Hội chứng ruột ngắn – Phần 1

Chiều dài ruột non trung bình của một người lớn là vào khoảng 600cm. Khi xảy ra một bệnh cảnh như chấn thương, bệnh mạch máu hoặc một bệnh cảnh nào khác khiến đoạn ruột còn lại
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hội chứng ruột ngắn – Phần 1 Hội chứng ruột ngắn – Phần 1Giới thiệu:Chiều dài ruột non trung bình của một người lớn là vào khoảng 600cm. Khi xảy ramột bệnh cảnh như chấn thương, bệnh mạch máu hoặc một bệnh cảnh nào kháckhiến đoạn ruột còn lại < 200cm hay mất hơn 50% đoạn ruột non thì BN có nguycơ sẽ bị một hội chứng gọi là hội chứng ruột ngắn (HCRN).Hội chứng ruột ngắn là hội chứng rối loạn chuyển hóa lâm sàng được xác định bởisự rối loạn hấp thu, tiêu chảy, tiêu phân mỡ, mất cân bằng nước-điện giải và suydinh dưỡng. Nguyên nhân chung nhất của vấn đề này là do mất một phần lớn cấutrúc giải phẫu hoặc chức năng của ruột non, khiến năng lực hấp thu bị suy giảmtrầm trọng.Hình 1 : Sự mất đoạn ruột non gây ra vấn đề hội chứng ruột ngắnNguyên nhân:Cắt đi một phần lớn ruột non sẽ ảnh hưởng nhiều đến tiến trình tiêu hóa và hấpthu. Ruột non không thể tiêu hóa và hấp thu bình thường và tình trạng dinh dưỡngkhông thể duy trì nếu không có sự chăm sóc dinh dưỡng hỗ trợ.Ngày nay, nguyên nhân thường gặp nhất của HCRN ở người lớn bao gồm : bệnhCrohn ( Ladefoged và Nightingale ,50-60%), viêm ruột do tia xạ , sự cố của mạchmáu mạc treo ruột non, chấn thương, tắc nghẽn ruột non ... Ở trẻ em thì cácnguyên nhân phổ biến là : viêm ruột hoại tử, tịt ruột, xoắn ruột, ruột ngắn bẩmsinh, khiếm khuyết thành bụng bẩm sinh, viêm phúc mạc phân su và một số bệnhlý khác....Không phải tất cả các BN mất một phần lớn ruột non đều có hội chứng ruột ngắn.Yếu tố phụ trợ quan trọng để giúp xác định hội chứng có xảy ra hay không đó l àchiều dài của đoạn ruột non trước khi bị tổn thương, phần ruột non bị mất đi, tuổicủa BN, đoạn ruột-đại tràng còn lại và sự tồn tại hay không van hồi manh tràng.Sinh lý bệnhSinh lý bệnh chủ yếu của HCRN là do ruột bị mất phần lớn bề mặt niêm mạc củaruột, từ đó gây ra các vấn đề về hấp thu nước, điện giải, các chất dinh dưỡng đalượng ( proteins, cacbohydrate, mỡ...) và vi lượng ( vitamins, khoáng chất).Dạ dày ruột là nơi hấp thu, vận chuyển n ước và các chất điện giải, đồng thời cũnghấp thu các chất dinh dưỡng thông qua thức ăn ăn vào. Dạ dày ruột tiết ra khoảng8000-9000 ml dịch một ngày và nếu đoạn dạ dày ruột bình thường khỏe mạnh thìsẽ hấp thu lại đến 98 % lượng dịch này, chỉ có khoảng 100-200ml dịch là mất điqua phân mỗi ngày. Và hơn 80% lượng hấp thu này là do ruột non đảm nhận.Hình 2 : Cơ chế hấp thu của ruột và vấn đề ruột ngắn .Những xáo trộn chính trong hấp thu dịch của ruột non l à do mất cân bằng cácthành phần của ruột gây ra như : diện tích bề mặt niêm mạc, chất lượng và sự toànvẹn của lớp nhầy và tình trạng nhu động của đoạn ruột non, cân bằng các chất hòatan trong ruột .Từ đó sự mất cân bằng này gây ra các vấn đề trong hội chứng ruộtngắn như tiêu chảy, mất nước điện giải và mất cân bằng ion. Và như thế HCRN cóthể xuất hiện trên BN bị mất phần lớn bề mặt niêm mạc ruột ( do cắt phần lớnđoạn ruột ) hoặc mất tính liên tục của lớp nhầy ruột ( viêm ruột do tia xạ )Chất dinh dưỡng và vi chất dinh dưỡng được hấp thu dọc theo chiều dài của ruộtnon. Tuy nhiên, hổng tràng có những nhung mao cao hơn, các khe hốc sâu hơn vàcác enzyme hoạt động mạnh hơn so với hồi tràng. Do đó, 90% các chất dinhdưỡng quan trọng (protein, carbohydrate, chất béo, vitamin B, C, axit folic và cácvitamin tan trong chất béo A, D, E, K... )đều được hấp thu ở 100-150cm đầu củahổng tràng ( theo Borgstrom và Johanson ).Nếu cắt bỏ đoạn đầu của hổng tràng thì có thể ít ảnh hưởng đến hấp thu protein,cacbohydrat, đa số vitamin và khoáng chất...do sự thích nghi của hồi tràng. Tuynhiên, một số enzyme tiêu hóa do hổng tràng tiết ra sẽ bị mất đi, các yếu tố nội tiếtcủa hổng tràng ảnh hưởng trên dạ dày cũng mất , mật và dịch tụy sẽ giảm , tăngtiết Gastrin nhiều và tăng tiết quá mức ở dạ dày. Dịch vị nhiều sẽ gây tổn th ươngniêm mạc ruột non, không tối ưu hóa các enzyme tuyến tụy do pH thấp. Từ đó sẽgây tiêu chảy do tăng độ thẩm thấu của thức ăn trong lòng ruột.Cắt bỏ hồi tràng sẽ làm giảm khả năng hấp thu nước và điện giải, đặc biệt ở đoạncuối hồi tràng là nơi hấp thu chủ yếu vitamin B12 và muối mật . Khi mất một phầnlớn đoạn hồi tràng chắc chắn sẽ gây vấn đề tiêu chảy. Mất muối mật thì sẽ kémhấp thu được chất béo, đi tiêu phân mỡ và mất một số vitamin tan trong chất béo.Nếu van hồi manh tràng còn hoạt động tốt thì sẽ làm chậm dòng thức ăn đổ xuốngđại tràng, giúp tăng thời gian hấp thu thức ăn . Do vậy, van này rất có ý nghĩatrong vấn đề HCRN. Ngoài ra, khi mất van vi khuẩn có thể tấn công ngược lênruột non, làm xấu đi tình trạng tiêu chảy và mất chất dinh dưỡng.Những thay đổi sinh lý và thích ứng của bệnh nhân bị hội chứng ruột ngắn xảy ra3 giai đoạn:Giai đoạn cấp tínhBắt đầu ngay sau khi cắt bỏ ruột và kéo dài 1-3 thángHậu môn nhân tạo ra phân lớn hơn 5 lít / ngàyĐe dọa mạng sống BN do bị mất nước và mất cân bằng điện giảiHấp thu của tất cả các chất dinh dưỡng rất kémTăng nồng độ Gastrin và Bilirubin trong máu.Giai đoạn thích ứngBắt đầu trong vòng 48 giờ sau cắt đoạn ruột và kéo dài tới 1-2 nămKhoảng 90% ruột sẽ thích ứng trong giai đoạn này.Ruột sẽ gia tăng sự phát triển các nhung mao, các nang ruột và các hốc.Ngoài ra còn có sự kéo dài và to ra của đoạn ruột còn lại.Nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch là điều cần thiết cho việc thích ứng và phảiđược bắt đầu càng sớm càng tốt và cũng rất cần thiết trong suốt giai đoạn này.Giai đoạn duy trìKhả năng hấp thụ của đoạn ruột còn lại sẽ tăng lên mức tối đa của nó.Cân bằng dinh dưỡng và chuyển hóa có thể đạt được bằng cách cho ăn qua đườngmiệng, hoặc bệnh nhân sẽ được hỗ trợ dinh dưỡng một phần giúp duy trì cuộcsống. ...