Giáo trình cơ sở kỹ thuật bờ biển - Chương 8

8. Các kiểu bờ biển 8.1 Mở đầu Trong các ch ơng tr ớc, chúng ta đã nghiên cứu sự hình thành bờ biển do các quá trình địa chất và hiểu đ ợc d ới tác động th ờng xuyên của các điều kiện khí hậu, sóng và thuỷ triều mà hình dạng ban đầu của đ ờng bờ bị biến dạng do xói hoặc bồi trong quá trình chuyển vận của bùn cát. Mặc dầu ở mỗi địa điểm trên trái đất đ ờng bờ có những đặc điểm riêng do lịch sử hình thành và các điều...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình cơ sở kỹ thuật bờ biển - Chương 8 8. C¸c kiÓu bê biÓn 8.1 Më ®Çu T rong c¸c ch ¬ ng tr í c, chóng ta ®· nghiªn cøu sù h×nh thμnh bê biÓn do c¸c qu¸ tr×nh ®Þa chÊt vμ hiÓu ® î c d íi t¸c ®éng th êng xuyªn cña c¸c ®iÒu kiÖn khÝ hËu, sãng vμ thuû triÒu mμ h×nh d¹ng ban ®Çu cña ® ê ng bê bÞ biÕn d¹ng do xãi hoÆc båi trong qu¸ tr×nh chuyÓn vËn cña bïn c¸t. MÆc dÇu ë mçi ®Þa ®iÓm trªn tr¸i ®Êt ® ê ng bê cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng do lÞch sö h×nh thμnh vμ c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa ph ¬ ng qui ®Þnh, nh ng mét c¸ch tæng qu¸t ta cã thÓ nhËn thÊy cã mét sè kiÓu c¬ b¶n ë nh÷ng ®Þa ph ¬ng cô thÓ. Trong ch ¬ ng nμy sÏ tr×nh bμy nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng viÖc ph©n lo¹i c¸c kiÓu ® ê ng bê. Néi dung chÝnh ®Ó hiÓu ® îc sù thay ®æi cña ® êng bê biÓn chÝnh lμ 2 qu¸ tr×nh: BiÓn tiÕn vμ biÓn lïi. Trong c¸c qu¸ tr×nh nμy, h×nh d¹ng cña ® êng bê sÏ t ¬ng øng víi qu¸ tr×nh cung cÊp c¸t trong mèi quan hÖ víi qu¸ tr×nh n íc biÓn d©ng. NÕu mùc n íc biÓn t¨ng cao, l îng bïn c¸t cung cÊp nhá th× qu¸ tr×nh biÓn lÊn x¶y ra. NÕu n íc biÓn t¨ng thÊp, l îng bïn c¸t cung cÊp ®ñ lín, th× qu¸ tr×nh båi x¶y ra. H×nh 8-1 biÓu diÔn qu¸ tr×nh båi, xãi cña ® êng bê. PhÝa tr¸i cña h×nh 8-1 biÓu diÔn qu¸ tr×nh biÓn lïi, ®iÒu nμy ®ång nghÜa víi qu¸ tr×nh tiÕn ra biÓn, l îng bïn c¸t ® îc bæ sung cho vïng nghiªn cøu. PhÝa ph¶i lμ qu¸ tr×nh biÓn lÊn hay l îng bïn c¸t bæ sung thiÕu, bê bÞ xãi vμ biÓn lÊn vμo ®Êt liÒn. Trong tr êng hîp biÓn lïi, l îng bïn c¸t tõ s«ng t¶i ra båi l¾ng ë cöa s«ng h×nh thμnh d¹ng delta. Khi n¨ng l îng sãng vμ thuû triÒu nhá, bïn c¸t tõ s«ng mang ra sÏ båi däc hai bªn l¹ch triÒu. Do ®é dèc mÆt n íc s«ng, mùc n íc t¨ng dÇn khi ®i tõ cöa s«ng vμo phÝa trong. T¹i thêi ®iÓm khi l u l îng trong s«ng lín, cã hiÖn t îng trμn b·i, vμ dßng n íc sÏ ®μo xãi mÆt b·i, n¬i vËt chÊt vèn lμ c¸c thμnh t¹o mÞn, bë rêi vμ míi h×nh thμnh ®Ó thμnh c¸c l¹ch míi. Qu¸ tr×nh nμy x¶y ra liªn tôc ®Ó h×nh thμnh tam gi¸c ch©u h×nh thon dμi hoÆc h×nh ch©n chim. Sãng lín víi dßng ven bê m¹nh sÏ t¹o xu thÕ cho ® êng bê cña vïng tam gi¸c ch©u cã h íng gÇn víi h íng chung cña ® êng bê khu vùc, trong khi nh÷ng n¬i dßng triÒu chiÕm u thÕ sÏ t¹o ra c¸c d¹ng ® êng bê vu«ng gãc víi ® êng bê biÓn chung. Ngoμi ¶nh h ëng cña dßng ch¶y s«ng, ®ång b»ng ven biÓn cßn ph¸t triÓn khi t¸c dông cña sãng mang tÝnh tréi vμ c¸c b·i triÒu h×nh thμnh khi ¶nh h ëng cña triÒu lμ m¹nh nhÊt. Trong tr êng hîp biÓn tiÕn, cöa ra còng xung quanh vÞ trÝ nh trong tr êng hîp biÓn lïi, tuy nhiªn do l îng bïn c¸t bæ sung kh«ng t ¬ng xøng víi sù t¨ng cña mùc n íc biÓn. Bïn c¸t t¹i khu vùc cöa s«ng kh«ng cßn mang nguån gèc phï sa s«ng n÷a mμ cã nguån gèc biÓn do dßng triÒu hoÆc sãng mang ®Õn. Bïn c¸t ®Çm ph¸ mang nguån gèc biÓn m¹nh h¬n nguån gèc s«ng. 173ttp://www.ebook.edu.vn h Sù ph¸t triÓn c¸c vïng cöa s«ng vμ b i triÒu H×nh 8-1: C¸c d¹ng ® êng bê h×nh thμnh do qu¸ tr×nh biÓn tiÕn vμ biÓn lïi (Boyd et al, 1992) 174ttp://www.ebook.edu.vn h Dùa trªn c¸c qu¸ tr×nh h×nh th¸i kh¸c nhau, h×nh 8-2 ® a ra c¸ch ph©n lo¹i c¸c ® êng bê do c¸c qu¸ tr×nh biÓn tiÕn, biÓn lïi h×nh thμnh. BiÓu ®å 3 chiÒu, trong ®ã ¶nh h ëng cña s«ng ® îc thÓ hiÖn trªn trôc th¼ng ®øng, cña b¶n th©n ® êng bê trªn ® êng n»m ngang, vai trß cña sãng ë phÝa bªn tr¸i, cña thuû triÒu ë bªn ph¶i. §Ønh cña tam gi¸c biÓu diÔn tam gi¸c ch©u, ®¸y biÓu diÔn ®ång b»ng s«ng hoÆc hçn hîp s«ng, biÓn hoÆc c¸c b·i triÒu, trong khi cöa s«ng lμ d¹ng trung gian gi÷a s«ng vμ biÓn. Trong biÓu ®å nμy, ®Çm ph¸ ® îc liÖt kª nh lμ lo¹i cuèi cïng trong hä cöa s«ng. Kh¸i niÖm depth trong h×nh biÓu diÔn sù ph¸t triÓn theo thêi gian cã liªn quan ®Õn sù thay ®æi cña mùc n íc biÓn vμ l îng bïn c¸t bæ sung. Khi mùc n íc biÓn t¨ng, th× c¸c tam gi¸c ch©u trë thμnh c¸c cöa s«ng vμ ng îc l¹i. §ång b»ng ven biÓn vμ b·i triÒu sÏ biÕn mÊt vμ thay vμo ®ã lμ vïng thÒm khi mùc n íc biÓn t¨ng. H×nh 8-2: BiÓu ®å 3 chiÒu ph©n lo¹i ® êng bê (Boyd et al, 1992 and Dalrymple et al, 1992) Trong môc tiÕp theo, c¸c lo¹i ® êng bê h×nh thμnh d íi quan niÖm do bïn c¸t ® îc th¶o luËn. C¸c lo¹i ® êng bê nμy, hoÆc thuéc lo¹i biÓn tiÕn hoÆc thuéc lo¹i biÓn lïi. Cã mét sè tr êng hîp, khã ph©n biÖt mét c¸ch râ rμng nÕu nh kh«ng cã c¸c kh¶o s¸t cô thÓ. Môc 8-3 tr×nh bμy mét sè lo¹i ® êng bê h×nh thμnh mμ ¶nh h ëng cña c¸c yÕu tè sinh häc chiÕm u thÕ. Nh©n tè nμy bao gåm c¶ hÖ thùc vËt vμ ®éng vËt. PhÇn cuèi cïng th¶o luËn ®Õn c¸c lo¹i ® êng bê ®¸ 175ttp://www.ebook.edu.vn h 8.2 §Æc ®iÓm bê biÓn c¸t 8.2.1 Vïng cöa s«ng Vïng cöa s«ng lμ nh¸nh cña hÖ thèng s«ng hoÆc phÇn cña con s«ng chÞu ¶nh h ëng triÒu. Nã ® îc x¸c ®Þnh lμ vïng gi¸p ranh gi÷a n íc ngät vμ n íc biÓn. Cöa s«ng h×nh thμnh do c¸c nh©n tè ®éng lùc, nhËn n íc ngät tõ s«ng mang xuèng vμ n íc mÆn tõ biÓn m ...