Giáo trình Ký sinh trùng và bệnh ký sinh trùng thú y: Phần 1

Để góp phần nâng cao chất lượng đào tạo trong giai đoạn mới - giai đoạn chuyển từ đào tạo theo học chế niên chế sang đào tạo theo học chế tín chỉ, chúng tôi đã biên soạn cuốn giáo trình Ký sinh trùng và bệnh ký sinh trùng thú y. Giáo trình gồm 4 nội dung chính, cập nhập được những kiến thức mới, các kết quả nghiên cứu về ký sinh trùng học thú y, vừa là tài liệu học tập, vừa là tài liệu để sinh viên, đồng nghiệp và bạn đọc tham khảo. Phần 1 của giáo trình sau đây trình bày 2 nội dung chính, đó là: Đại cương về ký sinh trùng và bệnh ký sinh trùng thú y; giun sán ký sinh và bệnh giun sán ở gia súc, gia cầm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình Ký sinh trùng và bệnh ký sinh trùng thú y: Phần 1 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM GS. TS. NGUYỄN THỊ KIM LAN KÝ SINH TRÙNGVÀ BỆNH KÝ SINH TRÙNG THÚ Y (Giáo trình dùng cho đào tạo bậc Đại học) NHÀ XUẤT BẢN NÔNG NGHIỆP - 2012 0 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM GS. TS. NGUYỄN THỊ KIM LAN KÝ SINH TRÙNGVÀ BỆNH KÝ SINH TRÙNG THÚ Y (Giáo trình dùng cho đào tạo bậc Đại học) NHÀ XUẤT BẢN NÔNG NGHIỆP Hà Nội - 2012 1 LỜI NÓI ĐẦU Ký sinh trùng thú y là môn học cung cấp những kiến thức về ký sinh trùnghọc và bệnh do ký sinh trùng gây ra ở gia súc, gia cầm. Những kiến thức này rấtcần thiết cho sinh viên ngành Thú y và ngành Chăn nuôi thú y của các trườngĐại học Nông Nghiệp, đồng thời rất cần cho cán bộ thú y đang làm việc ở các cơquan thú y và địa phươ ng. Hiện nay, nhu cầu về tài liệu học tập của sinh viên ở trường Đại học nóichung và trường Đại học Nông Lâm nói riêng ngày càng trở nên cấp thiết.Phương pháp giảng dạy mới - phương pháp giảng dạy lấy người học làm trungtâm - chỉ có thể thực hiện có hiệu quả khi Nhà trường đáp ứng đủ nhu cầu về tàiliệu học tập cho sinh viên. Giáo trình Ký sinh trùng thú y của tác giả Nguyễn Thị Kim Lan và cs biênsoạn, được in ở Nxb Nông nghiệp, Hà Nội (1999) đã đáp ứng được nhu cầu họctập cho sinh viên từ năm 1999 đến nay. Song, sau 12 năm sử dụng, chúng tôinhận thấy cuốn giáo trình này hiện nay không còn phù hợp ở mức độ tốt đối vớihoạt động dạy và học của Th ầy và Trò nữa. Để góp phần nâng cao chất lượng đào tạo trong giai đoạn mới - giai đoạnchuyển từ đào tạo theo học chế niên chế sang đào tạo theo học chế tín chỉ, chúngtôi đã biên soạn cuốn giáo trình Ký sinh trùng và bệnh ký sinh trùng thú y . Nộidung của cuốn giáo trình phong phú, cập nhập được những kiến thức mới, cáckết quả nghiên cứu về ký sinh trùng học th ú y, vừa là tài liệu học tập, vừa là tàiliệu để sinh viên, đồng nghiệp và bạn đọc tham khảo. Mặc dù tác giả đã rất cố gắng, đồng thời nhận được sự góp ý của các đồngnghiệp ở trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội, trường Đại học Y - Dược vàtrường Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên, song cuốn giáo trình có thểcòn nhiều thiếu sót. Tác giả mong nhận được ý kiến đóng góp của các em sinhviên, đồng nghiệp và bạn đọc để cuốn giáo trình được hoàn thiện hơn trongnhững lần tái bản sau. Xin trân trọng cảm ơn ! Tác giả GS. TS. Nguyễn Thị Kim Lan 2 MỞ ĐẦU1. ĐỊNH NGHĨA VÀ NỘI DUNG MÔN HỌC 1.1. Định nghĩa hiện tượng ký sinh Hiện tượng ký sinh là một trong những hình thức sinh tồn của sinh vật, đặcđiểm của hình thức tồn tại đó là: một cơ thể số ng này sống trên hoặc trong mộtcơ thể sống khác, sử dụng cơ thể sống ấy để có lợi cho mình. Thuật ngữ hiện tượng ký sinh lần đầu tiên được viết bằng tiếng Hy Lạp:Parasitos (Para có nghĩa là: cùng nhau, sitos có nghĩa là dinh dưỡng), thuậtngữ này dùn g để chỉ những sinh vật sống nhờ vào sinh vật khác. Leukart là ngườiđầu tiên đưa ra khái niệm vật ký sinh: vật ký sinh là tất cả những sinh vật nàotìm thức ăn và chỗ ở trên sinh vật khác . Về bản chất của hiện tượng ký sinh, trong một thời kỳ khá dài, người ta chỉđề cập được đến tính chất phức tạp của hiện tượng này, mà không đưa ra đượcmột định nghĩa rõ ràng: hiện tượng ký sinh là gì? Ngày nay, hiện tượng ký sinh được Erchov V. R. định nghĩa như sau : Hiệntượng ký sinh là mối quan hệ phức tạp giữa hai sinh vật, trong đó, một sinh vật(ký sinh trùng) tạm thời hay thường xuyên cư trú trong cơ thể sinh vật kia (kýchủ) để lấy dịch thể, tổ chức của ký chủ làm thức ăn, đồng thời làm cho ký chủ bịtổn hại đến một mức độ nào đó về mặt sinh vật học . Trong định nghĩa này, Erchov V. R. đã nêu rõ mối quan hệ qua lại, đốikháng giữa hai sinh vật (ký sinh trùng và ký chủ), mối quan hệ về không gian (cưtrú thường xuyên hay tạm thời), quan hệ về dinh dưỡng (ký sinh trùng lấy dịchthể, tổ chức của ký chủ), về tác hại của ký sinh trùng. Đây là định nghĩa cơ bản,hiểu được định nghĩa này là cơ sở để phân biệt hiện tượng ký sinh với các hiệntượng khác như: hiện tượng cộng sinh, hiện tượng hoại sinh. 1.2. Định nghĩa và nội dung của ký sinh trùng học, ký sinh trùng thú y học * Ký sinh trùng học là gì? Ký sinh trùng học là khoa học nghiên cứu về mối quan hệ giữa vật ký sinhvà vật chủ (ký sinh trùng và ký chủ), rút ra các quy luật cơ bản trong quá trìnhthích nghi của cơ thể vật ký sinh và vật chủ, tạo cơ sở để đề xu ất các biện phápđấu tranh với các bệnh ký sinh trùng, nhằm nâng cao sức khoẻ con người và pháttriển vật nuôi, cây trồng (Dẫn theo Nguyễn Thị ...