Khả năng chống bệnh đạo ôn (Pyricularia oryzae) bắc Việt Nam và đặc điểm nông sinh học một số dòng lúa chứa gen chống bệnh

Bệnh đạo ôn do nấm Pyricularia oryzae gây ra, là một trong những bệnh hại quan trọng ở các n-ớc trồng lúa trên thế giới (Ou,1985). Trong những năm gần đây bệnh phát sinh mạnh và phá hại nghiêm trọng ở nhiều nơi của miền Bắc n-ớc ta. Để phòng trừ bệnh này có rất nhiều biện pháp khác nhau nh-: canh tác, hoá học và chọn tạo giống chống bệnh, trong đó việc phát triển và tạo ra giống chống bệnh đ-ợc coi là có hiệu quả kinh tế nhất, không gây ô nhiễm môi tr-ờng và tạo ra...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Khả năng chống bệnh đạo ôn (Pyricularia oryzae) bắc Việt Nam và đặc điểm nông sinh học một số dòng lúa chứa gen chống bệnhT¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp, TËp 2 sè 1/2004 Kh¶ n¨ng chèng bÖnh ®¹o «n ( Pyricularia oryzae) B¾c ViÖt Nam vµ ®Æc ®iÓm n«ng sinh häc mét sè dßng lóa chøa gen chèng bÖnh Resistance to blast disease of northern Vietnam and some agronomic characteristics of rice lines containing different resistant genes Phan H÷u T«n Summary Resistance and some important agronomic characteristics of 24 rice lines containingthe different resistant genes to blast disease were investigated by artifically innoculationusing 4 isolates from Yenbai and Hanam provinces of Northern Vietnam. Eight linescontaining Pi- ks, Pi-k, Pi-z, Piz-5, Pi 1, Pi 3 and Pi 5(t) genes were identified with highresistance to all 4 used isolates. Other genes, Pi-i, Pi-kp, Pi-zt, Pi-ta, Pi-t, Pi sh, Pi 7(t), Pi9 (t) and Pi 19(t) could resist to the three isolates. Isolate 45 showed strong virulence tothe rice lines with low resistant/succeptable ratio(14R/10S). Rice line, manely, IRBLz-Fucontaining Pi-z gene showed strong resistance to the blast disease, good agronomiccharacteristics and high yield of 6.0 tons/ha. Keywords : Blast disease, resistant gene, isolate, virulence1. §Æt vÊn ®Ò thµnh c«ng, tr−íc hÕt ph¶i cã nguån gen BÖnh ®¹o «n do nÊm Pyricularia chèng, sau ®ã ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc genoryzae g©y ra, lµ mét trong nh÷ng bÖnh h¹i chèng ®−îc chñng ®ang tån t¹i ë vïng mµquan träng ë c¸c n−íc trång lóa trªn thÕ gièng ®ã sÏ phæ biÕn råi ®−a gen ®ã vµogiíi (Ou,1985). Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y gièng míi. Trong khu«n khæ Dù ¸n JICAbÖnh ph¸t sinh m¹nh vµ ph¸ h¹i nghiªm gi÷a ChÝnh phñ NhËt B¶n-ViÖt Nam vµträng ë nhiÒu n¬i cña miÒn B¾c n−íc ta. §Ó Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I, chóng t«i ®·phßng trõ bÖnh nµy cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p nhËn ®−îc mét tËp ®oµn gåm 24 dßng gièngkh¸c nhau nh−: canh t¸c, ho¸ häc vµ chän lóa, chøa c¸c gen chèng bÖnh ®¹o «n kh¸ct¹o gièng chèng bÖnh, trong ®ã viÖc ph¸t nhau. §Ó sö dông nguån gen nµy trong c«ngtriÓn vµ t¹o ra gièng chèng bÖnh ®−îc coi lµ t¸c chän t¹o gièng chèng bÖnh ®¹o «n ë ViÖtcã hiÖu qu¶ kinh tÕ nhÊt, kh«ng g©y « Nam, chóng t«i ®· tiÕn hµnh thu thËp, ph©nnhiÔm m«i tr−êng vµ t¹o ra n«ng s¶n s¹ch. lËp chñng, råi l©y nhiÔm nh©n t¹o ®Ó x¸cMét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña nÊm ®Þnh gen nµo chèng ®−îc c¸c chñng cña ViÖtbÖnh ®¹o «n lµ tån t¹i rÊt nhiÒu chñng kh¸c Nam, ®ång thêi kh¶o s¸t ®Æc ®iÓm n«ng sinhnhau, trªn thÕ giíi ®· ph¸t hiÖn cã 256 häc cña c¸c dßng gièng.chñng (Veeraraghavan, 1975). Mçi vïngsinh th¸i, tån t¹i mét sè chñng nhÊt ®Þnh vµ 2. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸pcã møc ®é g©y h¹i kh¸c nhau. T−¬ng øng nghiªn cøuvíi c¸c chñng, cã nh÷ng gen chèng kh¸c 2.1. VËt liÖu nghiªn cøunhau, hiÖn ®· t×m thÊy cã tíi 30 locus gen VËt liÖu tham gia thÝ nghiÖm gåm 24chèng bÖnh (Zheng et al, 1995). Mçi gen dßng gièng lóa chøa c¸c gen chèng bÖnhchèng ®−îc mét hoÆc mét sè chñng nhÊt kh¸c nhau do ViÖn lóa quèc tÕ IRRI cung®Þnh. Cã gen chèng rÊt m¹nh ®èi víi chñng cÊp, gièng ®èi chøng nhiÔm bÖnh lµ NÕp 352nµy nh−ng l¹i bÞ nhiÔm rÊt n¨ng ®èi víi (b¶ng 1). 4 chñng ph©n lËp (isolate) nÊmchñng kh¸c. §Ó chän t¹o gièng chèng bÖnh bÖnh ®¹o «n sö dông trong l©y nhiÔm nh©n 3t¹o, ®−îc nu«i cÊy vµ ph©n lËp theo ph−¬ng Q5; isolate 48 tõ gièng nÕp th¬m vµ isolateph¸p ®¬n bµo tö tõ 4 gièng lóa nhiÔm bÖnh 50 tõ gièng C70; ë tØnh Yªn B¸i cã chñngtrång ë 2 tØnh Hµ Nam vµ Yªn b¸i. ë tØnh isolate YB ph©n lËp tõ lóa lai 2 dßng Båi t¹pHµ Nam gåm 3 chñng: isolate 45 tõ gièng S¬n thanh. B¶ng 1. Danh s¸ch c¸c dßng tham gia thÝ nghiÖm Sè thø tù Tªn dßng Chøa gen Sè thø tù Tªn dßng Gen chøa IRBL 1 IRBLa-A Pi-a 13 IRBLta-CT2 Pi-ta 2 IRBLa-C Pi-a 14 IRBLb-B Pi-b 3 IRBLi-F5 Pi-i 15 IRBLt-K59 Pi-t 4 IRBLks-F5 Pi-kz 16 IRBLsh-S Pi sh 5 IRBLks-S Pi-ks 17 IRBLsh-B Pi sh 6 IRBLk-ka Pi-k 18 IRBL1-CL Pi 1 7 IRBLkp-K60 Pi-kp 19 IRBL3-CP4 Pi 3 8 IRBLkh-K3 Pi-kh 20 IRBL5-M Pi 5(t) 9 IRBLz-Fu Pi-z 21 IRBL7-m Pi 7(t) 10 IRBLz5-CA Piz-5 22 IRBL9-W Pi 9(t) 11 IRBLzt-T Pi-zt 23 IRBL12-M Pi 12(t) 12 IRBLta-K1 Pi-ta 24 IRBL19-A Pi 19(t) 25 NÕp 352 §èi chøng2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cho vµo mét lÝt n−íc cÊt v« trïng, ®un s«i C¸ch ph©n lËp nÊm bÖnh : MÉu l¸ bÖnh ®Ó hoµ tan råi bá vµo nåi hÊp khö trïng, hÊp®−îc c¾t thµnh mÈu réng 1,0 x 0,5 cm , röa ë nhiÖt ®é 1210C trong thêi gian 20 phót, ®æs¹ch bôi bÈn b»ng n−íc cÊt v« trïng, råi ra ®Üa petri, mçi ®Üa 2 ml, ®Ó nguéi tr−íc khikhö trïng ®Çu tiªn b»ng c¸ch ng©m trong dïng. M«i tr−êng KD: Thµnh phÇn gåm:cån 700 kho¶ng 15-30 gi©y sau ®ã ng© ...