Câu hỏi và hướng dẫn ôn tập môn lịch sử triết học - phần Phương Tây

Tài liệu "Câu hỏi và hướng dẫn ôn tập môn lịch sử triết học - phần phương Tây" dành cho thí sinh thi tuyển cao học, NCS chuyên ngành Triết học ôn tập, với các câu hỏi phần triết học phương Tây như: trình bày khái quát và đánh giá các hình thức lịch sử cơ bản của chủ nghĩa duy duy vật; trình bày khái quát và đánh giá các hình thức lịch sử của phép biện chứng;...Chúc bạn học tốt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Câu hỏi và hướng dẫn ôn tập môn lịch sử triết học - phần Phương Tây CÂU H ỎI VÀ HƯỚNG DẪN ÔN TẬP MÔN LỊCH SỬTRIẾT HỌC – PHẦN PHƯƠNG TÂY ( dành cho thí sinh thi tuyển cao học, NCS chuyên ngành Triết học) 1. Trình bày khái quát và đánh giá các hình thức l ịch sử c ơ b ảncủa chủ nghĩa duy duy vật Trong quaù trình phaùt sinh vaø phaùt trieån cuûa mìnhchuû nghóa duy vaät traûi qua caùc hình thöùc cô baûn sau : 1. Chuû nghóa duy vaät chaát phaùc, ngaâ y thô (øCNDV töïphaùt , xeùt theo cô sôû, quá trình hình thành laãn trình ñoä cuûanoù) taïi caùc nöôùc phöông Ñoâng(AÁn Ñoä, Trung Quoác…) vaøHy Laïp, La Maõ coå ñaïi laø hình thöùc ñaàu tieân cuûa chuûnghóa duy vaät. Caùc nhaø trieát hoïc böôùc ñaàu vöôït qua theágiôùi quan huyeàn thoaïi, maøthaàn thoaïi laø haït nhaân cuûanoù, giaûi thích nguyeân nhaân theá giôùi töø chính caùc yeáutoá vaät chaát saün coù cuûa theá giôùi (ñaát, nöôùc, luûa,khoâng khí…), xem xeùt söï hình thaønh cuûa caùc söï vaät moätcaùch töï thaân . Đạt được thành quả đó là nhờ chủ nghĩa duy vật ngay từkhi mới ra đời đã có mối liên hệ hữu cơ với sự phát triển khoa học , nhất là khoahọc tự nhiên, dù đang còn ở trong tình trạng tản m ạn, s ơ khai, ch ưa chuyên bi ệthóa. Tính chaát aáu tró (chất phác, ngây thơ) cuûa chuû nghóa duyvaät coå ñaïi gaén vôùi trình ñoä nhaän thöùc chung cuûa loaøingöôøi thôøi kyø naøy. Phaàn lôùn nhaän ñònh cuûa chuû nghóaduy vaät caên cöù vaøo söï quan saùt tröïc tieáp, s ự cảm nhận haysuy töôûn g cuûa caùc trieát gia , maø chöa ñöôïc luaän chöùngbaèng chaát lieäu soáng động cuûa tri thöùc khoa hoïc. Cách đặt vấnđề về “bản nguyên”, hay viên gạch đầu tiên xây nên tòa lâu đài vũ trụ, xét theoquan điểm vật lý học hiện đại, cũng chưa thòa đáng. . Beân caïnh ñoù dochòu söï quy ñònh cuûa ñieàu kieän kinh tế, vaên hoùa của xã hội,nhieàu nhaø duy vaät chöa chaám döùt haún söï raøng buoäccuûa theá giôùi quan nguyeân thuûy (vaät hoaït luaän, vaät linhthuyeát, nhaân hình hoùa…) vaø caùc yeáu toá huyeàn hoïc(occultism). Trong lịch sử chủ nghĩa duy vật chất phác tại Hy lạp cổ đại, nguyên tửluận duy vật, do Lơxíp sáng lập, Đêmôcrít (và sau này, trong thời kỳ Hy Lạp hóacó thêm Êpiquya đã thực hiện nhân bản hóa nguyên tử luận) phát triển, chiếm vịtrí đặc biệt, là điển hình cho tư tưởng duy vật cổ đại. Hơn thế nữa, thông quanguyên tử luận duy vật, cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩaduy tâm ngay từ buổi ban đầu đã trở nên gay gắt, quy ết liệt. Cu ộc đ ấu tranh đó 1làm nên động lực của sự phát triển tư duy triết học trong h ơn hai ngàn năm qua.Đóng góp của nguyên tử luận vào hình thức đầu tiên c ủa ch ủ nghĩa duy v ật là ởchỗ, thứ nhất, đã xác lập bức tranh phi nhân hình về thế giới, căn cứ trên suyđoán về nguyên tử như cái bé nhất, bất khả phân, cơ sở của sự tồn tại và bi ếnđổi trong thế giới, và hư không, như bể chứa các nguyên tử; thứ hai, giải thíchcác sự vật, hiện tượng, quá trình diễn ra trong thế giới theo tính tất yếu tựnhiên; thứ ba, vận dụng nguyên tử luận vào việc phân tích bản chất con ngườivà xã hội, phủ nhận quan điểm về tính bất tử của linh h ồn, ủng h ộ nhi ệt thànhnền dân chủ; thứ tư, kích thích tư duy khoa học thông qua cách đặt vấn đề vềnguyên tử như giới hạn của thế giới vật chất. V.I. Lênin trong Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán đãcô đọng cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm b ằng hìnhảnh “đường lối Đêmôcrít” và “đường lối Platôn”. 2. Chuû nghóa duy vaät maù y moùc - sieâu hình (có thể gọimột cách cô đọng là Chủ nghĩa duy vật siêu hình) ôû chaâu AÂu Ph ục hưng(cuối thế kỷ XIV – thế kỷ XVI) và caän ñaïi ( theá kyû XVII - nöûa ñaàutheá kyû XIX) laø hình thöùc lòch söû thöù hai cuûa chuû nghóaduy vaät. Noù baét ñaàu töø tư tưởng duy vật trong việc xác lập bứctranh vật lý về thế giới ở các nhà khoa học Phục h ưng (Copernic, Bruno,Galilei...) đến caùc nhaø duy vaät theá kyû XVII taïi Anh, Phaùp, HaøLan, Italia, đặc biệt chủ nghĩa duy vật vô thần Pháp thế kỷ XVIII với LaMettrie, Diderot, Holbach, Helvétius... vaø keát thuùc ôû chuû nghóaduy vaät nhaân baûn Feuerbach taïi Ñöùc, tröôùc khi ñöôïc thaytheá baèng hình thöùc tieáp theo. Về thế giới quan, tập trung chủ yếu ở khía cạnh bản thể luận, tìm hiểuvề tồn tại của giới tự nhiên, thế giới vật chất, chuû nghóa duy vaät thôøikyø naøy phaùt trieån trong moái lieân heä vôùi khoa hoïc töïnhieân. Nhôø bieát döïa vaøo caùc thaønh töïu khoa hoïc caùcnhaø duy vaät ñaõ xaùc laäp ñöôïc caùc böùc tranh môùi veàtheá giôùi, böôùc ñaàu ñöa ra nhöõng nhaän ñònh hôïp lyù veà töïnhieân, caùc quy luaät cuûa noù, phaùt trieån tinh thaàn hoaøinghi vaø pheâ phaùn ñoái vôùi chuû nghóa giaùo ñieàu vaø giaûkhoa hoïc. Trong quan niệm về vật chất, chủ nghĩa duy vật thế kỷ XVII –XVIII có bước phát triển mới so với thời cổ đại. Thay vì cuộc tranh luận về bảnnguyên thế giới, các nhà duy vật đ ...