Giáo trình bệnh cây đại cương - Gs.Ts.Vũ Triệu Mân phần 7

Thực vật bị bệnh là hiện tượng khi thực vật không đủ khả năng thích ứng với những biến đổi của môi trường hoặc với những kích thích của những sinh vật khác
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình bệnh cây đại cương - Gs.Ts.Vũ Triệu Mân phần 7XII. Phßng trõ tæng hîp bÖnh vi khuÈn1. Nguyªn t¾c ®Ó x©y dùng biÖn ph¸p phßng trõ bÖnh do vi khuÈn Trong viÖc tæ chøc v tiÕn h nh biÖn ph¸p phßng trõ bÖnh do vi khuÈn g©y ra cÇn chóý r»ng vi khuÈn g©y bÖnh rÊt kh¸c nhau vÒ møc ®é ký sinh. Mét nhãm kh¸ lín gåm c¸c lo i vi khuÈn c¨n b¶n l b¸n ho¹i sinh v chØ g©y bÖnhcho c©y trong nh÷ng tr−êng hîp nhÊt ®Þnh. Vi khuÈn n y chØ x©m nhËp v g©y bÖnh choc©y trong tr−êng hîp c©y v× mét lý do n o ®ã m bÞ suy yÕu nh− ch¨m sãc kÐm, thiÕuph©n, thiÕu n−íc, thêi tiÕt kh«ng thuËn lîi,v.v...NhiÖm vô chñ yÕu ®Ó phßng trõ víi nhãmvi khuÈn g©y bÖnh c©y n y l lo¹i trõ c¸c ®iÒu kiÖn gióp cho bÖnh x©m nhËp v ph¸t triÓn,®ång thêi t¨ng c−êng ch¨m sãc cho c©y ®Ó t¨ng tÝnh chèng bÖnh cña c©y. Mét sè lín lo i vi khuÈn g©y bÖnh l nh÷ng lo i ký sinh thùc sù, chóng chØ cã thÓsèng trªn c©y hoÆc trªn t n d− c©y m th«i. Trong tr−êng hîp n y c¸c biÖn ph¸p kü thuËtcanh t¸c kh«ng dÔ d ng ng¨n c¶n sù ph¸t sinh v ph¸t triÓn cña bÖnh, nh−ng ë mét møc ®énhÊt ®Þnh cã thÓ l m cho bÖnh ph¸t triÓn kÐm ®i v l m gi¶m nhÑ t¸c h¹i cña bÖnh. §Ó tæchøc tèt viÖc phßng trõ vi khuÈn g©y bÖnh thuéc nhãm n y cÇn n¾m ®−îc quy luËt ph¸ttriÓn cña chóng trong tù nhiªn. Mçi lo¹i vi khuÈn trong tù nhiªn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ph¸ttriÓn riªng, th−êng l rÊt phøc t¹p. Muèn n¾m ®−îc nh÷ng ®Æc ®iÓm n y cÇn nghiªn cøut×m hiÓu ®Æc tÝnh sinh vËt häc cña vi khuÈn trong mèi t−¬ng quan cña chóng víi ®iÒu kiÖnm«i tr−êng xung quanh. §Æc ®iÓm ph¸t triÓn cña vi khuÈn g©y bÖnh cã thÓ thay ®æi phôthuéc v o ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh v c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt canh t¸c,v.v.2. Mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu th−êng ®−îc ¸p dông ®Ó phßng trõ bÖnh do vi khuÈng©y ra - Thùc hiÖn vÖ sinh thùc vËt, lo¹i bá mÇm bÖnh l−u tr÷ ë t n d− c©y bÖnh sau thuho¹ch. - Lu©n canh víi c¸c lo¹i c©y trång kh«ng ph¶i l ký chñ, kÕt hîp víi tiªu diÖt cá d¹i,t n d− c©y bÖnh ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn c¸ch li v h¹n chÕ sù l©y lan, tÝch luü nguån bÖnh trong®Êt. - Ch¨m sãc tèt, bãn ph©n c©n ®èi hîp lý, tr¸nh bãn ®¬n thuÇn qu¸ nhiÒu ®¹m v« c¬.T¨ng c−êng sö dông ph©n h÷u c¬, ph©n chuång ® ñ hoai môc. - Chän läc v sö dông gièng chèng chÞu bÖnh vi khuÈn cã n¨ng suÊt cao trong c¸cvïng v c¸c vô dÔ nhiÔm bÖnh nÆng. BiÖn ph¸p sö dông gièng chèng chÞu bÖnh thay thÕc¸c gièng c¶m nhiÔm bÖnh l biÖn ph¸p chñ yÕu cã ý nghÜa kinh tÕ v hiÖu qu¶ phßngchèng bÖnh vi khuÈn. - Sö dông h¹t gièng, cñ gièng, vËt liÖu l m gièng s¹ch bÖnh : b»ng c¸ch lÊy gièng tõc¸c c©y kh«ng nhiÔm bÖnh, nh©n gièng b»ng ph−¬ng ph¸p nu«i cÊy m« ph©n sinh (khoait©y s¹ch Erwinia carotovora pv. atroseptica); xö lý h¹t gièng b»ng n−íc nãng (500C trongTrư ng ñ i h c Nông nghi p 1 – Giáo trình B nh cây ñ i cương --------------------------------------------------- 10320 phót chèng Xanthomonas campestris, v.v...) hoÆc xö lý b»ng dung dÞch formol 1 : 90,hoÆc xö lý b»ng mét sè thuèc kh¸ng sinh nh− Phytobacteriomycin, Streptomycin ®Ó phßngchèng vi khuÈn h¹i d−a chuuét, ®Ëu ®ç,v.v... - Phßng trõ c¸c lo¹i c«n trïng m«i giíi truyÒn bÖnh hoÆc g©y vÕt th−¬ng t¹o ®iÒukiÖn thuËn lîi cho vi khuÈn l©y nhiÔm (c¸c lo¹i rÖp, s©u vÏ bïa h¹i cam quÝt,...). - BiÖn ph¸p sinh häc, sö dông chÕ phÈm sinh häc phßng chèng bÖnh vi khuÈn, t¹o®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c vi sinh vËt ®èi kh¸ng (Pseudomonas fluorescens, Bacillussubtilis, Bacillus polymyxa,... ho¹t ®éng tiªu diÖt v øc chÕ sù ph¸t triÓn cña vi khuÈn h¹ic©y.Trư ng ñ i h c Nông nghi p 1 – Giáo trình B nh cây ñ i cương --------------------------------------------------- 104 Ch−¬ng VII Virus g©y bÖnh c©yI. LÞch sö nghiªn cøu bÖnh virus h¹i thùc vËt* Sù ph¸t hiÖn ra virus h¹i thùc vËt A. Mayer (1886) ® ph¸t hiÖn sù l©y lan cña bÖnh kh¶m thuèc l¸ nh−ng «ng coi ®ã lmét bÖnh vi khuÈn D.Ivanopski (1892) sau khi ph¸t hiÖn bÖnh «ng cho r»ng ®ã l métchÊt ®éc. M i tíi M.Bayerinck (1898) míi x¸c ®Þnh virus l mét nguyªn nh©n g©y bÖnhmíi nhá bÐ h¬n vi khuÈn. C¸c c«ng tr×nh cña A.Mayer, D.Ivanopski, M.Bayerinck v saun y l cña Loeffler, Frosch, 1898 ® më ®Çu cho m«n virus häc ë thùc vËt v sau n y l c¶m«n virus häc ë ®éng vËt v ng−êi ph¸t triÓn v trë th nh mét ng nh khoa häc lín hiÖnnay trong sinh häc hiÖn ®¹i cña thÕ giíi. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu virus tiÕp sau ® dÇnx¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c virus h¹i thùc vËt. Virus (TMV) lÇn ®Çu ® ®−îc quan s¸t thÊy v o n¨m 1931 – 1939 trªn kÝnh hiÓn vi®iÖn tö ®Çu tiªn. Tõ ®ã viÖc nghiªn cøu h×nh th¸i häc virus ® ®−îc ph¸t triÓn nhanh chãngng−êi ta ph¸t hiÖn ra h×nh th¸i nhiÒu virus. Ph−¬ng ph¸p huyÕt thanh ®−îc sö dông trong nh÷ng n¨m 30 ® t¹o chuyÓn biÕn líntrong nghiªn cøu virus. Tuy vËy, sau nhiÒu n¨m sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p quan s¸t huyÕtthanh th«ng th−êng kh«ng cã hiÖu qu¶ cao, ph−¬ng ph¸p Latex còng kh«ng kh¾c phôc®−îc. N¨m 1977, Clark v Adams lÇn ®Çu tiªn ® ph¸t triÓn ph−¬ng ph¸p ELISA ®Ó chÈn®o¸n c¸c c©y bÖnh virus – ph−¬ng ph¸p n y ® thu ®−îc kÕt qu¶ rÊt kh¶ quan. §Õn n¨m1982 ng−êi ta ® sö dông ph−¬ng ph¸p DNA probe v ph−¬ng ph¸p PCR (Polymerazachain reaction). Ph−¬ng ph¸p n y gióp viÖc chÈn ®o¸n virus thùc vËt chÝnh x¸c v nhanhchãng trong tr−êng hîp c©y chØ cã triÖu chøng bÖnh rÊt nhÑ hay bÖnh ho n to n ë d¹ng Èncòng cã thÓ ph¸t hiÖn ®−îc. C¸c tiÕn bé trªn ®©y còng ® ®−îc øng dông nghiªn cøu t¹oc©y s¹ch, t¹o gièng chèng bÖnh. Ng−êi ta sö dông gen ho¸ m vá protein cña virus ®Ó g©y miÔn dÞch v ph−¬ng ph¸pCross protection (b¶o vÖ chÐo) ® ®−îc øng dông cã hiÖu qu¶. Ng y nay, víi c¸c ®ãng gãpcña Frankin, M.V.H. Van Regenmortel, C.M. Fauquet, D.H.L. Bishop v nhiÒu t¸c gi¶trong viÖc ph©n lo¹i virus v nhiÒu nh khoa häc nghiªn cøu sinh lý, sinh ho¸, h×nh th¸i,sinh th¸i häc, m«n virus häc ® trë th nh m«n khoa häc hiÖn ®¹i v ph¸t triÓn, t×m ranhiÒu quy luËt vÒ sinh häc míi.II. Nh÷ng thiÖt h¹i cña bÖnh virus ë thùc vËt.2.1. Nh÷ng thiÖt h¹i ...