Lê Thái tổ Lê Lợi (1385 -1433)

Lê Lợi (1385 -1433) Vị anh hùng giải phóng dân tộc Lê Lợi sinh ngày 10-9-1385 (6-8 năm ất Sửu) tại Lam Sơn (Kẻ Cham), nay thuộc huyện Thọ Xuân, Thanh Hóa, trong một gia đình "đời đời làm quân trưởng một phương". Ông là con út của Lê Khoáng và Trịnh Thị Ngọc Hương (anh lớn của ông tên Học, anh thứ là Trư). Ông nối nghiệp cha làm chúa trại Lam Sơn. Khi quân Minh chiếm đất nước, ông nuôi chí lớn đánh đuổi xâm lăng. Quân nhà Minh nghe tiếng ông, dụ cho làm quan, ông...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Lê Thái tổ Lê Lợi (1385 -1433) Lê Thái tổLê Lợi (1385 -1433) Vị anh hùng giải phóng dân tộcLê Lợi sinh ngày 10-9-1385 (6-8 năm ất Sửu) tại Lam Sơn (Kẻ Cham), nay thuộchuyện Thọ Xuân, Thanh Hóa, trong một gia đình đời đời làm quân trưởng mộtphương. Ông là con út của Lê Khoáng và Trịnh Thị Ngọc Hương (anh lớn củaông tên Học, anh thứ là Trư). Ông nối nghiệp cha làm chúa trại Lam Sơn. Khiquân Minh chiếm đất nước, ông nuôi chí lớn đánh đuổi xâm lăng. Quân nhà Minhnghe tiếng ông, dụ cho làm quan, ông không chịu khuất. Ông nói: Làm trai nêngiúp nạn lớn, lập công to, để tiếng thơm muôn đời, chớ sao lại chịu bo bo làm đầytớ người?. Năm Lê Lợi 21 tuổi cũng là năm nhà Minh đem 80 vạn quân sang xâmlược nước Việt. Cuộc kháng chiến chống Minh của vương triều Hồ thất bại, nướcĐại Việt rơi vào ách thống trị tàn bạo của giặc Minh. Trước cảnh đất nước bị kẻthù giày xéo, tàn phá, Lê Lợi đã nung nấu một quyết tâm đánh đuổi chúng ra khỏibờ cõi.Đầu năm 1416, tại núi rừng Lam Sơn trên đất Thanh Hóa, Lê Lợi cùng với 18người bạn thân thiết, đồng tâm cứu nước đã làm lễ thề đánh giặc giữ yên quêhương. Đó là hội Thề Lũng Nhai đã đi vào sử sách.Tin Lê Lợi dựng cờ nghĩa, chiêu mộ hiền tài bay xa, thu hút các anh hùng hào kiệttừ bốn phương kéo về. Đất Lam Sơn trở thành nơi tụ nghĩa. ở đó có đủ các tầnglớp xã hội và thành phần dân tộc khác nhau, với những đại biểu ưu tú như:Nguyễn Trãi, Trần Nguyên Hãn, Nguyễn Chích, Nguyễn Xí, Lê Lai, Cầm Quý, XaKhả Tham... Sau một thời gian chuẩn bị chín muồi, đầu năm 1418, Lê Lợi xưng làBình Định Vương, truyền hịch đi khắp nơi, kêu gọi nhân dân đứng lên đánh giặccứu nước. Lê Lợi là linh hồn, là lãnh tụ tối cao của cuộc khởi nghĩa ấy.Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn từ mở đầu tới kết thúc thắng lợi (tháng 12-1427), quacác giai đoạn phát triển và chiến lược, chiến thuật của nó đã chứng minh Lê Lợi làngười có tầm vóc của một thiên tài, một nhân cách vĩ đại, chỉ thấy ở những lãnh tụmở đường, khai sáng. Nếu Ngô Quyền với chiến thắng trên sông Bạch Đằng năm938 đã chấm dứt thời kỳ 1.000 năm mất nước, mở đầu thời kỳ độc lập mới của dântộc thì Lê Lợi với cuộc khởi nghĩa Lam Sơn toàn thắng, kết thúc 20 năm thống trịcủa giặc Minh, khôi phục nền độc lập lâu dài cho Tổ quốc, bắt đầu một kỷ nguyênxây dựng mới. Không có Lê Lợi, không có phong trào khởi nghĩa Lam Sơn.Nhưng Lê Lợi không chỉ là người nhen nhóm, tạo lập ra tổ chức khởi nghĩa LamSơn mà ông còn là nhà chỉ đạo chiến lược kiệt xuất. Một nét đặc sắc, mới mẻtrong đường lối chỉ đạo cuộc kháng chiến chống Minh mà Lê Lợi thực hiện là dựavào nhân dân để tiến hành chiến tranh giải phóng dân tộc. Nhìn vào lực lượngnghĩa binh và bộ chỉ huy, tướng lĩnh của cuộc khởi nghĩa, có thể thấy rõ tính chấtnhân dân rộng rãi của nó, một đặc điểm nổi bật không có ở các cuộc khởi nghĩakhác chống Minh trước đó. Dựa vào sức mạnh của nhân dân, đoàn kết, tập hợpmọi lực lượng xã hội trong một tổ chức chiến đấu, rồi từ cuộc khởi nghĩa ở mộtđịa phương, lấy núi rừng làm căn cứ địa, phát triển sâu rộng thành cuộc chiếntranh giải phóng dân tộc trên quy mô toàn quốc. Đây là một cống hiến sáng tạo tolớn về đường lối chiến tranh của Lê Lợi và bộ tham mưu của ông, để lại một kinhnghiệm lịch sử quý giá.Vừa là nhà tổ chức và chỉ đạo chiến lược về chính trị, quân sự, vừa là vị tướngcầm quân mưu trí, quả quyết, Lê Lợi đã vận dụng lối đánh vây thành diệt việntheo lý thuyết quân sự ông nghiền ngẫm: Đánh thành là hạ sách. Ta đánh thànhkiên cố hàng năm, hàng tháng không lấy được, quân ta sức mỏi, khí nhụt, nếu việnbinh giặc lại đến thì ta đằng trước, đằng sau đều bị giặc đánh, đó là đường nguy.Chi bằng nuôi sức khỏe, chứa khí hăng để đợi quân cứu viện tới. Khi viện binh bịphá thì thành tất phải hàng. Chiến thuật Vây thành diệt viện của Lê Lợi kết hợpvới chủ trương mưu phạt nhị tâm công, uy hiếp, phân hóa, chiêu dụ địch củaNguyễn Trãi tạo nên một phương thức độc đáo trong nghệ thuật quân sự ViệtNam.Cuộc vây hãm Vương Thông ở Đông Quan và tiêu diệt viện binh giặc tại ChiLăng, Xương Giang cuối năm 1427 là kết quả thắng lợi của t ư tưởng quân sự củaLê Lợi - Nguyễn Trãi. Sau khi đuổi hết giặc Minh về nước, Lê Lợi lên ngôi hoàngđế năm 1428, sáng lập ra vương triều Lê. Lê Lợi làm vua được 5 năm thì mất(1433), an táng tại Vĩnh Lăng, Lam Sơn, miếu hiệu là Thái Tổ.Trong sự nghiệp xây dựng đất nước buổi đầu của vương triều Lê, Lê Lợi đã cónhững cố gắng không nhỏ về nội trị, ngoại giao, nhằm phục hồi, củng cố, pháttriển đất nước trên mọi mặt, như tổ chức lại bộ máy chính quyền từ trung ươngxuống địa phương; ban hành một số chính sách kèm theo những biện pháp có hiệuquả để khôi phục sản xuất nông nghiệp, ổn định đời sống xã hội. Lê Lợi cũng chúý tới việc phát triển văn hóa, giáo dục, đào tạo nhân tài. Năm 1428, lên ngôi vua,năm sau (niên hiệu Thuận Thiên thứ 2, 1429), Lê Lợi đã cho mở khoa thi MinhKinh. Năm 1431, thi khoa Hoành từ. Năm 1433, Lê Lợi đích thân ra thi văn sách.Đấy là chưa kể năm 1426 trong khi đang vây đánh Đông Quan, Lê Lợi đã mở mộtkhoa thi đặc cách lấy đỗ 32 người, trong đó có Đào Công Soạn, một nhà ngoạigiao xuất sắc thời Lê Lợi. Nhưng, nhiệm vụ chính trị lớn nhất phải quan tâm giảiquyết hàng đầu sau khi đất nước được giải phóng là việc tăng cường củng cố, giữvững nền độc lập, thống nhất của Tổ quốc. Về phương diện này, Lê Lợi đã làmđược hai việc có ý nghĩa lịch sử. Thứ nhất, ông đã thành công trong cuộc đấu tranhngoại giao, thiết lập quan hệ bình thường giữa triều Lê và triều Minh. Thứ hai, LêLợi đã kiên quyết đập tan những âm mưu và hành động bạo loạn muốn cát cứ củamột số ngụy quân trước, điển hình là vụ Đèo Cát Hãn ở Mường Lễ, Lai Châu.Trong bài thơ làm khắc vào vách đá núi Pú Huổi Chò (bên sông Đà, thuộc LaiChâu) năm 1431 khi đánh Đèo Cát Hãn, Lê Lợi đã nói rõ ý chí bảo vệ sự thốngnhất giang sơn:Đất hiểm trở từ nay không còn,Núi sông đã vào chung một ...