Hóa chất, độc chất học

Nội dung tài liệu trình bày một số khái niệm cơ bản về hóa chất, độc chất học và độc học môi trường; khái niệm cơ bản về mức phơi nhiễm an toàn đối với hóa chất, phương pháp xác định mức phơi nhiễm an toàn; quy trình và kỹ thuật kiểm soát nhiễm độc hóa chất; khái niệm và ứng dụng của giám sát sinh học trong phơi nhiễm hóa chất môi trường.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hóa chất, độc chất học HÓA CHẤT, ĐỘC CHẤT HỌCMỤC TIÊU BÀI HỌC:Sau khi học xong phần này sinh viên có khả năng: 1. Trình bày một số khái niệm cơ bản về hóa chất, độc chất học và độc học môi trường 2. Trình bày được những khái niệm cơ bản về mức phơi nhiễm an toàn đối với hóa chất, phương pháp xác định mức phơi nhiễm an toàn. 3. Giải thích được quy trình và kỹ thuật kiểm soát nhiễm độc hóa chất. 4. Trình bày được khái niệm và ứng dụng của giám sát sinh học trong phơi nhiễm hóa chất môi trường.NỘI DUNG:1 Một số khái niệm chung về hóa chất, độc chất học và độc học môi trường 1.1 Khái niệm hóa chất - Hóa chất là những chất (đơn chất, hợp chất) được tạo thành từ các nguyên tử hoặcphân tử có công thức cấu tạo nhất định, theo sự phát triển của hóa học, có hóa chất tựnhiên và có hóa chất tổng hợp nhân tạo. Đặc điểm cấu tạo hóa học là yếu tố quan trọngquyết định đặc tính lý, hóa, hoạt tính sinh vật học của một hóa chất theo sơ đồ sau. Đặc tính lý hóa Hoạt tính hóa học Cấu tạo hóa học Hoạt tính sinh vật họcSơ đồ 1: Đặc điểm cấu tạo hóa học và các đặc tính của hóa chất - Chất độc là một chất khi xâm nhập vào cơ thể dù với liều lượng nhỏ cũng gây nênnhững rối loạn chức năng hoặc tổn thương thực thể ở các cơ quan, hệ thống của cơ thể,ảnh hưởng xấu tới sức khỏe, thậm chí có thể tử vong. Các hóa chất có thể tác động lênDNA trong nhân tế bào, gây tổn thương DNA và nhiễm sác thể làm cho tế bào phát triểnkhông bình thường. Hóa chất sinh u (cancinogens) có thể gây ung thư. Hóa chất sinh biến 1đổi gen (mutagens) gây tổn thương DNA của tinh trùng hoặc buồng trứng. Hóa chất sinhđột biến gen (teratogens) có thể gây dị tật ở thai nhi. - Tác dụng độc của một số hóa chất đối với cơ thể phụ thuộc vào nồng độ của chấtđộc và thời gian có thể phơi nhiễm với chất độc. Nồng độ chất độc càng cao. Thời gianphơi nhiễm với chất độc càng lâu thì liều lượng chất độc xâm nhập vào cơ thể càng nhiều,tác hại của chất độc đối với cơ thể caoNgày nay hầu như không có một lĩnh vực nào trong hoat động và đời sống con người màkhông sử dụng các sản phẩm hóa học. Kể từ đầu thế kỷ 20 đến nay, đã có khoảng 10 triệuchất hóa học khác nhau được con người tổng hợp trong phòng thí nghiệm, khoảng 1%trong số này được sản xuất bán trên thị trường. Năm 1980, WHO (Tổ chức y tế thế giới),UNICEF (Chương trình môi trường liên hợp quốc) và ILO ( Cơ quan lao động quốc tế) đãthành lập chương trình thế giới về An toàn hóa chất (IPCS) để đánh giá những nguy cơmà các chất hóa học có thể gây ra cho môi trường và sức khỏe con người.1.2 Các khái niệm về độc học1.2.1 Độc họcĐộc học (Toxicology) là môn khoa học nghiên cứu về lượng và chất của phản ứng tươnghỗ giữa các tác nhân hóa học với các hệ thống sinh học tạo ra một phản ứng trả lời hayđáp trả (response) ở cơ thể sinh vật sống1.2.2 Độc học môi trườnga. Khái niệmĐộc học môi trường (Environmental toxicology) là một ngành khoa học của độc học,chuyên nghiên cứu về các tác nhân độc tồn tại trong môi trường gây tác động nguy hại đốivới cơ thể sống trong môi trường đó.Cơ thể sống có thể là:  Thực vật, động vật trong một quần thể hoặc một quần xã  Con người trong một cộng đồng dân cư.Độc học môi trường nghiên cứu tác dụng có hại và quy luật gây tác hại của các hóa chấtđộc đối với môi trường sống của người, các sinh vật (không khí, đất nước, thực phẩm,dược phẩm, mỹ phẩm, đồ gia dụng, …) và sức khỏe con người. Dựa trên các bằng chứngquan sát và thực nghiệm, độc học môi trường nghiên cứu xây dựng các tiêu chuẩn vệ sinhcho phép sự tồn tại của các hóa chất trong môi trường và trong các sản phẩm khác nhaunhằm đảm bảo sự an toàn hóa chất cho con người và các sinh vật.Môi trường sống của loài người đang bị đe dọa. Một trong những nhân tốt gây ô nhiễmmôi trường nặng nề và làm biến đổi khí hậu toàn cầu là các hóa chất độc hại do con ngườisản xuất, sử dụng và đào thải ra. Quản lý, theo dõi, giám sát tốt các hóa chất độc hại môi 2trường là góp phần bảo vệ sức khỏe và duy trì sự phát triển bền vững cả mỗi cộng đồngvà của toàn nhân loại.b. Mục đích  Nghiên cứu thiết lập ra những tiêu chuẩn môi trường. Để thiết lập được tiêu chuan môi trường cần phải có đầy đủ những thông tin về độc tính của các chất.  Đánh giá các rủi ro cho quần thể sinh vật trong quá trình sử dụng hóa chất. Qua các thử nghiệm về độc tính xác định được nguy cơ gây hại của nhóm các hóa chất hay sản phẩm có khả năng xâm nhập vào hệ sinh thái thủy sinh khi con người sử dụng.  Đánh giá chất lượng môi trường thông qua các thử nghiệm được tiến hành theo tiêu chuẩn môi trường và phù hợp với các tiêu chuan về nghiên cứu độc học.  Phát hiện các tác nhân hóa học, vật lý, sin ...