Các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của cư dân huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi dưới tác động của công nghiệp hóa

Bài viết "Các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của cư dân huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi dưới tác động của công nghiệp hóa" sử dụng bộ dữ liệu sơ cấp được thu thập từ cuộc điều tra bằng bảng hỏi các hộ gia đình tại các xã thuộc huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, nghiên cứu tập trung lượng hóa các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của các hộ gia đình.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của cư dân huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi dưới tác động của công nghiệp hóaDOI: 10.56794/KHXHVN.7(187).47-56 Các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của cư dân huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi dưới tác động của công nghiệp hóa Tống Thị Hải Hạnh*, Hoàng Hồng Hiệp** Nhận ngày 21 tháng 3 năm 2023. Chấp nhận đăng ngày 23 tháng 6 năm 2023. Tóm tắt: Sử dụng bộ dữ liệu sơ cấp được thu thập từ cuộc điều tra bằng bảng hỏi các hộ gia đình tại các xãthuộc huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, nghiên cứu1 tập trung lượng hóa các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhậpcủa các hộ gia đình. Kết quả ước lượng bằng phương pháp bình phương nhỏ nhất (OLS) chỉ ra rằng, thu nhập từhoạt động công nghiệp đóng vai trò then chốt trong tổng thu nhập của hộ. Tuy nhiên, phát triển công nghiệp tạihuyện Bình Sơn chưa thúc đẩy đáng kể hoạt động thương mại quy mô hộ gia đình. Đặc biệt, sinh kế dựa vàonông nghiệp tạo ra thu nhập thấp hơn đáng kể so với sinh kế dựa vào các ngành nghề khác. Liên quan đến cácnhân tố nhân khẩu học, trình độ học vấn của các thành viên hộ, tuổi chủ hộ, số nhân khẩu, số lao động đều cóảnh hưởng có ý nghĩa thống kê đến nâng cao thu nhập của hộ. Trên cơ sở các kết quả định lượng, nghiên cứu đềxuất một số hàm ý chính sách nhằm nâng cao thu nhập cho cộng đồng cư dân huyện Bình Sơn. Từ khóa: Công nghiệp hoá, huyện Bình Sơn, sinh kế, tỉnh Quảng Ngãi. Phân loại ngành: Kinh tế Abstract: Using the primary data set collected from the survey by questionnaire of households in thecommunes of Bình Sơn district, Quảng Ngãi province, this research focuses on quantifying the factorsaffecting income of households. Estimation results by ordinary least squares (OLS) indicate that income fromindustrial activities plays a key role in total household income. However, industrial development in Bình Sơndistrict has not significantly promoted household-scale commercial activities. In particular, livelihoods basedon agriculture generate significantly lower income than livelihoods based on other occupations. Regardingdemographic factors, education level of household members, age of household head, number of people,number of employees all have a statistically significant influence on raising household income. On the basisof quantitative results, the study proposes a number of policy implications to increase income for thecommunity in Bình Sơn district. Keywords: Industrialization, Bình Sơn district, livelihood, Quảng Ngãi province. Subject classification: Economics 1. Đặt vấn đề Quá trình phát triển công nghiệp lọc dầu ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến biến đổi kinh tế - xãhội của địa phương, cộng đồng cư dân. Trong đó, các tác động về mặt kinh tế đã được phân tích ở nhiềucông trình nghiên cứu. Nanok and Onyango (2017) chỉ ra rằng, công nghiệp lọc hoá dầu giúp gia tănggiá trị đất đai và phát triển thương mại. Trong khi đó, Chaudhuri và Ray (2019) chứng minh côngnghiệp lọc hoá dầu làm tăng thu nhập cho người dân và nguồn thuế cho chính phủ. Dowokpor (2015),Ebegbulen và cộng sự (2013) khẳng định công nghiệp lọc hoá dầu giúp tạo việc làm cho người dân.*,**Viện Khoa học xã hội vùng Trung Bộ, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam.Email: hoanghonghiep@gmail.com1 Nghiên cứu này là kết quả của nhiệm vụ khoa học công nghệ “Nghiên cứu, đánh giá ảnh hưởng của dự án Nhà máy lọcdầu Dung Quất đối với sự phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Quảng Ngãi nói riêng và khu vực miền Trung nói chung”, thựchiện từ tháng 1/2022 đến 7/2023 do TS. Hoàng Hồng Hiệp làm chủ nhiệm đề tài, Viện Khoa học xã hội vùng Trung Bộlà đơn vị chủ trì. 47Khoa học xã hội Việt Nam, số 7 - 2023 Nhà máy lọc dầu Dung Quất (NMLD Dung Quất) là nhà máy lọc hoá dầu đầu tiên của ViệtNam, được xây dựng trên địa bàn các xã Bình Trị và Bình Thuận thuộc huyện Bình Sơn, tỉnhQuảng Ngãi với tổng diện tích khoảng 956 ha (bao gồm 140 ha mở rộng với 485 ha mặt đất và 471ha mặt biển). Cuối năm 2005, NMLD Dung Quất được chính thức khởi công xây dựng. Năm 2009,NMLD Dung Quất đi vào vận hành thử nghiệm, đánh dấu cho sự phát triển ngành công nghiệp lọchoá dầu của Việt Nam. Nhà máy hoạt động với công suất chế biến vào khoảng 6,5 triệu tấn dầuthô/năm, dự kiến tăng lên 8,5 triệu tấn dầu thô/năm sau khi mở rộng diện tích (Tấn Việt và Hà Hải,2019). Từ khi đi vào hoạt động, NMLD Dung Quất có nhiều đóng góp lớn cho ngân sách tỉnhQuảng Ngãi và ngân sách Trung ương. Bên cạnh đó, sự hiện diện của NMLD Dung Quất đã vàđang giúp tỉnh Quảng Ngãi thu hút mạnh dòng vốn đầu tư trong và ngoài nước; góp phần giải quyếtviệc làm cho hơn 70.000 lao động địa phương (Hà Phương, 2022). Có thể khẳng định, NMLDDung Quất là nền tảng ban đầu của tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của huyện Bình Sơn vàtỉnh Quảng Ngãi. Sử dụng dữ liệu điều tra sơ cấp 1.700 hộ cư dân thuộc huyện Bình Sơn, bài viết này tập trunglượng hóa các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của các hộ gia đình huyện Bình Sơn, tỉnh QuảngNgãi dưới ảnh hưởng của công nghiệp hóa gắn với ảnh hưởng của NMLD Dung Quất. Từ kết quảnghiên cứu định lượng, bài báo đề xuất một số hàm ý chính sách nhằm cải thiện sinh kế cho cộngđồng cư dân địa phương trong thời gian tới. 2. Tổng quan nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập hộ gia đình Trên thế giới, các nghiên cứu về thu nhập và lượng hóa những nhân tố ảnh hưởng đến thu nhậpcủa các hộ gia đình được thực hiện tương đối đa dạng trên nhiều đối tượng và phạm vi tiếp cậnkhác nhau, song tập trung nghiên cứu chủ yếu các hộ gia đình tại các quốc gia đang phát triển. Trêncơ sở các dữ liệu điều tra thu thập được từ 194 hộ thuộc ba ngôi làng của quận Tamil Nadu (ẤnĐộ), sử dụng các mô hình hồi quy đa bi ...