CHƯƠNG TRÌNH NÔNG THÔN MỚI Ở VIỆT NAM: MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ KIẾN NGHỊ

Qua gần 3 năm thực hiện, Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) của ViệtNam vẫn chưa đạt được như kết quả trông đợi. Trên cơ sở đánh giá thực trạngtriển khai chương trình NTM, bài viết này chỉ ra những bất cập và đề xuất một sốgiải pháp về chính sách nhằm hoàn thiện chương tình NTM ở nước ta. Sự chưaphù hợp trong bộ tiêu chí đánh giá, cách tiếp cận “ dội ở trên xuống”, sự thiên lệchtrong lựa chọn các xã điểm, chất lượng quy hoạch NTM thấp, chưa phát huy thậttốt sự tham gia...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CHƯƠNG TRÌNH NÔNG THÔN MỚI Ở VIỆT NAM: MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ KIẾN NGHỊ CHƯƠNG TRÌNH NÔNG THÔN MỚI Ở VIỆT NAM: MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ KIẾN NGHỊ GS. TS. Đỗ Kim Chung & PGS. TS. Kim Thị Dung * * Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội Email: dokimchung.hua@gmail.com và kimthidung.hua@gmail.com Đăng trên tạp chí Phát triển kinh tế, Đại học kinh tế TP H ồ Chí Minh, Thánh 8 năm 2012TÓM TẮTQua gần 3 năm thực hiện, Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) của Vi ệtNam vẫn chưa đạt được như kết quả trông đợi. Trên c ơ sở đánh giá thực trạngtriển khai chương trình NTM, bài viết này chỉ ra những bất c ập và đề xu ất một s ốgiải pháp về chính sách nhằm hoàn thiện ch ương tình NTM ở n ước ta. Sự chưaphù hợp trong bộ tiêu chí đánh giá, cách tiếp c ận “ d ội ở trên xu ống”, s ự thiên l ệchtrong lựa chọn các xã điểm, chất lượng quy ho ạch NTM thấp, ch ưa phát huy th ậttốt sự tham gia của dân, chưa chú trọng đầu tư vào phát tri ển kinh tế, nhân l ực vàthể chế, thiếu sự phối kết hợp giữa các cấp và các ngành, trình đ ộ và năng l ựcquản lý của cán bộ cơ sở còn hạn chế là những nguyên nhân c ơ b ản làm cho hi ệuquả các chương trình phát triển nông thôn thấp. Thực hiện cách ti ếp c ận có sựtham gia, lấy dân là trung tâm cho sự phát tri ển, bổ xung và hoàn thi ện b ộ tiêu chíđánh giá, ban hành các chính sách hướng dẫn, tri ển khai xây d ựng NTM phù h ợpvới từng vùng miền, tập trung nhiều hơn vào mục tiêu kinh tế, coi tr ọng v ấn đ ề xãhội, thực hiện phối kết hợp giữa các c ấp và cách ngành, l ồng ghép h ữu c ơ cácchương trình dự án, phát triển nguồn nhân lực địa phương là nh ững gi ải pháp quantrọng góp phần triển khai thắng lợi chương trình và đ ảm b ảo cho nông thôn pháttriển bền vững.Từ khóa: Chương trình nông thôn mới, Tiêu chí đánh giá, Xã điểm, Quy hoạch1. ĐẶT VẤN ĐỀChương trình nông thôn mới được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và BanKinh tế trung ương Đảng khởi xướng vào năm 2001 (Ban Kinh tế Trung ươngĐảng, 2001 [2], Đỗ Kim Chung, 2002 [7]). Từ 11 xã được chọn làm thí điểm banđầu, đến nay số xã tham gia vào chương trình đã lên tới hàng nghìn (Cục kinh tếhợp tác và phát triển nông thôn, Bộ NN và PTNT, 2011 [4]). Sau 10 năm thửnghiệm, từ một chương trình của Bộ NN và PTNT đã được phát tri ển thànhchương trình của Chính phủ. Ngày 4 tháng 6 năm 2010, Thủ tướng Chính ph ủ đãcó Quyết định số 800/QD-TTg về Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựngnông thôn mới giai đoạn 2010-2020. Các tỉnh trong c ả n ước đang tri ển khai thựchiện chương trình nhằm góp phần thực hiện Nghị quyết số 26/NQ-TW ngày 05-8-2008 của Hội nghị lần thứ 7, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) v ề “ nôngnghiệp, nông dân và nông thôn” . Qua 3 năm triển khai thực hiện Quyết định800/QD-TTg của Chính phủ, cả nước có 9050 xã thì chỉ có một xã đạt được tiêuchí nông thôn mới (Ban chỉ đạo chương trình mục tiêu quốc gia nông thôn mới,2012 [1]). Vấn đề đặt ra là điều gì đã cản trở và ảnh hưởng đến kết quả và hiệuquả của chương trình NTM này? Làm thế nào để xây dựng và triển khai thực hiệntốt chương trình này?. Để góp phần trả lời cho câu hỏi đó, bài viết này tập trungthảo luận thực trạng triển khai và một số vấn đề n ổi lên khi thực hi ện ch ươngtrình nông thôn ở nước ta.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1 Các sự kiện, quan điểm về phát triển nông thôn dược trình bày trong nghiêncứu này dựa trên các tài liệu tổng kết về xây dựng mô hình nông thôn m ới ở Vi ệtNam của Ban chỉ đạo chương trình mục tiêu quốc gia nông thôn m ới, các báo cáocủa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, một số nghiên cứu của một số tổchức và khoa học nước ngoài . Các thực tiễn phát triển nông thôn của Vi ệt Namđược thu lượm qua các đợt đi khảo sát, quan sát c ủa nhóm nghiên c ứu có m ặt từngày đầu khi xây dựng thí điểm mô hình nông thôn mới ở 11 xã từ đầu những năm2002 và khảo sát gần đây ở một số tỉnh thành trong c ả n ước tri ển khai ch ươngtrình nông thôn mới.3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN3.1 Chương trình phát triển nông thôn mới ở Việt Nam Ở Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn là c ơ quan đ ầu m ối,triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2010-2020(Thủ tướng chính phủ, 2010 [13]). Chương trình này gồm 11 nội dung: Quy hoạchxây dựng nông thôn mới; Phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội; Chuyển d ịch c ơ c ấu,phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập; Giảm nghèo và an sinh xã h ội; Đ ổi m ới vàphát triển các hình thức tổ chức sản xuất có hi ệu qu ả ở nông thôn; Phát tri ển giáodục - đào tạo ở nông thôn; Phát triển y tế, chăm sóc sức kh ỏe c ư dân nông thôn;Xây dựng đời sống văn hóa, thông tin và truyền thông nông thôn; C ấp n ước sạchvà vệ sinh môi trường nôn ...