Dưỡng sinh ăn uống mùa đông

“Ăn” là việc không thể thiếu được trong đời sống thường ngày và cũng là một phương thức tốt nhất để phòng chống bệnh tật, giữ gìn sức khỏe, chăm sóc sắc đẹp và kéo dài tuổi thọ. Y học cổ truyền rất coi trọng việc ăn uống với ý nghĩa là nguồn cung cấp dinh dưỡng chủ yếu, là điều kiện tất yếu để duy trì mọi hoạt động sống của cơ thể.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dưỡng sinh ăn uống mùa đông Dưỡng sinh ăn uống mùa đông“Ăn” là việc không thể thiếu được trong đời sốngthường ngày và cũng là một phương thức tốt nhất đểphòng chống bệnh tật, giữ gìn sức khỏe, chăm sóc sắcđẹp và kéo dài tuổi thọ. Y học cổ truyền rất coi trọngviệc ăn uống với ý nghĩa là nguồn cung cấp dinh dưỡngchủ yếu, là điều kiện tất yếu để duy trì mọi hoạt độngsống của cơ thể.Mùa đông rất thích hợp cho việc tẩm bổ.Vả lại, vào mùa đông, chức năng tiêu hóa của nhân thể rấttốt nên đây là dịp thuận lợi trong năm để bồi bổ sức khỏe.Căn cứ theo ngũ vị để lựa chọn thức ăn cho phù hợp.Ngũ vị là chỉ các vị: chua, đắng, ngọt, cay, mặn, phối hợpcùng với can (xuân), tâm (hạ), tỳ (trưởng hạ), phế (thu),thận (đông). Đông y cho rằng, các vị khác nhau thì tác dụngcũng không giống nhau.Vị chua có tác dụng thu liễm, làm giảm bớt tiểu tiện, giữmồ hôi, ngăn tiêu chảy.Mùa đông đi tiểu nhiều, ăn đồ chua vừa phải có thể giảmbớt tiểu tiện, ví dụ như ăn cam quýt, ô mai, sơn tra ... Mùađông, thận (thủy) làm chủ dễ khắc tâm (hỏa), tức là mùađông tâm hỏa hư nhiều, vì vậy lúc này cần ăn nhiều vị đắngđể bổ tâm. Ngoài ra, những chất dạng kiềm chứa trong cácthực phẩm vị đắng có tác dụng tiêu viêm giải nhiệt, thúcđẩy tuần hoàn máu và làm giãn huyết quản.Vị ngọt có tác dụng bồi bổ làm phòng chống co giật. Mùađông giá lạnh, nên ăn thêm các thực phẩm có vị ngọt như:các loại đường, mật ong, mứt, nước uống ngọt... để cungcấp nhiệt năng, giúp cơ thể chống chọi lại với giá lạnh.Nhưng cũng không nên ăn quá nhiều vì dễ gây béo phì, làmtrở ngại cho sự tiêu hóa của dạ dày và giảm cảm giác thèmăn, thậm chí còn ảnh hưởng không tốt đến tim và thận.Thực phẩm vị cay có tác dụng phát tán, hành khí, hoạthuyết... Phần lớn thực phẩm có vị cay thiên về tính nhiệtnhư: hành, gừng, tỏi, ớt, hạt tiêu, quế, hồi... khi dùng vàomùa đông có thể trừ hàn và kích thích tăng nhiệt lượng chocơ thể.Dinh dưỡng học cổ truyền còn cho rằng vị mặn có tác dụngbổ ích âm huyết, đào thải tán kết, làm mạnh tạng thận.Theo nguyên tắc “thu đông dưỡng âm”, mùa đông nên ănnhiều thực phẩm vị mặn để bổ thận, ví dụ như: rau câu,sứa, rau tảo... Đương nhiên, cũng không thể quá lạm dụngcác loại thức ăn mặn vì dễ làm tổn hại đến tạng tâm vàcũng không có lợi cho tạng tỳ. Ăn uống thanh đạm là một trong những nguyên tắc của phép dưỡng sinh ẩm thực phương Đông.Mùa đông thích hợp cho tẩm bổ nhưng ăn uống nênthanh đạmMùa đông là mùa tốt nhất cho việc bổ dưỡng bằng ăn uốngvì lúc này vạn vật tiềm ẩn, âm tinh và dương khí trong cơthể cũng có xu hướng tiềm tàng, nếu bồi bổ thì dễ hấp thuvà tích trữ, giúp cho thể chất được tăng cường. Vậy nên,dân gian có câu: “Mùa đông bồi bổ, mùa xuân giết hổ”. Bồibổ tốt nhất là sau tiết Đông chí, sách Ẩm thiện chính yếu cónói: “Tiết đông lạnh, nên bổ dưỡng, lấy nhiệt trị hàn, khôngnên ăn đồ lạnh”. Sau này, “mùa đông tẩm bổ” trở thành câungạn ngữ trong dân gian.Tuy nhiên, dù có tẩm bổ cũng nên tránh những đồ caolương mỹ vị. Ăn uống thanh đạm là một trong nhữngnguyên tắc của phép dưỡng sinh ẩm thực phương Đông.Sách Tố vấn nói: “Cao lương lạm dụng, có thể mọc đinh”,ý nói ăn nhiều đồ cao lương mỹ vị dễ bị bệnh ung nhọt.Sách Lã thị xuân thu viết: “Rượu ngon thịt béo, nên tựkiềm chế vì dễ bị bệnh đường ruột”. Sách Thiên kim dựcphương cũng cho rằng: “Ăn uống quá nhiều, là hoạn chomình, ăn uống nên thanh đạm tươi ngon, thay đổi khẩuphần theo tiết trời, nếu tham ăn nhiều tất sẽ sinh bệnh”.Danh y Chu Đan Khê trong Cách chí dư luận khuyên nênăn ít thịt, dùng nhiều ngũ cốc, rau quả tự nhiên sẽ trung hòađược các vị.Dinh dưỡng học hiện đại đã chứng minh, chế độ ăn quánhiều các chất béo động vật, chất đường dễ gây rối loạnlipid máu, làm tăng cholesterol từ đó gây ra tình trạng xơvữa động mạch, là nền tảng phát sinh các bệnh lý nguyhiểm như: cao huyết áp, đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, taibiến mạch não, viêm tắc động mạch... với tỷ lệ tử vong vàtàn phế rất cao.Ăn uống nên tùy theo thể chất mỗi ngườiThể chất của mỗi người khác nhau, âm dương suy thịnh,hàn nhiệt hư thực có sự khác biệt khá lớn, vì vậy ăn uốngmùa đông phải tùy theo thể chất mỗi người mà điều chỉnhcho phù hợp. Người âm hư nên ăn nhiều thực phẩm bổ âmnhư: vừng, cơm nếp, mật ong, chế phẩm sữa, rau xanh, hoaquả, cá các loại...Người dương hư nên ăn nhiều thực phẩm bổ dương như:rau hẹ, thịt chó, thịt dê... Người khí hư nên ăn nhiều thựcphẩm bổ khí như: nhân sâm, hạt sen, củ mài, đại táo. Ngườihuyết hư nên ăn nhiều thực phẩm bổ huyết như: vải, mộcnhĩ đen, ba ba, gan dê, tiết động vật... Người dương thịnhnên ăn nhiều hoa quả, rau xanh, mướp đắng, kiêng các loạiđồ ăn cay nhiệt như: thịt bò, dê và rượu. Người bị viêm tắcmạch máu nên ăn nhiều đào nhân, cải dầu, đậu đen... Ngườibị đờm ăn nhiều củ cải, rau tảo, sứa, hành tây, đậu cô ve,ngân hạnh... Người khí uất nên ít uống rượu, ăn nhiều phậtthủ, cam, quýt, kiều mạch, hồi hương... Ăn uống cũng cònphải điều c ...