Giáo trình hóa phân tích - Chương 5 Sai số trong hóa phân tích

Tham khảo tài liệu giáo trình hóa phân tích - chương 5 sai số trong hóa phân tích, khoa học tự nhiên, hoá học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình hóa phân tích - Chương 5 Sai số trong hóa phân tích Chương V SAI S TRONG HOÁ PHÂN TÍCH 1. SAI S Trong Hoá phân tích, ñ thu ñư c k t qu cu i cùng ngư i phân tích ph i ti n hành r t nhi u thao tác và m i thao tác ñó ñ u có th m c sai sót d n ñ n s sai l ch k t qu phân tích so v i giá tr th c c a m u. Sai s phân tích chính là s sai l ch gi a k t qu thu ñư c so v i giá tr th c. Sai s là s ki n mà ngay c ngư i phân tích c n th n nh t, s d ng phương ti n, d ng c cũng như máy móc phân tích hoàn h o nh t cũng không th tránh ñư c. Sai s thư ng có ñ l n khác nhau và do nhi u nguyên nhân khác nhau gây nên. Không th tránh ñư c sai s nhưng có th h n ch tác h i c a nó n u n m ñư c nguyên nhân và qui lu t phát sinh c a nó ñ ch n gi i pháp phân tích t t nh t. 1.1. Phân lo i sai s D a vào ñ l n, tính ch t và nguyên nhân gây nên, sai s ñư c chia thành 3 lo i: - Sai s ng u nhiên, - Sai s h th ng. - Sai s ñáng ti c (sai s thô). a. Sai s ng u nhiên Là nh ng sai s r t nh và không có qui lu t, thư ng g p trong khi ti n hành t ng bư c phân tích. H u qu c a nó là làm cho k t qu c a các l n phân tích song song có khác nhau chút ít, nhưng k t qu trung bình c a các l n phân tích này không gây ra sai s ñáng k so v i giá tr th c (sai s nh hơn ho c b ng sai s cho phép). T p h p k t qu c a nhi u l n phân tích l p l i này ñư c g i là t p h p m c sai s ng u nhiên. Nguyên nhân c a sai s ng u nhiên không th xác ñ nh ñư c, không lí gi i ñư c. Thư ng qui cho s hình thành sai s này là do nh ng s bi n ñ i r t nh c a môi trư ng trong qúa trình ño như nh ng thay ñ i nh c a nhi t ñ , áp su t, ñ m… Sai s ng u nhiên không th lo i b ñư c mà ch có th dùng toán th ng kê ñ xác ñ nh kho ng t n t i c a giá tr k t qu phân tích. b. Sai s h th ng Là lo i sai s có hư ng làm cho k t qu phân tích luôn l n hơn ho c luôn nh hơn giá tr th c vư t quá sai s cho phép. Có nhi u nguyên nhân gây ra sai s h th ng như: * Do d ng c , thi t b ño không chính xác, hoá ch t không s ch: Gây ra s ño luôn sai v i giá tr th c. Ví d : Bình ñ nh m c có dung tích ghi trên bình là 100ml, nhưng trong th c t ch có 99,5ml. Như v y, khi dùng bình này ñ pha hoá ch t, dung d ch thu ñư c luôn có n ng ñ l n hơn theo tính toán là 100/99,5 l n. Ho c khi pha 1 lit dung d ch CuSO4 0,02N t CuSO4.5H2O (theo nhãn ghi), nhưng trong th c t do b o qu n CuSO4.5H2O ñã chuy n thành CuSO4.4H2O; n u pha theo lư ng ñã tính v i CuSO4.5H2O s cho dung d ch có n ng ñ 0,0216N l n hơn 0,02N. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Hoá Phân tích…………………………………………115 ð kh c ph c lo i sai s này c n căn ch nh d ng c , thi t b ño, ki m tra hoá ch t trư c khi ti n hành thí nghi m. N u sau khi làm thí nghi m m i phát hi n ra sai s thì: - T t nh t là làm l i phân tích. - Trong trư ng h p không th làm l i phân tích, thì có th hi u ch nh k t qu b ng h s ñã xác ñ nh. Trong trư ng h p trên v i s sai s ño c a bình, k t qu phân tích thu ñư c ñư c hi u ch nh b ng cách nhân v i h s 100/99,5. * Do phương pháp: Phép ño luôn cho k t qu l n hơn ho c nh hơn giá tr th c. Ví d : Dùng ph n ng không hoàn toàn s luôn m c s âm (-). ð kh c ph c lo i sai s này c n ch n l i phương pháp phân tích, n u không th ch n l i phương pháp, c n tính toán sai s c a phương pháp ho c làm m u ki m tra v i ñ i tư ng chu n (ch t chu n) và sau ñó ch nh lí k t q a phân tích theo sai s ñã tính. Ví d : Khi phân tích N trong các h p ch t h u cơ v i các vòng thơm ch a N b ng phương pháp Kendan (Kjeldahl); thư ng quá trình công phá m u không chuy n hoá 100% N v NH3, vì th ph i s d ng các hoá ch t s ch có tính ch t tương t ch t c n phân tích làm m u chu n. Phân tích m u chu n s cho h s hi u ch nh ñ hi u ch nh k t qu phân tích trong th c t. * Do s thiên l ch c a ngư i làm phân tích: Sai s này do cá nhân ngư i phân tích gây nên do thi u kinh nghi m ho c có s thiên v khi quan sát và ti n hành thí nghi m ho c tính toán sai. Ví d : Khi chu n ñ ñã nh n bi t sai v s chuy n màu c a ch th . ð kh c ph c lo i sai s này ngư i phân tích c n ph i t s a mình cho các thao tác th t chu n xác. c. Sai s ñáng ti c (sai s thô) Sai s này thư ng l n, không có qui lu t và gây nh hư ng l n ñ n k t qu cu i cùng. Nguyên nhân gây ra sai s này là: * Do ch n phương pháp phân tích không n ñ nh: Ví d : Khi so màu ñã ch n ph n ng kém b n v i th i gian ho c b tác ñ ng c a không khí ho c khi phân tích theo phương pháp kh i lư ng k t tu ñã s d ng k t t a có kh năng h p th ch t b n qúa l n khó r a s ch… Cách kh c ph c là thay ñ i phương pháp ho c n ñ nh ñi u ki n ño… * Do ngư i làm phân tích c u th , không c n th n: Như khi làm phân tích không tuân th qui trình, khi làm thí nghi m ñã ñánh ñ , nh m l n hoá ch t; nh m l n khi tính toán… ð kh c ph c lo ...