Mĩ học tiếp nhận ở Việt Nam

Nội dung chính của bài viết là phân tích Mĩ học tiếp nhận là lí thuyết văn học từng gây ảnh hưởng lớn trên thế giới suốt từ những năm cuối thập kỉ 60 đến cuối thập kỉ 80 ở phương Tây và rầm rộ ở Trung Quốc từ những năm 80 của thế kỉ 20 ñến giữa thập niên đầu tiên của thế kỉ 21.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Mĩ học tiếp nhận ở Việt NamTAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 16, SOÁ X2- 2013Mĩ h c ti p nh n•Vi t Namð Văn Hi uTrư ng ð i h c Sư ph m Hà N iTÓM T T:Mĩ h c ti p nh n là lí thuy t văn h c t nggây nh hư ng l n trên th gi i su t tnh ng năm cu i th p k 60 ñ n cu i th p k80 phương Tây và r m rTrung Qu c tnh ng năm 80 c a th k 20 ñ n gi a th pniên ñ u tiên c a th k 21. Vi t Nam, m cdù lí thuy t này xu t hi n khá s m (1985),nhưng cho ñ n nay, d u n c a nó v n chưath t s rõ ràng, có r t nhi u ti m năng chưañư c khai thác, t n d ng. Tái hi n ch nh thdi n m o c a Mĩ h c ti p nh n Vi t NamTvà lí gi i nguyên nhân d n ñ n di n m o ñólà cơ s quan tr ng ñ lu n bàn v v n ñti p nh n lí thuy t ngo i lai. Làm th nào ñlí lu n văn h c Vi t Nam có th hòa nh p,ñ i tho i v i lí lu n văn h c th gi i; làm thnào có th v n d ng hi u qu nh t lí lu nphương Tây vào gi i quy t các v n ñ vănh c nư c nhà; làm th nào ñ có th xâyd ng ñư c m t n n lí lu n mang b n s cdân t c trong b i c nh toàn c u hóa… lành ng v n ñ mà bài vi t này quan tâm.khóa: mĩ h c ti p nh n, Vi t Nam.1. Ti p nh n lí thuy t văn h c nư c ngoài –Câu chuy n chưa bao gi có h i k tVi tNamM t s th t không th ph nh n là nư c takhông có truy n th ng lý thuy t, trong th i c ñ ithì ti p thu lí thuy t c a T u, t khi va ch m v ivăn minh phương Tây thì ti p thu lí thuy t c aTây, khi ch u nh hư ng c a Liên Xô thì ti p thulí thuy t c a Liên xô, và hi n nay thì ti p thu tnhi u ngu n, trong ñó ngu n ch y u v n là líthuy t ñ n t phương Tây. Vi c không có truy nth ng lí thuy t, toàn ph i ñi ti p thu t nư cngoài cũng không có gì ñáng ph i bu n phi n,b i vì có ph i nư c nào cũng t o ra ñư c líthuy t riêng ñâu, và chuy n các qu c gia khácnhau vay mư n lí thuy t c a nhau là vi c h t s cbình thư ng t xưa ñ n nay, ch ng h n như Chnghĩa hình th c xu t phát t Nga r i chu du kh pth gi i, hay Mĩ h c ti p nh n kh i ngu n t ð cr i có m t h u h t các qu c gia. Nhưng m iqu c gia ti p thu lí thuy t c a nư c khác như thnào m i là ñi u ñáng bàn. Gi i h c gi TrungQu c t ng t c nh báo v tình tr ng “th t ng ”c a lí lu n văn h c nư c mình trư c lí thuy tphương Tây. Tôi nghĩ, lí lu n văn h c Vi t Namcũng ñang trong tình tr ng “th t ng ”, không c tlên ñư c ti ng nói riêng ñ có th ñ i tho i v i lílu n phương Tây hi n ñương ñ i ñang hi n di nnư c mình. Nh ng năm g n ñây, trong các h ith o khoa h c v lí lu n phê bình văn h c thư ngxuyên xu t hi n các bài tham lu n v v n ñ này,ch ng h n như nh ng bài vi t c a Tr n ðình S ,Nguy n Văn Dân, L c Phương Th y, Lê VănDương…Các bài vi t ñ u hư ng t i ch ra nhhư ng to l n c a lí thuy t văn h c phương Tâyhi n ñ i ñ i v i lí lu n phê bình nư c ta t ñ uth k 20 ñ n nay, ñ u nêu lên nh ng h n chTrang 47Science & Technology Development, Vol 16, No.X2- 2013trong ti p nh n và ñ xu t nh ng gi i pháp nh mhư ng t i xây d ng m t n n lí lu n văn h c hi nñ i. M c dù ñư c bàn lu n khá nhi u, nhưng cácv n ñ dư ng như v n không ñư c c i thi n làbao. Trong bài vi t này, tôi mu n ti p n i dòngtrăn tr ñó trên cơ s kh o sát phân tích c th sph n c a m t khuynh hư ng lí thuy t phươngTây khi du nh p vào Vi t nam, ch không bànlu n chung chung, t ñó không ch lu n bàn vb n ch t c a ti p nh n lí thuy t, ch ra nh ngnguyên nhân t o nên s ph n c a m t lí thuy tngo i lai, ñ ng th i ñ xu t nh ng gi i pháp tíchc c nh m kh c ph c h n ch trong ti p nh n lýthuy t nư c ngoàiVi t nam. Chính vì th ,trư c tiên, tôi mu n tái hi n di n m o c a Mĩ h cti p nh n Vi t Nam, ñ xem m t khuynh hư nglí thuy t v n ñư c th gi i th a nh n là có vai tròlàm thay ñ i h hình nghiên c u văn h c, thúcñ y nghiên c u văn h c chuy n tr ng tâm tnghiên c u tác gi - văn b n sang nghiên c u ñ cgi , hay chính xác hơn là nghiên c u s giao lưutương tác gi a ngư i ti p nh n và văn b n – s códi n m o như th nào Vi t nam, ñã ñư c gi inghiên c u văn h c Vi t Nam ti p nh n và pháthuy tác d ng c a nó như th nào.2. Mĩ h c ti p nh n Vi t Nam – “s m ñ n”nhưng “ch m phát tri n”Mĩ h c ti p nh n ra ñ i vào nh ng năm 60 c ath k 20 ð c g n v i nhân v t tiêu bi u làHans Robert Jauss và Wolfwang Iser, hai giáo sưtr trư ng ñ i h c Konstanz. Trong khi văn h cs lúng túng v i vi c gi i quy t mâu thu n gi ay u t l ch s và y u t th m mĩ, nghiên c u b nth lu n b c l h n ch khi t p trung nghiên c uvăn b n tách r i các liên h bên ngoài, Mĩ h cti p nh n v i vi c ñ cao v n ñ ti p nh n, ñ caovai trò c a ñ c gi ñã góp ph n gi i quy t b t ctrong nghiên c u văn h c th i kì ñó. Mĩ h c ti pnh n hưng th nh vào nh ng năm 70, lan t a ranhi u nư c trên th gi i và thu ñư c nh ng thànht u nghiên c u quan tr ng, tiêu bi u là Mĩ, chy u ch u nh hư ng tư tư ng c a Iser ñã hìnhTrang 48thành nên khuynh hư ng Phê bình theo ph n ngc a ngư i ñ c. ð n nh ng năm 80, do tình hìnhnghiên c u văn h c trên th gi i có nhi u bi nñ i, ñ c bi t là xu t hi n s chuy n d ch trungtâm sang nghiên c u văn hóa, do v y, nh ngnhân v t ch c ...