Dáng xưa thành cổ Diên Khánh (Khánh Hòa)

Nói đến Thành cổ Diên Khánh (Khánh Hòa) du khách sẽ được biết về vùng đất giàu truyền thống cách mạng và sum suê cây trái. Nhưng ít ai biết rằng nơi đây đã lưu giữ nhiều sự kiện lịch sử, là cơ quan hành chính của địa phương dưới triều đại phong kiến nhà Nguyễn....Cách trung tâm Thành phố Nha Trang khoảng 10km, vượt qua cung đường 23/10, dẫn theo hướng Nam quốc lộ 1A, đến địa phận Khóm Đông Môn, du khách đã được đến cổng Đông của Thành cổ Diên Khánh. Ngày nay, tên gọi cũ vẫn...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dáng xưa thành cổ Diên Khánh (Khánh Hòa) Dáng xưa thành cổ Diên Khánh (Khánh Hòa)Nói đến Thành cổ Diên Khánh (Khánh Hòa) du khách sẽ được biết về vùng đất giàutruyền thống cách mạng và sum suê cây trái. Nhưng ít ai biết rằng nơi đây đã lưu giữnhiều sự kiện lịch sử, là cơ quan hành chính của địa phương dưới triều đại phong kiếnnhà Nguyễn...Cách trung tâm Thành phố Nha Trang khoảng 10km, vượt qua cung đường 23/10, dẫntheo hướng Nam quốc lộ 1A, đến địa phận Khóm Đông Môn, du khách đã được đến cổngĐông của Thành cổ Diên Khánh. Ngày nay, tên gọi cũ vẫn còn lưu giữ nhưng chức năngđã ít nhiều thay đổi. Có thể nói, ở khu vực miền Trung đây là một địa danh quân sự duynhất của triều Nguyễn còn tồn tại...Ngược dòng lịch sửTheo địa chí Khánh Hòa, Thành cổ Diên Khánh có diện tích khoảng 36.000km2, có 6đoạn tường thành với chiều dài: tường Tây là 406,5m, tường Nam là 410,5m, tườngĐông Nam là 402m, tường Đông 400m và tường Bắc là 730m. Tường thành chạy uốnkhúc theo hình lục giác, dài khoảng 2.694m, xây cao khoảng 3,5m.Cũng có tài liệu nói rằng: Thời ấy, Thành Diên Khánh được đắp đất, có dạng hình vuông,cao 4,24m, chu vi 2.162,40m, trổ sáu cổng: một ở Đông, một ở Nam, hai ở Tây và hai ởBắc. Mỗi cổng có xây vọng lâu để lính canh nhìn được ra xa. Nối liền với bốn cổng là hệthống tường thành vững chãi và kiên cố. Các góc Thành được đắp nhô ra ngoài để dễdàng quan sát hai bên. Bên trong mỗi góc được đắp thành một khoảng đất rộng dùng làmchỗ trú quân. Mỗi góc thành đều đắp một ụ đất cao khoảng 2m để đặt súng đại bác, gọi là“pháo đài góc”. Đây là đặc điểm nổi bật của kiến trúc quân sự theo kiểu Vauband.Trên thành được trồng nhiều tre, cây có gai để tăng độ bền của thành và tạo thành mộthàng rào phòng ngự theo truyền thống của người Việt. Hệ thống hào bên ngoài thành sâutừ 3m đến 5m, rộng hẹp không đều nhau tùy theo địa hình. Dưới lòng hào thường xuyêncó nước và có nhiều chướng ngại vật. Phía ngoài hào có đường hào ngoại. Vào trongthành phải đi qua cầu bắc qua hào nước.Như chúng ta vẫn thường thấy, những dòng người di cư đến miền đất mới thường chọnnơi định cư ở cạnh những dòng sông, dòng suối để thuận tiện trong sinh hoạt, trồng trọtvà chăn nuôi. Người Việt đến vùng đất này chủ yếu định cư ở những vùng đồng bằng docác con sông lớn tạo thành như: sông Dinh (Ninh Hòa), sông Cái (Nha Trang, DiênKhánh). Đồng thời với quá trình di dân khai hoang, lập làng, các thời chúa Nguyễn cũngxây dựng các thiết chế về chính trị khá vững vàng, đầy đủ từ dinh, phủ đến thôn, sáchcùng đội ngũ quan lại, nha sai quản lý, điều hành các công việc của Nhà nước phongkiến. Tuy nhiên, từ giữa thế kỷ XVIII trở đi, các chúa Nguyễn và một số quan lại bảo thủtrong các chính sách kinh tế - xã hội và có lối sống hưởng thụ xa hoa, để đáp ứng nhucầu, chúng tăng thuế khóa, quan lại tranh nhau vơ vét bóc lột của nhân dân, khiến chocuộc sống muôn dân đói khổ, bần hàn...Những giá trị văn hóaNgày nay, trong Thành là trụ sở các cơ quan của huyện Diên Khánh như: Huyện ủy DiênKhánh, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân huyện Diên Khánh, Liên đoàn lao động,các trường học cùng với nhiều hộ dân sinh sống… Cùng với sự bào mòn của thời gian,tòa Thành đã bị rêu phong và xói mòn mất nhiều đoạn tường đất, hào thành. Năm 2003,một dấu mốc kỷ niệm 350 năm tỉnh Khánh Hòa hình thành và phát triển, cùng với nhữngdi tích lịch sử văn hóa khác, thành Diên Khánh đã được chọn trùng tu, sơn sửa bốn cổng,gia cố những nơi bị nứt tường, dột nước mưa và một số đoạn tường thành bị xuống cấpđể cùng nhân dân Khánh Hòa đón sự kiện trọng đại.Hiện nay, Thành Diên Khánh được Trung tâm Bảo tồn di tích Khánh Hòa quan tâm chămsóc và quản lý. Bốn cổng thành đều có người thường xuyên trông coi, chăm sóc và cắt tỉacây cỏ, làm đẹp cảnh quan. Ngoài ra, Trung tâm luôn chú trọng đến công tác tuyên truyềnvề chủ đề “Tìm hiểu di sản văn hóa” cho các em học sinh, đoàn viên, thanh niên tại địaphương, nhằm giới thiệu những giá trị lịch sử, các di sản văn hóa trên địa bàn, trong đócó Thành Diên Khánh. Từ đó, các em hiểu hơn về những giá trị di sản văn hóa của dântộc và có những hành động cụ thể, thiết thực góp phần bảo vệ các di tích ở địa phương.Bằng những nỗ lực và việc làm có ý nghĩa để bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Là mộttòa thành quân sự duy nhất của triều Nguyễn còn tồn tại ở miền Trung Việt Nam, lưu lạitrong lòng người nhiều giai thoại khó quên. Hy vọng trong tương lai, Thành cổ DiênKhánh sẽ góp phần thu hút đông đảo du khách đến thưởng ngoạn và khám phá./. ...