Địa Đồ Duyên Hải Miền Trung - Sông Trà phần 4

Tham khảo tài liệu địa đồ duyên hải miền trung - sông trà phần 4, khoa học tự nhiên, địa lý phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Địa Đồ Duyên Hải Miền Trung - Sông Trà phần 4 Ñòa chí Quaû ng Ngaõi Trang 173 Ñòa chí Quaû ng Ngaõi Trang 174 Ñòa chí Quaû ng Ngaõi Trang 175 PH N III KINH T * Nông nghi p – th y l i * Lâm nghi p * Ngư nghi p * Công nghi p – Ti u th công nghi p * Thương m i – du l c h * Tài chính – Ti n t - Ngân hàng * Giao thông – V n t i * Bưu ñi n * ði n l c Ñòa chí Quaû ng Ngaõi Trang 1 CHƯƠNG NÔNG NGHI P – TH Y L I X II I. NÔNG NGHI P Qu ng Ngãi là m t t nh thu c vùng duyên h i Nam Trung B , s n xu t nông nghi p t hư ng không thu n l i b ng các vùng B c B và Nam B . Qu ng Ngãi có ñ ng b ng nh h p, ñ t ñai c n c i, ñ a hình ph c t p do b c hia c t b i nhi u gò, ñ i và các nhánh núi ñâm ngang ra bi n. Do ñ a hình có ñ d c tương ñ i l n, các con sông Qu ng Ngãi có lưu lư ng dòng ch y l n v mùa mư a, thư ng gây nên lũ l t; v mùa n ng, các dòng sông thư ng b khô ki t, gây nên h n hán. S n xu t nông nghi p thư ng ch u nh hư ng tr c t i p c a c h ñ khí h u nhi t ñ i gió mùa c a khu v c duyên h i mi n Trung. H ng năm, có t hai ñ n ba c ơn bão ñ b tr c ti p và nhi u ñ t áp th p nhi t ñ i kéo theo mưa l n gây thi t h i n ng cho s n xu t nông nghi p. Tuy nhiên, v i ñ c tính c n c ù, ch u khó, sáng t o, ngư i nông dân luôn bi t kh c ph c nh ng b t l i c a thiên nhiên ñ nông nghi p Qu ng Ngãi t th i s ơ khai ñ n hi n ñ i v n luôn gi m t v trí h t s c quan tr ng trong n n kinh t c hung c a t nh. NĂM 1884 TR 1. NÔNG NGHI P TH I PHONG KI N (T V TRƯ C) Dư i th i Vương qu c Chămpa, d i ñ t h p t ñèo H i Vân ch y d c theo b bi n mi n Trung v phía nam, lưng t a vào dãy Trư ng Sơn, trong ñó có Qu ng Ngãi, t ng ñư c mô t là nơ i b n mùa m áp, cây c mùa ñông tươi t t, b n mùa ñ u ăn rau s ng(1). Nông nghi p tr ng lúa nư c c a ngư i Chăm phát tri n khá cao mà ñ n nay v n còn th y ñư c d u v t qua nh ng h th ng th y l i tinh x o v i quy mô l n còn lưu l i trên nhi u cánh ñ ng mi n Trung. Chính nơi ñây ñã ra ñ i gi ng lúa chín s m m t trăm ngày mà ñ n th k th XVIII ñư c truy n bá sang Trung Hoa t o nên s ñ t bi n trong nông nghi p vùng Hoa Nam(2). Tuy nhiên, nh n ñ nh trên ch ñúng v ñ i t h , v toàn c c , t c toàn b ñ a bàn mà ngư i Chăm xưa có c ư trú, ch không th áp d ng ñúng cho t ng khu v c . Ngư i Chă m xưa ñ a bàn Qu ng Ngãi dân c ư tương ñ i thưa th t (3), vi c kh n ñ t ñ s n xu t nông nghi p í t i. V l i, khi ñ t Qu ng Ngãi thu c v nhà nư c phong ki n ð i Vi t, thì ph n l n ngư i Chăm theo chúa Chă mpa rút v phương Nam(4). Ru ng ñ t tr nên hoang hóa m t ph n. Trong th i kỳ c ác tri u ñ i phong ki n Vi t Nam, nông nghi p Qu ng Ngãi ti p t c có s phát tri n. Kinh t th i phong ki n luôn l y nông nghi p làm c ăn b n. Ngư i Vi t d i c ư vào Qu ng Ngãi sinh s ng, l p nghi p, ñem k t hu t nông nghi p t B c B và B c Trung B vào ñ áp d ng vùng ñ t m i, t t nhiên c ũng có k th a nh ng k thu t c anh tác c a ngư i Chăm. M t ñ c thù r t rõ c a nông nghi p Qu ng Ngãi th i phong ki n là nó g n li n v i quá trình di dân và khai Ñòa chí Quaû ng Ngaõi Trang 2 kh n ñ t hoang trong m t th i kỳ dài su t m y t h k , kèm theo vi c xây d ng th y l i. Th i nhà H , s au khi có ñ t C Lũy ð ng (Qu ng Ngãi), nhà nư c phong ki n ð i Ngu ñã ra l nh di dân vào khai kh n, l i c p trâu cho cày c y(5). T khi vua Lê Thánh Tông thi t l p th a tuyên Qu ng Nam v s au, c ư dân Vi t ti p t c di c ư vào l p làng, kh n ñ t. Ti p s au nhà Lê, ñ n ñ i Lê Trung hưng và nh t là ñ i c ác chúa Nguy n, vi c di dân và kh n ñ t v n g n li n nhau và ti p t c ñư c ñ y m nh. Tuy nhiên, ru ng ñ t c hưa vào quy c nên khó bi t ñư c tình tr ng nông nghi p th i b y gi r a sao. T trư c thu ru ng ñ t Thu n Qu ng chưa có ñ nh ng c h, c m i năm g t xong, sai quan ñ n xét s ru ng ñ t hi n c y mà thu thu . Quang Hưng năm th 9 ( 1586), tri u Lê sai Hi n s át s Nguy n T o vào khám ñ c ru ng ñ t Thu n, Qu ng ñ thu thu . Nguy n T o c m m n ðoan Qu n c ông (Nguy n Hoàng) nên không ñi khám ñ c , ch s ai các ph , huy n t làm s n p ông thôi(6). Ngoài y u t c h quan như v y, thì v khách quan, do vi c khai kh n r u ng ñ t v n t i p t c v i s lư ng l n, nên vi c ño ñ c, biên chép c ũng r t khó th c hi n. ð n kho ng cu i t h i kỳ c ác chúa Nguy n, theo ghi chép c a Lê Quý ðôn trong Ph biên t p l c , thì X Qu ng Nam g m 25 huy n và 1 châu. Căn c vào s b ru ng ñ t năm Giáp Thân (1764) và năm ð inh H i (1767), huy n Bình Sơn, huy n Chương Nghĩ a, huy n M Hoa thu c ph Qu ng Nghĩ a, th c tr ưng ru ng, ñ t là 52.639 m u, 2 sào, 3 thư c, 3 t c , 6 phân(7). Theo ñ nh l ph i n p lúa c ng 1.221.882 thăng, 4 h c , còn s ti n n p thay cho lúa tô ru ng, ñ t xã Thanh H o(8) c ùng v i s ti n n p thay cho lúa tô phư ng Câu Bàng và Lý Phư ng thì không ñư c tính vào(9). Sách trên còn cho bi t thêm: T i c ác trư ng thu lúa c a ñi n tô thu c c ...