Giáo trình Biện pháp sinh học trong bảo vệ thực vật Chương 5

Biện pháp canh tác (hay kỹ thuật canh tác) bao gồm tất cả các hoạt động của con người có liên quan đến việc trồng cây nông nghiệp, bắt đầu từ việc gieo hạt giống đến thu hoạch mùa màng
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Biện pháp sinh học trong bảo vệ thực vật Chương 5 Chương V. CÁC BI N PHÁP NÔNG H C VÀ BI N PHÁP SINH H C A. BI N PHÁP CANH TÁC TRONG B O V TH C V T I. GI I THI U CHUNG V BI N PHÁP CANH TÁC BVTV Bi n pháp canh tác (hay k thu t canh tác) bao g m t t c các ho t ñ ng c a con ngư i có liên quan t i vi c tr ng cây nông nghi p, b t ñ u t gieo h t gi ng ñ n thu ho ch mùa màng. T t c các bi n pháp canh tác ñ u làm nh hư ng t i s phát sinh, phát tri n, tác h i c a sâu b nh h i và c d i. Nh ng bi n pháp canh tác ñư c hình thành trong quá trình thâm canh tr ng tr t (như bón nhi u phân ñ m, gieo tr ng gi ng năng su t cao, tăng v , tăng m t ñ cây,...) g i là bi n pháp canh tác thâm canh (k thu t thâm canh). Bi n pháp canh tác thâm canh thư ng t o ñi u ki n thu n l i cho sâu b nh h i và c d i phát sinh m nh, nhi u khi bùng phát s lư ng thành d ch l n, gây thi t h i năng su t nghiêm tr ng (P.V. L m, 1998). Có nhi u bi n pháp canh tác tr c ti p ho c gián ti p tiêu di t d ch h i. M t s bi n pháp canh tác t o ñi u ki n thu n l i cho cây tr ng sinh trư ng, phát tri n t t, nâng cao tính ch ng ch u c a cây tr ng ñ i v i d ch h i và khích l kh năng t ñ n bù c a cây tr ng khi b tác ñ ng gây h i t phía d ch h i. Có bi n pháp canh tác làm cho ñi u ki n sinh thái tr nên b t l i cho d ch h i, nhưng l i thu n l i cho thiên ñ ch phát sinh và phát tri n. Nh ng bi n pháp canh tác như v y r t có ý nghĩa trong phòng ch ng d ch h i và ñư c g i là bi n pháp canh tác BVTV. V y, bi n pháp canh tác BVTV là nh ng k thu t canh tác nh m t o ra ñi u ki n sinh thái thu n l i cho sinh trư ng và phát tri n c a cây tr ng cũng như thiên ñ ch t nhiên c a d ch h i và không thu n l i cho s phát sinh, phát tri n, tích lu và lây lan c a d ch h i (P.V. L m, 1998, 2005). Nhi u bi n pháp canh tác BVTV là nh ng k thu t tr ng tr t quen thu c v i nông dân, không ñòi h i chi phí ph thêm hay d ng c chuyên dùng. Bi n pháp canh tác BVTV d áp d ng trong s n xu t. Các bi n pháp canh tác BVTV không có nh ng nh hư ng x u như bi n pháp hóa h c. Bi n pháp canh tác BVTV d dàng k t h p ñư c v i t t c các bi n pháp BVTV khác. Bi n pháp canh tác BVTV mang tính ch t phòng ng a d ch h i. Do ñó ph i ti n hành trư c r t nhi u so v i s bi u hi n tác h i c a d ch h i. Cùng m t bi n pháp canh tác khi th c hi n có th làm gi m loài sâu b nh h i này, nhưng l i làm tăng tính tr m tr ng c a loài d ch h i khác. Trong nh ng trư ng h p như v y, ph i ch n l a hư ng nào l i hơn thì ti n hành. Không ph i m i lúc, m i nơi bi n pháp canh tác BVTV ñ u cho hi u qu k thu t và hi u qu kinh t như mong mu n. Hi u bi t c a nông dân hi n nay v d ch h i chưa ñ ñ h th c hi n các k thu t canh tác như nh ng bi n pháp BVTV. ð kh c ph c như c ñi m này c n nh s giúp ñ c a cán b BVTV. II. BI N PHÁP CANH TÁC BVTV ðà ðƯ C ÁP D NG 1. K thu t làm ñ t ð t là môi trư ng s ng và t n t i c a nhi u loài d ch h i. Nhi u loài côn trùng h i trong chu kỳ vòng ñ i có pha phát tri n liên quan ñ n ñ t. Có loài s ng h n trong ñ t (d dũi,...). M t s loài hóa nh ng trong ñ t (sâu xám, sâu khoang, sâu xanh,...). M t s loài khác có pha u trùng s ng trong ñ t (sâu non các loài b hung,...). M t s loài ñ tr ng trong ñ t (châu ch u,...). ð t là nơi tích lu h t c d i và nh ng m m m ng c a v t gây b nh (các h ch n m, bào t n m,...). K thu t làm ñ t ít nhi u ñ u có th tr c ti p ho c gián ti p tiêu di t nh ng d ch h i s ng và t n t i trong ñ t. Cày l t ñ t s vùi l p xu ng l p ñ t dư i nhi u sâu Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 63 non, nh ng c a sâu h i, h t c d i, tàn dư cây tr ng có ch a ngu n b nh. ð ng th i cày l t ñ t cũng ñưa các sinh v t h i t l p ñ t phía dư i lên trên m t ñ t. Trong ñi u ki n như v y, các sinh v t h i này ho c là b ch t khô do n ng ho c là d b các thiên ñ ch tiêu di t (sâu non, nh ng c a côn trùng h i b t lên m t ñ t do cày l t ñ t s b chim ăn sâu hay các côn trùng b t m i t n công). Cày l t ñ t s m, g t ñ n ñâu cày sâu ñ n ñó sau m i v lúa ñã tiêu di t tr c ti p nhi u sâu non, nh ng c a sâu ñ c thân lúa trong r và g c r , tiêu di t tàn dư cây tr ng có ngu n b nh, tiêu di t lúa chét là nơi cư trú và ngu n th c ăn c a nhi u loài sâu h i lúa như sâu năn, r y nâu, sâu cu n lá lúa,... (P.V. L m, 1998, 2005). Cày sâu, b a k làm cho l p ñ t canh tác càng sâu thêm, t o ñi u ki n thu n l i cho r cây tr ng phát tri n t t, hút các ch t dinh dư ng t ñ t d dàng. Nh ñó cây tr ng sinh trư ng phát tri n t t, tăng kh năng ch ng ch u ñ i v i s t n công c a các loài gây h i. M t khác, cày sâu b a k làm cho l p ñ t canh tác thoáng khí, t o ñi u ki n cho các khí ñ c có trong ñ t (mêtan, sunfuahyñrô,...) chóng b phân gi i và gi m b t tác h i c a chúng ñ i v i cây tr ng. Ti n hành các công ño n làm ñ t ñúng lúc, ñúng k thu t không ch làm cho t ng ñ t canh tác ñáp ng các yêu c u c a tr ng tr t, mà còn góp ph n làm cho t ng ñ t canh tác tr nên s ch m m m ng d ch h i hơn. 2. Luân canh cây tr ng Liên t c ch tr ng m t lo i cây trên m t khu ñ t trong nhi u năm (ñ c canh) thư ng d n t i s suy thoái ñ phì c a ñ t, thi u dinh dư ng vi lư ng. Canh tác theo ki u ñ c canh còn có th gây nên s tích t các ch t có h i cho cây tr ng. V i góc ñ BVTV, ñ c canh thư ng t o ñi u ki n sinh thái thu n l i cho d ch h i t n t i, tích lu và phát tri n. ð c bi t, nh ng loài d ch h i có tính chuyên hóa cao, ch gây h i m t loài cây tr ng thì phát sinh phát tri n r t thu n l i trong ñi u ki n ñ c canh vì ngu n th c ăn c a nó luôn luôn d i dào (P.V. L m, 1998, 2005). ð kh c ph c nh ng h u qu c a ñ c canh, c n áp d ng h th ng canh tác luân canh. Luân canh là m t h th ng canh tác tr ng luân phiên các loài cây tr ng khác nhau theo th t vòng tròn nh t ñ nh trên cùng m t m nh ñ t nh m s d ng h p lý ngu n nư c, các ch t dinh dư ng có trong ñ t và ngu n phân bón ñưa vào ñ t ñ t o ra năng su t cây tr ng cao nh t có th ñ t ñư c (P.V. L m, 1998). V phương di n BVTV, luân canh cây tr ng ph i t o ñư c ...