Chương 5: Công ty chứng khoán

Hoạt động của Công ty chứng khoán rất đa dạng và phức tạp, khác hẳn với các doanh nghiệp sản xuất và thương mại thông thường vì công ty chứng khoán là một định chế tài chính đặc biệt. Vì vậy, vấn đề xác định mô hình tổ chức kinh doanh của CTCK cũng có những điểm khác nhau
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chương 5: Công ty chứng khoán Gi¸o tr×nh ThÞ tr−êng chøng kho¸n Ch−¬ng 5 C«ng ty chøng kho¸n 5.1. C¸c m« h×nh tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n Ho¹t ®éng cña c«ng ty chøng kho¸n rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p, kh¸c h¼nvíi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ th−¬ng m¹i th«ng th−êng v× c«ng ty chøngkho¸n (CTCK) lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh ®Æc biÖt. V× vËy, vÊn ®Ò x¸c ®Þnhm« h×nh tæ chøc kinh doanh cña CTCK còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau vµvËn dông cho c¸c khèi thÞ tr−êng cã møc ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau (thÞ tr−êngcæ ®iÓn; thÞ tr−êng míi næi; thÞ tr−êng c¸c n−íc chuyÓn ®æi). Tuy nhiªn, cãthÓ kh¸i qu¸t m« h×nh tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n cña c«ng ty chøngkho¸n theo 2 nhãm sau: 5.1.1. M« h×nh c«ng ty chøng kho¸n ®a n¨ng Theo m« h×nh nµy, c«ng ty chøng kho¸n ®−îc tæ chøc d−íi h×nh thøcmét tæ hîp dÞch vô tµi chÝnh tæng hîp bao gåm kinh doanh chøng kho¸n,kinh doanh tiÒn tÖ vµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh. Theo ®ã, c¸c ng©n hµng th−¬ngm¹i ho¹t ®éng víi t− c¸ch lµ chñ thÓ kinh doanh chøng kho¸n, b¶o hiÓm vµkinh doanh tiÒn tÖ. M« h×nh nµy ®−îc biÓu hiÖn d−íi 2 h×nh thøc sau: - Lo¹i ®a n¨ng mét phÇn: theo m« h×nh nµy c¸c ng©n hµng muèn kinhdoanh chøng kho¸n, kinh doanh b¶o hiÓm ph¶i thµnh lËp c«ng ty con h¹chto¸n ®éc lËp vµ ho¹t ®éng t¸ch rêi víi ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ. M« h×nhnµy cßn ®−îc gäi lµ m« h×nh ng©n hµng kiÓu Anh. - Lo¹i ®a n¨ng hoµn toµn: c¸c ng©n hµng ®−îc phÐp trùc tiÕp kinhdoanh chøng kho¸n, kinh doanh b¶o hiÓm vµ kinh doanh tiÒn tÖ còng nh−c¸c dÞch vô tµi chÝnh kh¸c. M« h×nh nµy cßn ®−îc gäi lµ m« h×nh ng©n hµngkiÓu §øc. ¦u ®iÓm cña m« h×nh nµy lµ c¸c ng©n hµng cã thÓ kÕt hîp nhiÒu lÜnhvùc kinh doanh, nhê ®ã gi¶m bít rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh b»ngviÖc ®a d¹ng ho¸ ®Çu t−. Ngoµi ra, m« h×nh nµy cßn cã −u ®iÓm lµ t¨ng kh¶n¨ng chÞu ®ùng cña ng©n hµng tr−íc nh÷ng biÕn ®éng trªn thÞ tr−êng tµichÝnh. MÆt kh¸c, c¸c ng©n hµng sÏ tËn dông ®−îc lîi thÕ cña m×nh lµ tæ chøc118 Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©nCh−¬ng 5: C«ng ty chøng kho¸nkinh doanh tiÒn tÖ cã vèn lín, c¬ së vËt chÊt hiÖn ®¹i vµ hiÓu biÕt râ vÒkh¸ch hµng còng nh− c¸c doanh nghiÖp khi hä thùc hiÖn nghiÖp vô cÊp tÝndông vµ tµi trî dù ¸n. Tuy nhiªn, m« h×nh nµy còng cã nh÷ng h¹n chÕ, ®ã lµ do võa lµ tæ chøctÝn dông lµ võa lµ tæ chøc kinh doanh doanh chøng kho¸n, do ®ã kh¶ n¨ngchuyªn m«n kh«ng s©u nh− c¸c c«ng ty chøng kho¸n chuyªn doanh. §iÒunµy sÏ lµm cho thÞ tr−êng chøng kho¸n kÐm ph¸t triÓn v× c¸c ng©n hµngth−êng cã xu h−íng b¶o thñ vµ thÝch ho¹t ®éng cho vay h¬n lµ thùc hiÖn c¸cnghiÖp vô cña thÞ tr−êng chøng kho¸n nh−: b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n,t− vÊn ®Çu t− chøng kho¸n, qu¶n lý danh môc ®Çu t−. §ång thêi, do khã t¸ch b¹ch ®−îc ho¹t ®éng ng©n hµng vµ ho¹t ®éngkinh doanh chøng kho¸n, trong ®iÒu kiÖn m«i tr−êng ph¸p luËt kh«ng lµnhm¹nh, c¸c ng©n hµng dÔ g©y nªn t×nh tr¹ng lòng ®o¹n thÞ tr−êng, vµ khi ®ãc¸c biÕn ®éng trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n sÏ t¸c ®éng m¹nh tíi kinh doanhtiÒn tÖ, g©y t¸c ®éng d©y chuyÒn vµ dÉn ®Õn khñng ho¶ng thÞ tr−êng tµichÝnh. Bªn c¹nh ®ã, do kh«ng cã sù t¸ch biÖt râ rµng gi÷a c¸c nguån vèn,nªn c¸c ng©n hµng cã thÓ sö dông tiÒn göi tiÕt kiÖm cña d©n c− ®Ó ®Çu t−chøng kho¸n, vµ khi thÞ tr−êng chøng kho¸n biÕn ®éng theo chiÒu h−íng xÊusÏ t¸c ®éng tíi c«ng chóng th«ng qua viÖc å ¹t rót tiÒn göi, lµm cho ng©nhµng mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶. Do nh÷ng h¹n chÕ nh− vËy, nªn sau khi khñngho¶ng thÞ tr−êng tµi chÝnh 1929- 1933, c¸c n−íc ®· chuyÓn sang m« h×nhchuyªn doanh, chØ cã mét sè thÞ tr−êng (nh− §øc) vÉn cßn ¸p dông m« h×nhnµy. 5.1.2. M« h×nh c«ng ty chøng kho¸n chuyªn doanh Theo m« h×nh nµy, ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n sÏ do c¸c c«ngty ®éc lËp vµ chuyªn m«n ho¸ trong lÜnh vùc chøng kho¸n ®¶m tr¸ch, c¸cng©n hµng kh«ng ®−îc tham gia kinh doanh chøng kho¸n. ¦u ®iÓm cña m« h×nh nµy lµ h¹n chÕ ®−îc rñi ro cho hÖ thèng ng©nhµng, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®i vµo chuyªn m«n ho¸ s©utrong lÜnh vùc chøng kho¸n ®Ó thóc ®Èy thÞ tr−êng ph¸t triÓn. M« h×nh nµy®−îc ¸p dông kh¸ réng r·i ë c¸c thÞ tr−êng Mü, NhËt vµ c¸c thÞ tr−êng míinæi nh− Hµn Quèc, Th¸i Lan...vv.Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n 119 Gi¸o tr×nh ThÞ tr−êng chøng kho¸n Tuy nhiªn, do xu thÕ h×nh thµnh nªn c¸c tËp ®oµn tµi chÝnh khæng lånªn ngµy nay mét sè thÞ tr−êng còng cho phÐp kinh doanh trªn nhiÒu lÜnhvùc tiÒn tÖ, chøng kho¸n, b¶o hiÓm, nh−ng ®−îc tæ chøc thµnh c¸c c«ng tymÑ, c«ng ty con vµ cã sù qu¶n lý, gi¸m s¸t chÆt chÏ vµ ho¹t ®éng t−¬ng ®èi®éc lËp víi nhau. 5.2. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c«ng ty chøng kho¸n 5.2.1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i CTCK C«ng ty chøng kho¸n lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian thùc hiÖn c¸cnghiÖp vô trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. ë ViÖt Nam, theo QuyÕt ®Þnh 04/1998/ ...