Đại cương lịch sử và tư tưởng Sikh giáo

Đối với Ấn Độ, tôn giáo càng có vai trò đặc biệt quan trọng không chỉ trên lĩnh vực văn hóa tinh thần, mà còn cả trên lĩnh vực văn hóa vật chất. Quốc gia này đã sản sinh ra nhiều tôn giáo vào bậc nhất thế giới. Bài viết này giới thiệu khái lược về Sikh giáo, một tôn giáo đã ra đời ở Ấn Độ vào đầu thế kỷ XVI, mà sự hiểu biết về nó còn khá hạn chế ở nước ta.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đại cương lịch sử và tư tưởng Sikh giáo1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ ± ∗ĈҺNG VĂN CHѬѪNG(∗)(**)TӎNH NHѬĈҤI CѬѪNG LӎCH SӰ VÀ TѬ TѬӢNG SIKH GIÁOTóm tҳt: Trong các n͉n văn hóa cͯa nhân lo̩i, tôn giáo luôn cóm͡t v͓ trí r̭t quan tr͕ng. Tôn giáo là m͡t trong nhͷng y͇u t͙ ÿ̯utiên và c˯ b̫n trong vi͏c hình thành, b̫o t͛n và phát huy nhͷnggiá tr͓ ÿ̩o ÿͱc cͯa con ng˱ͥi. Ĉ͙i vͣi ̬n Ĉ͡, tôn giáo càng có vaitrò ÿ̿c bi͏t quan tr͕ng không ch͑ trên lƭnh v͹c văn hóa tinh th̯n,mà còn c̫ trên lƭnh v͹c văn hóa v̵t ch̭t. Qu͙c gia này ÿã s̫n sinhra nhi͉u tôn giáo vào b̵c nh̭t th͇ giͣi. Bài vi͇t này giͣi thi͏u kháil˱ͫc v͉ Sikh giáo, m͡t tôn giáo ÿã ra ÿͥi ͧ ̬n Ĉ͡ vào ÿ̯u th͇ kͽXVI, mà s͹ hi͋u bi͇t v͉ nó còn khá h̩n ch͇ ͧ n˱ͣc ta.Tӯ khóa: Sikh giáo, ̬n Ĉ͡, Nanak, Guru.1. Lӏch sӱ hành thành và phát triӇn ÿҥo SikhDѭӟi vѭѫng triӅu Islam giáo ӣ Delhi (1206 - 1526), Ҩn Ĉӝ thѭӡngxuyên bӏ phân liӋt vӅ lãnh thә và chính trӏ bӣi các thӫ lƭnh Islam giáo chianhau cҫm quyӅn ӣ các ÿӏa phѭѫng và nhiӅu lҫn bӏ quân Mông Cә tҩncông xâm lѭӧc, nhҩt là ӣ vùng tây bҳc rӝng lӟn. Bên cҥnh ÿó, ngѭӡiIslam giáo cai trӏ lҥi thӵc hiӋn chính sách phân biӋt tôn giáo. Hӑ dànhnhiӅu ѭu ái, quyӅn lӧi vӅ chính trӏ, kinh tӃ cho tín ÿӗ Islam giáo, cNJng tӭclà hҥn chӃ quyӅn lӧi cӫa các tôn giáo khác, trong ÿó phҫn ÿông là tín ÿӗҨn Ĉӝ giáo. Cùng vӟi nhӳng lí do khác vӅ kinh tӃ, xã hӝi ÿã dүn ÿӃnphong trào ÿҩu tranh cӫa các tôn giáo ӣ Ҩn Ĉӝ. Nhӳng nhà tѭ tѭӣng cӫacác phong trào này ÿӅu phӫ nhұn sӵ phân chia ÿҷng cҩp, ÿòi bình ÿҷngcӫa mӑi ngѭӡi trѭӟc thҫn linh và chӫ trѭѫng không phân biӋt ÿӏa vӏ xãhӝi và tôn giáo(1). Trong bӕi cҧnh lӏch sӱ ÿó, Nanak ÿã sáng lұp ra Sikhgiáo (Sikhism) vào ÿҫu thӃ kӹ XVI tҥi Bang Punjab, miӅn Bҳc Ҩn Ĉӝ.Sikh giáo chӫ trѭѫng chung sӕng hòa bình vӟi các tôn giáo khác ӣ Ҩn Ĉӝnhѭ KǤ Na giáo (Jainism), Phұt giáo (Buddhism), Ҩn Ĉӝ giáo(Hinduism), Islam giáo (Islam), Công giáo (Catholicism), Do Thái giáo∗. TS., Khoa Lӏch sӱ, Ĉҥi hӑc Sѭ phҥm HuӃ.. TS., chùa KiӅu Ĉàm, thành phӕ HuӃ, tӍnh Thӯa Thiên - HuӃ.ΎΎ1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑ (Judaism),…; ÿѭӧc xem nhѭ mӝt tôn giáo cҧi cách, ra ÿӡi trên cѫ sӣ tiӃpnhұn tѭ tѭӣng, luұt lӋ, lӉ nghi cӫa Phұt giáo, Ҩn Ĉӝ giáo, Islamgiáo,v.v…Theo tiӃng Punjab, Sikh có nghƭa là “môn ÿӋ” hay “hӑc trò”, cNJng cónghƭa biӇu thӏ sӵ sùng bái tuyӋt ÿӕi vào các bұc Ĉҥo sѭ (Guru). Chӳ Sikhÿѭӧc dùng trӵc tiӃp tӯ gӕc chӳ Hindi là Sikhna (tiӃng Sanskrit ÿӑc làSikha), có nghƭa là “hӑc”, “nghe thҩy”; trong khi Guru là thuұt ngӳ cónguӗn gӕc tӯ chӳ Gri cӫa tiӃng Phҥn (Sanskrit) nghƭa là “phát ngôn”,“giҧng giҧi”. Theo ngѭӡi Sikh, “Gu” là ngѭӡi xua tan vô minh và bóngtӕi, còn “Ru” là ngѭӡi ÿã giác ngӝ. Nhѭ vұy, “Guru” có nghƭa là Ĉҥo sѭ,là bұc Thҫy, Giáo chӫ. Xuҩt phát tӯ quan ÿiӇm này, Nanak ÿѭӧc tôn sùngvà trӣ thành mӝt Ĉҥo sѭ, mӝt nhà lãnh ÿҥo tôn giáo, mӝt Guru, bӣi ôngÿѭӧc cho là do Thѭӧng ĈӃ ÿһt ra vì mӝt lý do ÿһc biӋt và luôn dõi theoThѭӧng ĈӃ. Ĉҥo sѭ Nanak cNJng ÿѭӧc khai tâm ҩn chӭng hӧp nhҩt vӟiThѭӧng ĈӃ(2).Nanak sinh năm 1469 trong mӝt gia ÿình thuӝc ÿҷng cҩp Ksatriya(gӗm vua chúa, quý tӝc, tѭӟng lƭnh) thuӝc bӝ tӝc Bedi tҥi làng Talwandigҫn Lahore. Tӯ nhӓ, ông là ngѭӡi theo Ҩn Ĉӝ giáo. Tuy nhiên, do ҧnhhѭӣng tӯ ngѭӡi cha, ngѭӡi ÿã tӯng làm viӋc cho ông chӫ làng là ngѭӡiIslam giáo (Muslim), vì vұy Nanak sӟm tiӃp nhұn và tinh thông cҧ Ҩn Ĉӝgiáo lүn Islam giáo. Khi còn là mӝt ÿӭa bé, ông ÿã biӇu hiӋn tài năng làmӝt nhà thѫ và mӝt triӃt gia. Nanak lúc bҩy giӡ có thӇ tranh luұn vӟi ÿҥosѭ cӫa các giáo phái nhҵm giҧi ÿáp các thҳc mҳc vӅ tín ngѭӥng tôn giáonói chung. Ӣ tuәi 16, Nanak trӣ thành mӝt quan chӭc chính phӫ và ÿѭӧclàm quen vӟi thӃ giӟi Islam giáo rӝng lӟn, gһp gӥ nhiӅu nhân vұt uyênbác, nhѭng vүn không có ÿѭӧc câu trҧ lӡi thích ÿáng cho vҩn ÿӅ tínngѭӥng. Vì thӃ, ông vүn tiӃp tөc tìm kiӃm ÿҥo lý riêng cho mình. Năm 19tuәi, mһc dù ÿã tұn tâm cҫu nguyӋn và thiӅn ÿӏnh, nhѭng ông vүn cѭӟi vӧvà có ÿѭӧc hai ngѭӡi con trai. Sau khi lұp gia ÿình, ông ÿã chuyӇn ÿӃnSutanpur sӕng cùng vӟi ngѭӡi anh rӇ mӝt thӡi gian. Tҥi ÿây, ông và mӝtnhóm ngѭӡi nӳa, ÿã cùng nhau tө hӑp vào mӛi buәi sáng và buәi chiӅuÿӇ ÿӑc kinh cҫu nguyӋn và thiӅn ÿӏnh. Dҫn dҫn, sӕ ngѭӡi ÿi theo ôngngày càng ÿông, rӗi chính thӭc trӣ thành mӝt cӝng ÿӗng Sikh giáo, có hӋthӕng tә chӭc ÿѭӧc công nhұn vào năm 1521(3). Tҥi Sutanpur, Nanak ÿãtrҧi qua sӵ “thӵc nghiӋm tâm linh”, chӭng ÿҥt ÿѭӧc mӝt vài sӵ huyӅn bí,và mӝt trong nhӳng chӭng nghiӋm ÿó ÿã ÿѭӧc ông lҩy làm nguyên tҳcϵϰĈɴQJ 9ăQ &KɉɇQJ 7ʈQK 1Kɉ ĈɞL FɉɇQJ OʈFK Vͭ«cho Sikh giáo. Janam Sakhis, tác phҭm duy nhҩt cӫa ÿҥo Sikh ÿӅ cұp ÿӃnlӏch sӱ cuӝc ÿӡi cӫa Nanak chép rҵng, ông có thói quen tҳm sông vào mӛisáng sӟm tinh mѫ. Mӝt sáng nӑ, ông ÿi tҳm mà không trӣ vӅ trong bangày. Khi xuҩt hiӋn trӣ lҥi, ông vүn im lһng cho ÿӃn ngày hôm sau, rӗithӕt lên rҵng: “Không có Hindu giáo mà cNJng không có Islam giáo, vì thӃtôi sӁ phҧi theo con ÿѭӡng cӫa ai? Tôi sӁ theo con ÿѭӡng cӫa Thѭӧng ĈӃ,Ĉҩng Tӕi Cao. Thѭӧng ĈӃ không phҧi cӫa Hindu giáo, cNJng chҷng phҧi cӫaIslam giáo, thӃ nên con ÿѭӡng tôi theo là con ÿѭӡng cӫa Ngài”(4).Theo Janam Sakhis, sӵ chӭng ngӝ cӫa Nanak ÿѭӧc khӣi ÿҫu bҵng mӝtcuӝc hành trình ÿӃn cung ÿiӋn cӫa Thѭӧng ĈӃ và ÿѭӧc Thѭӧng ĈӃ bantһng cho mӝt ly rѭӧu tiên. Nanak ÿѭӧc Thѭӧng ĈӃ ra lӋnh hãy uӕng rѭӧutrong niӅm tôn kính Thѭӧng ĈӃ và hãy vì Thѭӧng ĈӃ làm bұc ÿҥo sѭÿêm ngày hát bài ca tôn vinh Ngài, truyӅn bá tҩt cҧ các ngôn tӯ cӫaThѭӧng ĈӃ ÿӇ nhân loҥi thҩy rõ sӵ quang minh cӫa Thѭӧng ĈӃ. Chính vìnghƭ rҵng, mình là ngѭӡi ÿѭӧc Ĉҩng Tӕi Cao chӑn mһc khҧi ÿӇ cӭu giúpnhân loҥi, Nanak ÿã tӯ quan và ÿi thuyӃt giҧng khҳp Ҩn Ĉӝ, Hy Mã LҥpSѫn (Hymalaya), Tây Tҥng (Tibet), Ceylon (Sri Lanka) cho tұn ÿӃnThánh ÿӏa Mecca (Islam giáo) tҥi A Rұp Xê Út. Ông ÿã thăm viӃng nhiӅutrung tâm cӫa Islam giáo, Ҩn Ĉӝ giáo và Phұt giáo, thuyӃt giҧng vӅ mӝttôn giáo không chuӝng hình thӭc, và cho rҵng: “Giá trӏ cӫa con ngѭӡiquan trӑng hѫn ÿӏa vӏ hoһc giai cҩp, hay n ...