cảm hoài

Vô cùng thiên địa nhập hàm caThời lai đồ điếu thành công dịVận khứ anh hùng ẩm hận đaTrí chúa hữu hoài phù địa trụcTẩy binh vô lộ vãn thiên hàQuốc thù vị báo, đầu tiên bạchKỷ độ Long Tuyền đới nguyệt ma
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
cảm hoàicảm hoàiThế sự du du nại lão hàVô cùng thiên địa nhập hàm caThời lai đồ điếu thành công dịVận khứ anh hùng ẩm hận đaTrí chúa hữu hoài phù địa trụcTẩy binh vô lộ vãn thiên hàQuốc thù vị báo, đầu tiên bạchKỷ độ Long Tuyền đới nguyệt ma(Bản dịch của Phan Võ)Việc thế lôi thôi tuổi tác này,Mênh mông trời đất hát và say,Gặp thời đồ điếu thừa nên việc,Lỡ vận anh hùng luống nuốt caỵGiúp chúa những lăm giằng cốt đất,Rửa dòng không thể vén sông mây.Quốc thù chưa trả già sao vội,Dưới nguyệt mài gươm đã bấy chầyĐến cuối đời Hồ thì hào khí Đông A vang dội mộtthời đã không vực nổi một triều đình yếu kém , mụcruỗng , kết quả là quốc gia rơi vào vòng nô lệ . Ngọncờ nghĩa khí phất lên từ trại Trùng Quang cũng khônggiành lại được cơ đồ . Là một anh hùng thất thế thờiấy , trước lúc ra đi , Đặng Dung đã để lại một nỗi cảm hoài . Thế sự du du nại lão hàVô cùng thiên địa nhập hàm ca Có phải đó là tiếng thở dài của một gười anh hùngthất thế ? Việc đời trôi mãi nhưng ta đã già rồi ! Vớimột cuộc đời chìm nổi, va chạm với rất nhiều thửthách vậy mà bây giờ Đặng Dung phải bó gối ngồinhìn thế sự du du , làm sao tránh được nỗi sầu vạncổ ? Trong câu hát nghêu ngao của người anh hùngthất thế là cả một nỗi hoài cảm mênh mang vô cùngthiên địa ! Vận khứ , tiệc tàn nhưng mối sầu còn mãivới ngàn thu . Giới thiệu mối cảm hoài , hai câu đềđã ôm trùm vũ trụ . Một chút đại ngôn cho ta hiểu chíanh hùng .Theo bố cục cổ điển của một bài thất ngôn bát cú thìhai câu tiếp theo phải là câu thực . Thế nhưng thời laiđồ điếu thành công dị / Vận khứ anh hùng ẩm hận đa lại được sinh ra dưới hình hài của hai câu luận - đó làmột cách nhìn nhận đánh giá sự thành bại ở đời. Đôikhi, ở những bài thơ thất ngôn bát cú, hai câu luận lạimang nét thực . Đó là khi sự kiện đến ồ ạt , dồn dậpkhiến ta không còn thời gian để mà bàn luận nữa.Chẳng biết đây có phải là bài thơ duy nhất trong vănhọc Việt Nam có hai câu thực mang nét luận haykhông ? Việc đã theo dòng trôi xa , Đặng Dung có đủđộ lùi để uống cạn niềm cay đắng. Ta hình dung ôngnhư một con người ngồi lại bên dòng chảy cuộc đờimà trầm mặc suy ngẫm.Kẻ đồ , điếu mà ông nói đến trong câu thơ trên làHàn Tín và Khương Tử Nha, hai anh hùng nổi tiếngtrong lịch sử Trung Quốc. Xuất thân từ những kẻ bầnhàn , họ vẫn có thể dựng nên công nghiệp, có thểđem tài trí của mình để mộng bá đồ vương. Còn ôngxuất thân từ một gia đình danh tướng thì sao?... Cọpchết để da... Đặng Dung ơi ! Tiếng thơm của ngườianh hùng còn vang mãi . Chẳng phải lạc nước hai xeđành bỏ phí ông cho rằng vận của mình đã khứ.Thời thế giờ đây không giúp kẻ anh hùng. Ông cayđắng thừa nhận mình bất lực , dẫu không là một kẻbất tài : Trí chủ hữu hoài phù địa trụcTẩy binh vô lộ vãn thiên hàTa cảm thấy choáng ngợp trước hình ảnh thơ to lớn,kì vĩ. Không có sức mạnh như Hercules của thần thoạiHy Lạp, Đặng Dung vẫn muốn nâng trục đất để giúpvua, giúp nước... Nhà Trần đã đi qua nhưng hào khícủa một thời lịch sử kiêu hùng còn bừng cháy trongông. Lòng yêu nước thương dân của ông đã được thểhiện rất rõ qua câu thơ tẩy binh vô lộ vãn thiên hà .Ông muốn tẩy binh. Vâng! Rửa áo giáp của một cuộcchiên tranh tàn khốc. Dù biết sẽ rất khó khăn, ôngphải rửa nhữg giọt máu của bao sinh linh còn vươngtrên áo, rửa đi dấu vết của bụi đường trong ngàn dặmchinh an. Với tấm lòng của một người yêu nước, ôngsẵn sàng làm điều đó, ông chỉ muốn vươn tới một nềnhòa bình thực sự. Nhưng tiếc thay! Nhịp chùng củabài thơ đã tới, Vô lộ vãn thiên hà. Chỉ có thiên hàmới gột được giáp binh. Nhưng thiên hà, con sôngrộng lớn với muôn vàn tinh tú, chỉ tồn tại trên bầu trờihoặc trong giấc mơ của những người mang chí lớnmà thôi. Mãi đến lúc ra đi ông vẫn mong tìm cho bằngđược đường khai thông thiên hà xuống trần gian, chonền hòa bình, độc lập trở về cùng đất Việt.Quốc thù vị báo đầu tiên bạchKỷ độ long tuyền đái nguyệt ma.Còn gì buồn hơn cho kẻ anh hùng khi nghiệp lớn củacuộc đời dang dở ? Tuổi xanh qua đi, quốc thù còn đó- ta cứ ngỡ bài thơ khép lại trong một tiếng thở dài.Kỷ độ long tuyền đái nguyệt ma - câu thơ cuối đãxóa đi những suy diễn tầm thường đó, nó ánh lên mộtnỗi tự hào, như vầng hào quang của thanh gươm quýngời lên giữa đêm trăng. Tuổi già, đầu bạc, vận đã quarồi nhưng người nghĩa sĩ mấy độ mài gươm không cóđiều gì phải hộ thẹn với đời, dẫu lòng mang bao tiếcnuối. Thanh gươm mà ông từng mài trong đêm trăngấy có một nét nào đó giống ngọn giáo mà Phạm NgũLão đã từng trấn giữ núi sông. Thanh gươm ấy, hyvọng rằng Đặng Dung vẫn giắt bên hông khi lao mìnhxuống sông để không lọt vào tay giặc.Trải qua hơn nửa thiên niên kỷ, Cảm Hoài vẫn đứngđấy sừng sững, tượng trưng cho một ý chí Việt Nam.Dù bất lực trước cuộc đời, những câu thơ của ĐặngDung vẫn hằn lên những nỗi niềm to lớn, hình như sĩkhí của một đời cầm gươm đã ám ảnh từng câu chữ -Phi hào kiệt chi sĩ bất năng. Nhà Hồ tan rã là mộtđiều tất yếu nhưng lịch sử lại có thêm tên tuổi ĐặngDung và văn học Việt Nam mãi khắc ghi một mối CảmHoài. ...