Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Theo dõi hàm lượng hoạt chất Diterpenoit trong cây Khổ sâm cho lá (Croton Tonkinensis Gagnep.,) họ Euphorbiaceae

Các ent-kauran từ cây Khổ sâm rất có triển vọng là chất dẫn đường nhiều hứa hẹn để tạo ra các thuốc chống viêm, chống ung thư và chống suy giảm miễn dịch có hiệu lực. Đề tài đẫ tiến hành theo dõi hàm lượng hoạt chất diterpenoit trong cây Khổ sâm cho lá.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Theo dõi hàm lượng hoạt chất Diterpenoit trong cây Khổ sâm cho lá (Croton Tonkinensis Gagnep.,) họ Euphorbiaceae 1 MỞ ĐẦU Theo thống kê số lượng các dược phẩm mới được phép lưu hành trong20 năm vừa qua đã cho thấy, các hợp chất thiên nhiên đã và vẫn được coi lànguồn cấu trúc mới để tạo ra các dược phẩm mới. Đặc biệt rõ ràng nhất làtrong lĩnh vực thuốc chống ung thư có tới 60%, trong bệnh truyền nhiễm là70% có nguồn gốc tự nhiên. Ý nghĩa to lớn của những hợp chất thiên nhiên có hoạt tính sinh học làở chỗ chúng không chỉ được sử dụng trực tiếp làm thuốc chữa bệnh, mà quantrọng hơn là chúng có thể là những chất mẫu, chất dẫn đường để phát triểncác thuốc mới hoặc là các chất dò sinh hoá để làm sáng tỏ các nguyên lý củadược lý học con người. Các nhà khoa học ở Viện nghiên cứu ung thư Quốc gia Hoa Kỳ coi khotàng cây thuốc của Trung Quốc là nguồn khai thác các chất mẫu, chất dẫnđường mới nhằm khám phá và phát triển các thuốc chống ung thư và chốngHIV trong tương lai. Những năm gần đây có nhiều cây thuốc cổ truyền của yhọc Trung Quốc là đối tượng nghiên cứu thực nghiệm và lâm sàng điều trịung thư, qua đó đã và đang phát hiện ra hàng loạt chất mới, nhiều chất rất cótriển vọng trở thành những chất dẫn đường. Nhiều ent -kauran ditecpenoit thểhiện hoạt tính kháng khuẩn, gây độc hại tế bào, chống khối u và anti -HIV. Đãcó nhận xét rằng, hoạt chất ở một số cây thuốc có tính kháng khuẩn, chốngviêm, chống ung thư, hạ huyết áp, lợi tiểu và thường có mặt các ent -kauranditecpenoit. Cây Khổ sâm cho lá thuộc loại cây thuốc dân gian Việt Nam. Cây mọchoang dại ở nhiều nơi trên miền Bắc Việt Nam, nhưng cũng được trồng nhiềuở các trạm xá đông y, y tế xã và trong nhà dân, nhất là ở vùng đồng bằng sôngHồng, vì được coi như nguồn thuốc tại chỗ để chữa các bệnh viêm nhiễm,Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 2bệnh đường ruột cho người và gia súc. Nhân dân dùng lá tươi nhai sống, vòhoặc giã nát vắt lấy nước uống chữa bệnh đau bụng đi ngoài, chữa các vếtthương nhiễm trùng, chữa viêm loét hành tá tràng, đau dạ dày, trị sốt rét. Những kết quả nghiên cứu về thành phần hoá học và thử hoạt tính sinhhọc của lá cây Khổ sâm đã khẳng định tính kháng khuẩn mạnh được quyếtđịnh bởi các ent -kauran ditecpen, đồng thời đã phát hiện tính gây độc hại rấtmạnh đối với một số dòng tế bào ung thư người và chế phẩm từ cây Khổ sâmcòn có hoạt tính chống suy giảm miễn dịch ở gà bị nhiễm virus (gây suy giảmmiễn dịch) Gumboro cường độc. Chúng tôi cho rằng các ent -kauran từ cây Khổ sâm rất có triển vọng làchất dẫn đường nhiều hứa hẹn để tạo ra các thuốc chống viêm, chống ung thưvà chống suy giảm miễn dịch có hiệu lực. Để góp phần tìm hiểu và đánh giá chất lượng nguồn nguyên liệu phongphú đang được sử dụng rộng rãi trong dân gian, đề tài: “Theo dõi hàm lượnghoạt chất diterpenoit trong cây Khổ sâm cho lá (Croton tonkinensisGagnep.,) họ Euphorbiaceae” là nội dung chính của luận văn này.Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 3 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN1.1. Những loài cây thuộc chi Croton L., và công dụng trong y học Các thực vật chi Croton L., thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae) cókhoảng 700 loài [26], gặp phổ biến ở các vùng nhiệt đới, ít gặp ở vùng ôn đớivà rất hiếm ở vùng hàn đới. ở châu Á có khoảng 50 loài, riêng ở Đông dươngcó hơn 40 loài [35]. ở Việt Nam, theo Phạm Hoàng Hộ chi Croton L. có 18 loài [1], cònNguyễn Nghĩa Thìn [13] đã thống kê được 41 loài, trong đó có tới 21 loài đặchữu trong hệ thực vật nước ta. Có nhiều loài cây thuộc chi Croton L. được sử dụng trong y học dângian nhiều dân tộc, nhất là ở khu vực Trung và Nam Mỹ cũng như ở ĐôngNam Á. Y học cổ truyền ở Brasil và các dân tộc sinh sống trong vùng Amazondùng lá, vỏ và rễ cây C. cajucara [36] để chữa trị nhiều loại bệnh như là sốtcao, chống viêm nhiễm, ỉa chảy, viêm loét dạ dày, giảm cholesterol máu, chữaung thư, hạ huyết áp, diệt trừ ốc sên, xua đuổi côn trùng [37]. Nước sắc rễ câyC. campestris ở Brasil được dùng để chữa bệnh giang mai, viêm ống mật,thuốc sổ, trị ung thư [26]. ở Equađo người ta dùng vỏ cây C. eluteria chữa bệnh cao huyết áp, kiếtlỵ, sốt rét, đau dạ dày và còn có tác dụng bồi bổ sức khoẻ [45]. Nhân dân cácnước vùng Trung và Nam Mỹ như Peru, Equađo dùng nhựa và vỏ câyC.lechlerii có tính kháng sinh để chữa các vết thương, trị ung thư [27]. Nướcsắc lá cây C. schiedeanus được y học dân gian Columbia chữa bệnh cao huyếtáp, có tác dụng giãn mạch [29]. Rễ cây C. macrostachys ở Tanzania được dùng để chữa bệnh tiểuSố hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 4đường [27]. Một số nước ở vùng Đông Phi (Camơrun, Nigeria, Siraleon v.v..)dùng rễ và vỏ thân cây C. zambicus làm thuốc nhuận tràng, trị kiết lỵ vàchống co giật [39]. ở Thái Lan người ta dùng vỏ, rễ cây cũng như quả của cây C.oblongifolius để chữa bệnh rối loạn tiêu hoá, kiết lỵ, loét dạ dày, trị ung thư[44] hoặc dùng cây C. sublyratus [33] để trị loét hành tá tràng. ở nước ta cũng có một vài loài thuộc chi Croton L., được dùng trong yhọc dân gian. Cây Lơpơté (C. crassifolium) ở Tây Nguyên được dùng để trịbệnh đường ruột [13], cây Khổ sâm cho lá (C. tonkinensis) trị sốt rét, bệnhđường ruột [2], [12]. Bên cạnh những cây được dùng làm thuốc trong y học dân gian, ngườita cũng biết một số cây thuộc chi Croton L., có chứa độc tố. ở châu Phi cónhiều Croton spp thuộc loại cây độc, được thổ dân sử dụng trong đánh bắt cá,tẩm tên độc trong săn bắn như vỏ cây C. hovarum ở ...