Định hướng đổi mới phương pháp dạy học Địa lý ở trung học phổ thông - Trần Đức Tuấn

Bài viết "Định hướng đổi mới phương pháp dạy học Địa lý ở trung học phổ thông" do Trần Đức Tuấn thực hiện giới thiệu đến các bạn những nội dung về định hướng đổi mới phương pháp dạy học Địa lý ở trung học phổ thông, những yêu cầu cơ bản đối với đổi mới,... Hy vọng đây là tài liệu tham khảo hữu ích cho các bạn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Định hướng đổi mới phương pháp dạy học Địa lý ở trung học phổ thông - Trần Đức TuấnTr−êng ®¹i häc s− ph¹m Hµ Néi t¹p chÝ khoa häc sè 6 n¨m 2005 §Þnh h−íng ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc ®Þa lý ë THPT TrÇn §øc TuÊn Khoa §Þa lý Tr−êng §HSP Hµ NéiI. §Æt vÊn ®Ò Gi¸o dôc ®Þa lý ë tr−êng trung häc phæ th«ng ®ang ®øng tr−íc nh÷ng vËn héi míi vµnh÷ng th¸ch thøc míi. ThÕ giíi hiÖn ®¹i ®ang biÕn ®æi mét c¸ch m¹nh mÏ. Trong thêi®¹i cña sù bïng næ th«ng tin kiÕn thøc cña nh©n lo¹i t¨ng lªn rÊt nhanh chãng. Mét sèchuyªn gia −íc tÝnh r»ng cø 7 n¨m tæng sè kiÕn thøc mµ chóng ta cã thÓ tiÕp nhËn sÏt¨ng gÊp ®«i. Th«ng tin kh«ng nh÷ng ngµy mét nhiÒu mµ ngµy cµng dÔ tiÕp cËn nhê cãc¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ c¸c m¹ng tin häc (ch¼ng h¹n m¹ng internet, xalé th«ng tin ). Trong ®iÒu kiÖn ®ã nhµ tr−êng kh«ng thÓ tiÕp tôc duy tr× chøc n¨ng −utiªn lµ truyÒn ®¹t kiÕn thøc vµ th«ng tin mµ ph¶i t¹o ra nh÷ng c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn ë häcsinh kh¶ n¨ng khai th¸c- t×m kiÕm, qu¶n lý vµ tr×nh bµy th«ng tin, kiÕn thøc. §iÒu ®ã cãnghÜa lµ trong thêi ®¹i mµ c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¸t triÓn nh− vò b·o th×nhµ tr−êng phæ th«ng ph¶i ®æi míi thùc sù nh»m “®µo t¹o ra nh÷ng con ng−êi lao ®éngtù chñ, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, cã n¨ng lùc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tÕ” . Còng nh− c¸c bé m«n kh¸c ë tr−êng THPT bé m«n ®Þa lý cÇn ph¶i ph¸t triÓn vµ båid−ìng cho häc sinh nh÷ng n¨ng lùc t− duy vµ hµnh ®éng cÇn thiÕt1. ChØ khi ng−êi gi¸oviªn ®Þa lý chuyÓn c¸ch d¹y häc tõ kiÓu liÖt kª, m« t¶ vµ th«ng b¸o - t¸i hiÖn sang kiÓud¹y häc míi ®ßi hái häc sinh ph¶i lµm viÖc nhiÒu h¬n, suy nghÜ nhiÒu h¬n th× khi ®ã míicã thÓ ph¸t triÓn c¸c n¨ng lùc t− duy vµ n¨ng lùc hµnh ®éng cÇn thiÕt cho häc sinh. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y viÖc d¹y häc ®Þa lý ë c¸c tr−êng THPT ®· cã nh÷ngb−íc chuyÓn biÕn tÝch cùc nh−ng vÉn ch−a ®¸p øng ®−îc nh÷ng yªu cÇu cña c¶i c¸chgi¸o dôc. Qu¸ tr×nh ®æi míi PPDH§L ®· ®−îc khëÝ x−íng tõ nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90cña thÕ kû XX, ®−îc ®Èy m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ ®¹t ®−îc mét sè tiÕn bénhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, nh÷ng thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh ®æi míi PPDH§L cßn khiªm tèn.ë c¸c thµnh phè vµ khu vùc ®ång b»ng khi tiÕn hµnh c¸c bµi häc ®Þa lý ®· cã kh«ng Ýtgi¸o viªn ®· cè g¾ng gi¶m bít tû träng cña ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng, t¨ng c−êng ¸pdông c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc vµ sö dông c¸c ph−¬ng tiªn d¹y häc hiÖn ®¹itrong c¸c bµi häc ®Þa lý. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay ë nhiÒu n¬i ®Æc biÖt lµ c¸c vïng s©u,vïng xa phæ biÕn trong c¸ch d¹y hiÖn nay vÉn lµ thuyÕt tr×nh, liÖt kª kiÕn thøc, thÇy nãinhiÒu vµ trß Ýt c¬ héi ®Ó lµm viÖc, ®Ó kiÕn t¹o nªn kiÕn thøc cña m×nh. NhiÒu häc sinh tára kh«ng quan t©m nhiÒu ®Õn néi dung bµi häc, Ýt chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc häc cña b¶n1 Nh÷ng n¨ng lùc c¬ b¶n mµ nhµ tr−êng THPT ë ViÖt Nam cÇn ph¶i h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cho häc sinh lµ:- N¨ng lùc hµnh ®éng cã hiÖu qu¶. - N¨ng lùc hîp t¸c, phèi hîp hµnh ®éng trong häc tËp vµ ®êi sèng. - N¨ng lùc s¸ng t¹o, thÝch øng víi nh÷ng thay ®æi trong cuéc sèng. - N¨ng lùc tù kh¼ng ®Þnh b¶n th©n.76th©n m×nh vµ trë thµnh ng−êi häc thô ®éng2. Trong suy nghÜ cña nhiÒu häc sinh, m«n®Þa lý lµ m«n häc phô, m«n häc cña trÝ nhí, m«n ”häc thuéc lßng” chø kh«ng ph¶i lµm«n häc cña t− duy. Cã thÓ nãi, c¸ch d¹y vµ häc ®Þa lý nªu trªn ®· lµm h¹i ®Õn viÖc ph¸ttriÓn trÝ tuÖ cña häc sinh, lµm cho häc sinh mÊt hÕt høng thó khi häc m«n ®Þa lý vµ lµmcho viÖc d¹y häc ®Þa lý trë thµnh g¸nh nÆng cña c¶ thÇy vµ trß. Trong bèi c¶nh trªn ®©y viÖc tiÕp tôc ®æi míi cã hiÖu qu¶ c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc®Þa lý ®ang næi lªn nh− mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt mµ ch−¬ng tr×nh gi¸o dôcthÝ ®iÓm bé m«n ®Þa lý ë tr−êng phæ th«ng trung häc ph¶i quan t©m gi¶i quyÕt. C©uhái ®Æt ra ®èi víi nhiÒu gi¸o viªn lµ cÇn ®æi míi d¹y häc ®Þa lý ë THPT nh− thÕ nµo vµlµm thÕ nµo ®Ó ®æi míi thµnh c«ng. Bµi viÕt nµy gãp phÇn tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nªu trªn.II. Nh÷ng ®Þnh h−íng ®æi míi d¹y häc ®Þa lý ë THPT1. Môc tiªu cña ®æi míi §æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc ®Þa lý tr−íc hÕt ®−îc thÓ hiÖn ra ë sù ®æi míi phongc¸ch d¹y cña thÇy vµ phong c¸ch häc cña trß. Phong c¸ch d¹y häc lÊy thÇy lµm trung t©mvíi ®Æc tr−ng lµ thÇy ph¸t th«ng tin, trß tiÕp nhËn th«ng tin, hoÆc ®¬n gi¶n h¬n lµ thÇy ®äctrß chÐp ®· trë nªn hÕt søc lçi thêi. Khi mµ ng−êi thÇy chØ quan t©m ®Õn viÖc nhåi nhÐtkiÕn thøc mµ kh«ng hÒ quan t©m ®ªn nhu cÇu, høng thó cña häc sinh vµ khi ng−êi häcsinh kh«ng cã tr¸ch nhiÖm ®Õn viÖc häc tËp cña chÝnh m×nh th× kh«ng thÓ nãi ®Õn thµnhc«ng cña d¹y vµ häc. Phong c¸ch d¹y häc míi thÓ hiÖn ra ë nh÷ng ®Æc tr−ng hÕt søcquan träng nh−: ng−êi thÇy thiÕt kÕ c¸c t×nh h−èng ®Ó häc sinh tù khai th¸c, tù chiÕmlÜnh vµ kiÕn t¹o kiÕn thøc vµ t¹o ra c¸c c¬ héi ®Ó ng−êi häc sinh cã thÓ suy nghÜ nhiÒuh¬n, ho¹t ®éng nhiÒu h¬n vµ cã tr¸ch nhi ...