Giảm thiểu rủi ro thiên tai và vai trò của quy hoạch đô thị tại Việt Nam

Bài viết Giảm thiểu rủi ro thiên tai và vai trò của quy hoạch đô thị tại Việt Nam trình bày và phân tích các nội dung (1) Tổng quan về khái niệm và lý luận về giảm thiểu rủi ro thiên tai (DRR); (2) Các lý luận và kinh nghiệm của DRR trong lĩnh vực quy hoạch và phát triển đô thị; (3) Rủi ro thiên tai tại Việt Nam và đề xuất vai trò quy hoạch đô thị trong giảm thiểu rủi ro thiên tai.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giảm thiểu rủi ro thiên tai và vai trò của quy hoạch đô thị tại Việt Nam w w w.t apchi x a y dun g .v n nNgày nhận bài: 10/4/2023 nNgày sửa bài: 10/5/2023 nNgày chấp nhận đăng: 07/6/2023 Giảm thiểu rủi ro thiên tai và vai trò của quy hoạch đô thị tại Việt Nam Disaster risk reduction and the role of Urban planning in Vietnam > PGS.TS LÊ ANH ĐỨC*, TS ĐỖ PHÚ HƯNG Khoa Kiến trúc, Trường Đại học Văn Lang; *Email: duc.la@vlu.edu.vn TÓM TẮT ABSTRACT Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của Vietnam is one of the countries that heavily affected by natural thiên tai, trong đó bão, lũ thường xuyên xảy ra, hạn hán, xâm nhập disasters, in which storms and floods are the most frequent and mặn, sạt lở và nhiều thiên tai khác đã và đang gây nhiều thiệt hại dangerous. Besides storms and floods, severe droughts, saltwater về tính mạng, tài sản của người dân ở các địa phương đã ảnh intrusion, landslides and many other natural disasters have been hưởng không nhỏ đến sự phát triển của cả nước nói chung và các causing a lot of damage to people's lives and properties in localities địa phương nói riêng. Đặc biệt sự ảnh hưởng và tác hại của thiên throughout the country. This has hindered the development of the tai còn trở nên nghiêm trọng với các khu vực đô thị, nơi tập trung whole country in general and each locality in particular. In particular, đông dân cư. Trên thế giới, quy hoạch được xem là một trong the effects and harms of natural disasters have become more những giải pháp trung và dài hạn nhằm hạn chế tác hại từ rủi ro serious in urban areas where the population is densely populated. In thiên tai đến các đô thị. Tuy nhiên, làm thế nào để quy hoạch đô thị the world, urban planning is considered one of the medium and long- tại các đô thị Việt Nam có thể hạn chế được thiệt hại và rủi ro term solutions to limit the harm from natural disasters to cities. thiên tai vẫn đang là những nội dung cần thiết để nghiên cứu trong However, the contents and methods of urban planning in Vietnamese thực tiễn các đô thị Việt Nam. cities that can limit damage and disaster risks are still necessary Nội dung bài viết nhóm tác giả sẽ trình bày và phân tích các nội contents for practical research in Vietnamese cities. . dung (1) Tổng quan về khái niệm và lý luận về giảm thiểu rủi ro The content of this article will present and analyze the following thiên tai (DRR); (2) Các lý luận và kinh nghiệm của DRR trong contents (1) An overview of the concept and theory of disaster lĩnh vực quy hoạch và phát triển đô thị; (3) Rủi ro thiên tai tại risk reduction (DRR); (2) Theories and experiences of DRR in Việt Nam và đề xuất vai trò quy hoạch đô thị trong giảm thiểu urban planning and development; (3) Disaster risk in Vietnam and rủi ro thiên tai. proposed role of urban planning in disaster risk reduction Từ khóa: Giảm thiểu rủi ro thiên tai; quy hoạch đô thị Key words: Disaster risk reduction (DRR); urban planning 1. KHÁI NIỆM VÀ LÝ LUẬN VỀ GIẢM THIỂU RỦI RO THIÊN TAI sử dụng từ những năm 1970 (B. Wisner et. al, 2013), các nghiên cứu Thiên tai là hiện tượng tự nhiên bất thường có thể gây thiệt hại DRR nhằm mục đích giảm thiểu các tổn thương kinh tế - xã hội đối về người, tài sản, môi trường, điều kiện sống và các hoạt động kinh với thảm họa cũng như đối phó với các mối nguy về môi trường và tế - xã hội. Các loại hình thiên tai thường gặp bao gồm: bão, áp các mối nguy khác gây ra chúng. thấp nhiệt đới, gió mạnh trên biển, lốc, sét, mưa lớn, lũ, lũ quét, Văn phòng Liên hợp quốc về Giảm thiểu rủi ro thiên tai ngập lụt; sạt lở đất, sụt lún đất do mưa lũ hoặc dòng chảy, hạn hán; (UNDDR) và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), đã nước dâng, xâm nhập mặn, nắng nóng, hạn hán, cháy rừng do tự định nghĩa DRR: 'Khung khái niệm về các yếu tố được xem xét với các nhiên, rét hại, mưa đá, sương mù, sương muối, động đất, sóng khả năng giảm thiểu tính dễ bị tổn thương và rủi ro thiên tai trong thần và các loại thiên tai khác. Tùy thuộc theo các khu vực và vùng toàn xã hội, để tránh (phòng ngừa) hoặc hạn chế (giảm thiểu và lãnh thổ, tác hại của thiên tai sẽ có thể xảy ra rất nghiêm trọng chuẩn bị) các tác động bất lợi của các mối nguy, trong bối cảnh rộng hoặc có khả năng được giảm thiểu do các hoạt động phòng chống lớn của phát triển bền vững' (UNISDR, 2004). Qua đó, một cách tiếp hoặc tăng cường năng lực chống chịu của cộng đồng địa phương. cận toàn diện để DRR được đưa ra trong Khung hành động Hyogo Giảm thiểu rủi ro thiên tai (DRR) là một cách tiếp cận có hệ (2005-2015) (UNISDR, 2005), với mục tiêu “Xây dựng khả năng thống để xác định, đánh giá và giảm thiểu tác động và thiệt hại chống chịu của các quốc gia và cộng đồng đối với thảm họa” nhằm thiên tai. Khái niệm này đã được các nhà nghiên cứu trên thế giới “Giảm đáng kể thiệt hại do thiên tai, về tính mạng và tài sản xã hội, ISSN 2734-9888 07.2023 111 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC kinh tế và môi trường của các cộng đồng và quốc gia'. của các quốc gia và địa phương, UNDISR cũng đã có báo cáo Năm 2009, Định nghĩa về DRR được chính thức thống nhất thường niên về giảm thiểu rủi ro tại Việt Nam cũn ...