Giáo trình lý thuyết thống kê - Chương 7

DãY Số BIếN Động theo thời gian I. KháI niệm, Phân loại và ý nghĩa của dãy số biến động theo thời gian 1-1. Khái niệm Dãy số biến động theo thời gian là dãy các trị số của chỉ tiêu thống kê đ-ợc sắp xếp theo thứ tự thời gian. Dãy số biến động theo thời gian gồm có hai thành phần: thời gian tính và chỉ tiêu. Thời gian tính có thể là thời kỳ hay thời điểm; chỉ tiêu có thể đ-ợc biểu hiện bằng số tuyệt đối, số t-ơng đối, số bình quân. Một dãy số...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Giáo trình lý thuyết thống kê - Chương 7 CH¦¥NG VII D·Y Sè BIÕN §éng theo thêi gian I. Kh¸I niÖm, Ph©n lo¹i vμ ý nghÜa cña d·y sè biÕn ®éng theo thêi gian 1-1. Kh¸i niÖm D·y sè biÕn ®éng theo thêi gian lμ d·y c¸c trÞ sè cña chØ tiªu thèng kª ®−îc s¾p xÕp theo thø tù thêi gian. D·y sè biÕn ®éng theo thêi gian gåm cã hai thμnh phÇn: thêi gian tÝnh vμ chØ tiªu. Thêi gian tÝnh cã thÓ lμ thêi kú hay thêi ®iÓm; chØ tiªu cã thÓ ®−îc biÓu hiÖn b»ng sè tuyÖt ®èi, sè t−¬ng ®èi, sè b×nh qu©n. Mét d·y sè biÕn ®éng theo thêi gian cã d¹ng chung sau: t1 t2 … t1 tn y1 y1 y2 … yn Trong ®ã: t1 : Thêi gian thø i. y1: Møc ®é thø i t−¬ng øng víi thêi gian i. 1-2. Ph©n lo¹i NÕu c¨n cø vμo ®Æc ®iÓm thêi gian cã thÓ chia ra lμm hai lo¹i lμ: d·y sè thêi kú vμ d·y sè thêi ®iÓm. + D·y sè thêi kú: mçi møc ®é ph¶n ¸nh mÆt l−îng cña hiÖn t−îng trong suèt mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. + D·y sè thêi ®iÓm: mçi møc ®é ph¶n ¸nh mÆt l−îng cña hiÖn t−îng chØ trong tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. VÝ dô: d·y sè sau ®©y lμ d·y sè thêi kú B¶ng 7-1 1997 1998 1999 2000 2001 2002 N¨m Lîi nhuËn (Tr.®) 100 105 112 122 127 131 D·y sè sau ®©y lμ d·y sè thêi ®iÓm B¶ng 7-2 0 giê ngμy 1/1/2002 1/2/2002 1/3/2002 1/4/2002 Gi¸ trÞ hμng tån kho(Tr.®) 350 364 366 382 NÕu c¨n cø vμo biÓu hiÖn c¸c møc ®é cña d·y sè cã thÓ chia ra lμm ba lo¹i lμ: d·y sè tuyÖt ®èi, d·y sè t−¬ng ®èi vμ d·y sè b×nh qu©n. http://www.ebook.edu.vn 71 1-3. ý nghÜa D·y sè biÕn ®éng theo thêi gian v¹ch râ xu h−íng, tÝnh quy luËt cña sù ph¸t triÓn cña hiÖn t−îng, lμm c¬ së dù ®o¸n c¸c møc ®é t−¬ng lai cña hiÖn t−îng nghiªn cøu. Ngoμi ra, d·y sè cßn gióp nghiªn cøu c¸c ®Æc ®iÓm vÒ sù biÕn ®éng cña hiÖn t−îng theo thêi gian: tèc ®é ph¸t triÓn, tèc ®é t¨ng tr−ëng, møc t¨ng gi¶m tuyÖt ®èi,... II. C¸c chØ tiªu ph©n tÝch d·y sè biÕn ®éng theo thêi gian: 2-1. Møc ®é b×nh qu©n theo thêi gian ( y ) ChØ tiªu nμy ph¶n ¸nh møc ®é ®iÓn h×nh cña hiÖn t−îng nghiªn cøu theo thêi gian, ®−îc tÝnh b»ng c¸ch b×nh qu©n hãa c¸c møc ®é c¸ biÖt trong d·y sè. ∑y y= i §èi víi d·y sè thêi kú: n Trong ®ã n- Sè c¸c møc ®é trong d·y sè. VÝ dô: theo sè liÖu b¶ng 7-1, ta tÝnh ®−îc lîi nhuËn b×nh qu©n n¨m lμ: 100 + 105 + 112 + 122 + 127 + 131 y= = 116,166 (Tr.®) 6 §èi víi d·y sè thêi ®iÓm: + Tr−êng hîp kho¶ng c¸ch thêi gian b»ng nhau vμ cã sè liÖu cña d·y sè t¹i nhiÒu thêi ®iÓm. y y1 + y 2 + ........ + y n − 1 + n y= 2 2 n −1 VÝ dô: theo sè liÖu b¶ng 7-2 ta tÝnh ®−îc gi¸ trÞ hμng tån kho b×nh qu©n trong quý I lμ: 356 382 + 364 + 376 + y= 2 2 = 369,666 (Tr.®) 4 −1 + Tr−êng hîp kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau vμ cã sè liÖu t¹i nhiÒu thêi ®iÓm. ∑yt y= 11 ∑t 1 Trong ®ã: ti - Kho¶ng c¸ch thø i gi÷a c¸c thêi ®iÓm. http://www.ebook.edu.vn 72 VÝ dô: tÝnh sè c«ng nh©n b×nh qu©n trong danh s¸ch cña mét doanh nghiÖp trong th¸ng 4/2002 theo tμi liÖu sau: - Ngμy 1/4 cã 246 ng−êi. - Ngμy 12/4 bæ sung thªm 4 ng−êi. - Ngμy 24/4 cho th«i viÖc 2 ng−êi, tõ ®ã ®Õn hÕt th¸ng sè c«ng nh©n kh«ng thay ®æi. Ta lËp b¶ng tÝnh to¸n sau: B¶ng 7-3 Thêi gian Sè ngμy (t1) Sè c«ng nh©n (y1) 246 11 Tõ 01/4 ®Õn 11/4 250 12 Tõ 12/4 ®Õn 23/4 ...