Hiệu quả sử dụng ODA các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc Việt Nam

Bài viết tập trung làm rõ hiệu quả sử dụng ODA ở các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc dựa trên phân tích dữ liệu từ điều tra khảo sát 171 cán bộ tham gia quản lý ODA và 425 người dân thụ hưởng ODA với sự hỗ trợ phân tích của phần mềm SPSS.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hiệu quả sử dụng ODA các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc Việt Nam TẠP CHÍ KHOA HỌC Khoa học Xã hội, Số 9 (6/2017) tr. 88 - 100 HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ODA CÁC TỈNH TIỂU VÙNG TÂY BẮC VIỆT NAM Nguyễn Thị Lan Anh Trường Đại học Tây Bắc Tóm tắt: Tiểu vùng Tây Bắc có vị trí chiến lược quan trọng trong phát triển kinh tế khu vực Trung du và miền núi phía Bắc nói riêng và Việt Nam nói chung. Trong những năm qua, kinh tế của các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc phát triển đạt tốc độ khá, đời sống của nhân dân đã từng bước được cải thiện. Tuy nhiên, các tỉnh này vẫn còn là những tỉnh nghèo nhất Việt Nam: Thu nhập bình quân đầu người thấp, mức sống của dân cư còn nhiều khó khăn, kết cấu hạ tầng còn yếu kém,... Trong bối cảnh đó, nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đóng góp trong tổng vốn đầu tư để phát triển kinh tế, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, nâng cao đời sống người dân. Sử dụng ODA ở Việt Nam cũng như ở các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc đã đạt được những thành công nhất định, nhưng bên cạnh đó vẫn còn nhiều hạn chế. Bài viết tập trung làm rõ hiệu quả sử dụng ODA ở các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc dựa trên phân tích dữ liệu từ điều tra khảo sát 171 cán bộ tham gia quản lý ODA và 425 người dân thụ hưởng ODA với sự hỗ trợ phân tích của phần mềm SPSS. Từ đó, phân tích thực trạng và đánh giá hiệu quả sử dụng ODA giúp các nhà quản lý, nhà hoạch định chính sách, các cơ quan quản lý, các đơn vị thụ hưởng ODA xem xét nhằm đưa ra quyết định chính xác nâng cao hiệu quả sử dụng ODA ở các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc nói riêng và Việt Nam nói chung. Từ khóa: Hiệu quả sử dụng ODA, ODA, Tây Bắc. 1. Giới thiệu Khu vực Tây Bắc là vùng miền núi phía Tây của các tỉnh Trung du và miền núi phía Bắc, Việt Nam với tổng diện tích là 37,5 nghìn km2 chiếm 11,3% tổng diện tích toàn quốc, các dân tộc thiểu số chiếm trên 75% tổng dân số (Lê Thông và Nguyễn Quý Thao, 2012). Đến nay, toàn bộ khu vực này có số huyện nghèo chiếm trên một nửa của cả nước (43/62 huyện), trình độ dân trí thấp, đời sống người dân còn nhiều khó khăn, chính trị chưa thực sự ổn định,... Nguồn vốn chủ yếu phục vụ cho phát triển kinh tế xã hội của khu vực là nguồn ngân sách Nhà nước tại địa phương và do ngân sách trung ương cấp, nguồn FDI chiếm tỷ lệ nhỏ, ODA hàng năm của các tỉnh đáp ứng khoảng 3% tổng vốn ngân sách của tỉnh. Sử dụng ODA trong thời gian qua của các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc còn gặp nhiều khó khăn như khả năng bảo đảm vốn đối ứng cho các chương trình, dự án ODA thấp; các địa phương trong vùng chưa chủ động đưa ra những chính sách, giải pháp cụ thể thu hút nguồn vốn ODA cho toàn vùng và cho từng địa phương; năng lực đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp huyện, thôn bản còn nhiều bất cập, thiếu về số lượng và yếu về chất lượng... (Ban Chỉ đạo Tây Bắc, 2013). Bài viết tập trung nghiên cứu, làm rõ hiệu quả sử dụng ODA của các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc thời gian qua nhằm đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng ODA, đóng góp tốt hơn trong phát triển kinh tế - xã hội của các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc. 2. Tình hình thu hút ODA trong 20 năm qua của tiểu vùng Tây Bắc Trong thời gian từ năm 1993 đến năm 2013 lượng ODA được ký kết ở các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc liên tục tăng. Như Bảng 1 dưới đây, số liệu cho thấy giai đoạn 2006 - 2010 với  Ngày nhận bài: 21/9/2016. Ngày nhận đăng: 25/12/2016 Liên lạc: Nguyễn Thị Lan Anh, e - mail: lananhsonla@yahoo.com 88 lượng ODA được ký kết là lớn nhất trên 3.500 tỷ VNĐ, giai đoạn đó tỉnh Lai Châu có số lượng ký kết ODA lớn nhất đạt trên 1.400 tỷ VNĐ. Bảng 1. Ký kết ODA của các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc từ 1993 - 2013 Đơn vị tính: triệu đồng Giai đoạn Điện Biên Lai Châu Sơn La Trung bình 1993 - 1995 - - 31.710,0 10.570,00 1996 - 2000 98.250,0 98.250,0 478.571,0 225.023,67 2001 - 2005 333.000,0 333.000,0 763.421,0 476.473,67 2006 - 2010 1.021.658,0 1.461.430,0 1.177.843,0 1.220.310,33 2011 - 2013 - 165.800,0 - 55.266,67 Tổng số 1.452.908,0 2.058.480,0 2.451.545,0 1.987.644,33 Nguồn: Tổng hợp số liệu Báo cáo 20 năm hợp tác của các Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lai Châu Bảng 1 cũng cho thấy, lượng ODA ký kết trong 20 năm vừa qua giữa các tỉnh là không đồng đều, giai đoạn 1993 - 1995 chỉ có tỉnh Sơn La bắt đầu thu hút ODA, Tỉnh Lai Châu cũ chưa thu hút nguồn vốn này. Trong suốt thời gian từ 1996 - 2005, tỉnh Lai Châu cũ chỉ thu hút trên 862 tỷ VNĐ thì tỉnh Sơn La đã thu hút được trên 1.200 tỷ VNĐ. Nhưng kể từ khi tách tỉnh Lai Châu thành Lai Châu và Điện Biên thì từ năm 2006 tỉnh Lai Châu thu hút được trên 643 tỷ VNĐ, tỉnh Sơn La chỉ thu hút được chưa đầy 300 tỷ VNĐ. Từ năm 2011, các tỉnh này hầu như không thu hút thêm được ODA trong khi ký kết hàng năm của Việt Nam là ngày một tăng. Đây là điều đáng suy nghĩ khi các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc còn nhiều khó khăn. Để thấy rõ hơn thu hút ODA của các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc trong thời gian qua cần thiết phải so sánh với các tỉnh khu vực Trung du và miền núi phía Bắc, vùng Tây Nguyên và cả nước. Bảng 2. Tỷ lệ thu hút ODA của các vùng giai đoạn 1993 - 2013 Vùng Tổng ODA (Triệu đồng) Tỷ lệ so với cả nước (%) 1.Đồng bằng sông Hồng 177.222.450,0 32,60 2. Trung du và miền núi Bắc Bộ (12 tỉnh) 40.892.990,0 7,52 - Tây Bắc (4 tỉnh) 7.950.577,3 1,46 - Đông Bắc (8 tỉnh) 32.942.412,7 6,06 3. Bắc Trung bộ và duyên hải Miền Trung 127.932.990,0 23,53 4. Tây Nguyên (4 tỉnh) 23.264.500,0 4,28 5. Đông Nam Bộ 107.113.260,0 19,70 6. Đồng bằng sông Cửu Long 67.233.980,0 12,37 Tổng 543.660.170,0 100,0 Nguồn: Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các sở KH&ĐT tỉnh Sơn La, Điện Biên, Lai Châu 89 Bảng 2 cho thấy tỷ lệ thu hút ODA của các tỉnh tiểu vùng Tây Bắc là thấp nhất cả nước. Nếu xét khu vực Tây Nguyên (4 tỉnh) so với Tây Bắc (4 tỉnh) thì khu vực Tây Nguyên khả năng thu hút ODA gấp hơn 3 lần so với tiểu vùng Tây Bắc. Từ đây có thể khẳng định rằng thu hút ODA của tiểu vùng Tây Bắc còn yếu, kém. Cần phải tìm hiểu nguyên nhân của vấn đề này, cũng như phải nghiên cứu, tìm hiểu để tăng khả nă ...