí, học tập, giao lưu, kinh doanh trực tuyến,… có hiệu quả. Song, bên cạnh những mặt tíchcực, MXH cũng đem lại nhiều tác hại và hệ lụy cho mỗi cá nhân cũng như cộng đồng. Đốivới cá nhân, lạm dụng mạng internet và MXH có thể dẫn tới tình trạng phụ thuộc, gây“nghiện”, làm ảnh hưởng tới chất lượng học tập, giảm sút năng suất lao động, thậm chí gâytác hại cho sức khỏe, tâm sinh lý và lối sống của con người, nhất là trong thanh, thiếu niên.Từ đó, các nghiên cứu cho thấy tầm quan trọng trong việc quản lý và giúp đỡ thanh thiếuniên sử dụng MXH một cách hiệu quả nhất và an toàn nhất. Tuy nhiên, tại Việt Nam chỉ córất ít những nghiên cứu về MXH, phần lớn là những bài viết ngắn mang tính chất cảm tính. Bài viết này nhằm phân tích các công trình nghiên cứu của các tác giả trên thế giới vềmạng xã hội theo 6 hướng: (i) Quan niệm bạn bè trên MXH; (ii) Nhu cầu và lợi ích khi sửdụng MXH; (iii) Bản sắc cá nhân thế hiện trên MXH; (iv) Sự tự công khai và bảo mật thôngtin trên MXH; (v) Những rủi ro và hành vi nguy cơ từ MXH và (vi) Sự phụ thuộc mạng xãhội và nghiện MXH.2. NỘI DUNG Mạng xã hội (MXH) ra đời đã thay đối hoàn toàn phương thức giao tiếp của cư dânmạng qua cách kết nối với nhau nhờ yếu tố tích hợp đa tính năng vào cùng một trang mạngnhư chat, e-mail, phim ảnh, chia sẻ file,... Từ khi trang MXH trên thế giới xuất hiện lần đầutiên năm 1995 với sự ra đời của trang Classmate với mục đích đơn thuần chỉ ...