Đau bụng (Phần 1)

Ðau bụng là gì? Ðau bụng là cảm giác đau nơi vùng bụng. Bụng là một vùng giải phẫu được giới hạn phía trên bởi bờ dưới của khung sườn, phía dưới bởi xương chậu và hông ở hai bên. Dù đau bụng có thể xuất phát từ các mô của thành bụng bao quanh khoang bụng (ví dụ: da và các cơ thành bụng), thuật ngữ đau bụng nói chung được sử dụng để mô tả đau có nguồn gốc từ các tạng trong ổ bụng (Ví dụ: dưới da và cơ).Những tạng này bao gồm dạ dày,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đau bụng (Phần 1) Đau bụng (Phần 1) Ðau bụng là gì? Ðau bụng là cảm giác đau nơi vùng bụng. Bụng là một vùng giải phẫu đượcgiới hạn phía trên bởi bờ dưới của khung sườn, phía dưới bởi xương chậu và hôngở hai bên. Dù đau bụng có thể xuất phát từ các mô của thành bụng bao quanh khoangbụng (ví dụ: da và các cơ thành bụng), thuật ngữ đau bụng nói chung được sửdụng để mô tả đau có nguồn gốc từ các tạng trong ổ bụng (Ví dụ: dưới da và cơ). Những tạng này bao gồm dạ dày, ruột non, đại tràng, gan, bàng quang vàtuỵ. Ðôi khi có thể cảm thấy đau như ở vùng bụng dầu chúng xuất phát từ các tạnglân cận nhưng không nằm trong ổ bụng như vùng dưới phổi, thận, tử cung và vòitrứng. Những thể đau này được gọi là đau quy chiếu bởi vì đau dù có nguồn gốcngoài bụng lại được thể hiện (cảm nhận) tại vùng bụng. Nguyên nhân đau bụng là gì? Ðau bụng được gây nên do viêm (ví dụ: viêm ruột thừa, viêm túi thừa, viêmđại tràng), do căng giãn hay sưng căng của tạng (ví dụ như tắc nghẽn ruột, tắc ốngmật do sỏi, gan to do viêm gan), hay do thiếu máu cung cấp đến tạng (như viêmđại tràng thiếu máu). Tuy nhiên, đau bụng cũng có thể phức tạp khi xuất hiện màkhông có viêm, sưng căng hay thiếu máu. Một ví dụ quan trọng của thể đau này làhội chứng ruột kích thích. Không rõ nguyên nhân của đau bụng trong hội chứngruột kích thích, nhưng được cho là do sự co bất thường của cơ ruột (như co thắt)hay dẫn truyền thần kinh bất thường cho cảm giác đau không phù hợp (tăng cảmnội tạng). Các bác sĩ xác định nguyên nhân đau bụng dựa vào 1) đặc điểm của đau, 2)thăm khám lâm sàng, 3) xét nghiệm labo, chụp x -quang hay nội soi và 4) phẫuthuật. Ðặc điểm đau. Những thông tin sau đây thâu lượm qua hỏi bệnh sử rất quan trọng giúp cácbác sĩ xác định nguyên nhân đau bụng: - Cách khởi phát đau. Ví dụ: đau bụng đột ngột gợi ý một khả năngcấp như gián đoạn cung cấp máu cho đại tràng (thiếu máu) hay tắc đường mật dosỏi (đau quặn mật). - Vị trí đau. Viêm ruột thừa điển hình gây đau vùng bụng dưới bênphải, vị trí bình thường của ruột thừa. Viêm túi thừa điển hình gây đau ở dưới bêntrái bụng là vị trí của hầu hết các túi thừa đại tràng. Ðau từ túi mật (đau quặn mậthay viêm túi mật) điển hình ở vùng trên bên phải bụng, nơi có túi mật. - Kiểu đau. Tắc ruột khởi đầu gây những cơn đau quặn do co thắt cơruột và căng giãn ruột. Tắc ống mật do sỏi điển hình gây đau âm ỉ (liên tục) vùngbụng trên, hết sau 30 phút hay vài giờ. Viêm tuỵ cấp điển hình gây đau dữ dội, liêntục, không giảm ở vùng trên bụng trên rốn và lưng. Ðau của viêm ruột thừa cấpban đầu có thể bắt đầu ở vùng gần rốn, nhưng khi viêm tiến triển, đau di chuyểnxuống vùng bụng dưới bên phải. Ðặc điểm của đau có thể thay đổi theo thời gian.Ví dụ: tắc ống mật thỉnh thoảng dẫn đến viêm túi mật có nhiễm trùng hay khôngnhiễm trùng (viêm túi mật cấp). Khi có viêm túi mật, đặc tính của đau chuyển sangcác đặc tính của đau do viêm (xem bên dưới.) - Thời gian đau. Ðau của hội chứng ruột kích thích điển hình thì nhẹ,âm ỉ và giảm dần sau nhiều tháng, nhiều năm, có thể cả chục năm sau mới chấmdứt. Ðau bụng do mật kết thúc không quá vài giờ. Ðau trong viêm tuỵ cấp hết saumột hoặc vài ngày. - Yếu tố làm đau tăng. Ðau do viêm (viêm ruột thừa, viêm túi thừa,viêm túi mật, viêm tuỵ) điển hình tăng khi hắt hơi, ho hay bất kỳ cử động, sangchấn nào. Những bệnh nhân đau do viêm thường thích nằm yên. - Yếu tố giảm đau. Ðau trong hội chứng ruột kích thích và táo bónthường giảm đau tạm thời khi có cử động của đại tràng. Ðau do tắc nghẽn dạ dàyhay đoạn trên ruột non có thể giảm đau tạm thời khi nôn do làm giảm căng lànguyên nhân gây nên tắc nghẽn. Ăn hoặc uống thuốc kháng acid có thể giảm đautạm thời do loét dạ dày, tá tràng vì cả thức ăn lẫn thuốc kháng acid sẽ làm trunghoà (kháng lại) acid kích thích loét gây nên đau. - Các dấu hiệu và triệu chứng liên quan. Sốt hiện diện gợi ý đến viêm.Tiêu chảy hay chảy máu trực tràng gợi ý đau do ruột. Sự hiện diện của sốt và tiêuchảy có thể gợi ý viêm ruột có nhiễm trùng hoặc không (viêm loét đại tràng haybệnh Crohn). Khám lâm sàng. Khám bệnh sẽ cung cấp thêm cho bác sĩ các đầu mối về nguyên nhân đaubụng. Bác sĩ sẽ xác định: Sự hiện diện của âm thanh trong ruột khi ruột có tắc nghẽn, Sự hiện diện các dấu hiệu của viêm (bằng các thủ thuật đặc biệt khi thămkhám), Vị trí đau Sự hiện diện các khối trong bụng gợi ý u hay áp-xe (nơi tập trung mủnhiễm trùng) Sự hiện diện của máu trong phân có thể gợi ý một bất thường như loét, ungthư đại tràng, viêm đại tràng, hay thiếu máu. Thí dụ, khi thấy ấn đau và các dấu hiệu của viêm ở vùng bụng dưới bên tráithường đồng nghĩa với có viêm túi thừa, trong khi tìm thấy một khối u ấn đau(viêm) ở cùng ...