Môi trường và con người - Chương 6

Ô nhiễm môi trườngÔ nhiễm môi trường là hậu quả của những tác động làm thay đổi các thành phần môi trường, thay đổi các thành phần lý hoá học, nguồn năng lượng, đa dạng sinh vật, làm mất cân bằng sinh thái, gây ảnh hưởng xấu đến môi trường và tự nhiên. Những thay đổi làm mất cân bằng trạng thái môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến con người thông qua thức ăn, nước uống và không khí hoặc ảnh hưởng gián tiếp tới con người thông qua thay đổi các điều kiện lý hoá học và suy...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Môi trường và con người - Chương 6 Ch−¬ng 6: ¤ nhiÔm m«i tr−êng ¤ nhiÔm m«i tr−êng lµ hËu qu¶ cña nh÷ng t¸c ®éng lµm thay ®æi c¸c thµnh phÇnm«i tr−êng, thay ®æi c¸c thµnh phÇn lý ho¸ häc, nguån n¨ng l−îng, ®a d¹ng sinh vËt, lµmmÊt c©n b»ng sinh th¸i, g©y ¶nh h−ëng xÊu ®Õn m«i tr−êng vµ tù nhiªn. Nh÷ng thay ®æilµm mÊt c©n b»ng tr¹ng th¸i m«i tr−êng, ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn con ng−êi th«ng quathøc ¨n, n−íc uèng vµ kh«ng khÝ hoÆc ¶nh h−ëng gi¸n tiÕp tíi con ng−êi th«ng qua thay®æi c¸c ®iÒu kiÖn lý ho¸ häc vµ suy tho¸i m«i tr−êng. ¤ nhiÔm m«i tr−êng còng cã nghÜa lµ sù xuÊt hiÖn c¸c nh©n tè l¹ (sè l−îng vµthµnh phÇn) trong m«i tr−êng, g©y h¹i cho sinh vËt. Muèn kiÓm so¸t « nhiÔm, tr−íc hÕtph¶i biÕt giíi h¹n sinh th¸i ®èi víi tõng yÕu tè sinh th¸i m«i tr−êng vµ xö lý « nhiÔm m«itr−êng ®Ó ®−a c¸c yÕu tè sinh th¸i trë l¹i bªn trong giíi h¹n chèng chÞu cña sinh vËt6.1. Kh¸i niÖm6.1.1. ¤ nhiÔm ¤ nhiÔm m«i tr−êng lµ sù lµm thay ®æi tÝnh chÊt cña m«i tr−êng, vi ph¹m tiªuchuÈn m«i tr−êng, thay ®æi trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp c¸c thµnh phÇn lý ho¸, sinh häc cñabÊt kú thµnh phÇn nµo cña m«i tr−êng hay toµn bé m«i tr−êng v−ît qua møc cho phÐp ®· ư®−îc x¸c ®Þnh. ChÊt g©y « nhiÔm lµ nh÷ng nh©n tè lµm cho m«i tr−êng trë thµnh ®éc h¹i, g©y tænh¹i hoÆc cã tiÒm n¨ng g©y tæn h¹i ®Õn søc khoÎ, sù an toµn hay sù ph¸t triÓn cña conng−êi vµ sinh vËt trong m«i tr−êng ®ã. ChÊt g©y « nhiÔm ë nhiÒu d¹ng kh¸c nhau, cã thÓ ë d¹ng chÊt r¾n (r¸c th¶i x©ydùng), chÊt láng (chÊt th¶i cña nhµ m¸y dÖt, nhuém), khÝ (khãi xe, ®èt nhiªn liÖu), c¸ckim lo¹i nÆng tõ viÖc bãn ph©n, n−íc th¶i n¬i khai th¸c vµ chÕ biÕn quÆng,... vµ chÊt g©y «nhiÔm còng cã thÓ ë c¸c d¹ng kh¸c nhau trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau Suy tho¸i m«i tr−êng lµ m«i tr−êng bÞ thay ®æi vÒ sè l−îng vµ thµnh phÇn, g©y ¶nhh−ëng xÊu cho con ng−êi vµ c¸c sinh vËt sèng6.1.2. Sù cè m«i tr−êng Sù cè m«i tr−êng lµ c¸c tai biÕn hoÆc rñi ro x¶y ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cñacon ng−êi, hoÆc nh÷ng biÕn ®æi bÊt th−êng cña thiªn nhiªn, g©y suy tho¸i m«i tr−êngnghiªm träng. Sù cè m«i tr−êng cã thÓ x¶y ra do b·o lôt, h¹n h¸n, sôt lón, ®éng ®Êt, nói löa, m−a®¸, sãng thÇn,... Ch¸y rõng , sù cè kü thuËt trong s¶n xuÊt, kinh doanh, khoa häc kü thuËt,an ninh quèc phßng,... Sù cè trong c¸c ho¹t ®éng th¨m dß, khai th¸c vµ t×m kiÕm kho¸ngs¶n. Sù cè trong lß ph¶n øng h¹t nh©n, nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö, t¸i chÕ nhiªn liÖu h¹tnh©n, kho chøa phãng x¹,...6.1.3. Kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña m«i tr−êng Kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña m«i tr−êng hay søc chøa cña m«i tr−êng lµ kh¶ n¨ngc¸cloµi tiÕp nhËn ®−îc chÊt dinh d−ìng vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng trong m«i tr−êng cãgiíi h¹n, trong kho¶ng kh«ng gian nhÊt ®Þnh ®Ó duy tr× mét møc sèng nhÊt ®Þnh. Søc chøa m«i tr−êng gåm søc chøa sinh häc vµ søc chøa v¨n ho¸. Søc chøa sinh häclµ kh¶ nn¨ng mµ hµnh tinh cã thÓ chøa sè ng−êi nÕu c¸c nguån tµi nguyªn ®Òu dµnh chocuéc sèng cña con ng−êi. Søc chøa v¨n ho¸ lµ sè ng−êi mµ hµnh tinh cã thÓ chøa ®ùng theoc¸c tiªu chuÈn cña cuéc sèng. Søc chøa v¨n ho¸ sÏ thay ®æi ë cac vïng kh¸c nhau.http://www.ebook.edu.vn 83 Kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña m«i tr−êng phô thuéc rÊt lín vµo c¸c ho¹t ®éng cña conng−êi. Khi x¶y ra sù kh«ng c©n ®èi gi÷a kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña m«i tr−êng víi c¸c nhucÇu x· héi th× con ng−êi cã thÓ dïng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó lËp l¹i sù c©n b»ng.6.1.4. Nguån g©y « nhiÔm m«i tr−êng Nguån g©y « nhiÔm lµ nguån th¶i ra c¸c chÊt g©y « nhiÔm. Cã nhiÒu nguån g©y «nhiÔm m«i tr−êng kh¸c nhau vµ nhiÒu c¸ch chia c¸c nguån g©y « nhiÔm, - Theo tÝnh chÊt ho¹t ®éng th× gåm 4 nhãm: nguån g©y « nhiÔm tõ qu¸ tr×nh ho¹t®éng s¶n xuÊt (n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, thñ c«ng, du lÞch,..), qu¸ tr×nh giao th«ng vËnt¶i, qu¸ tr×nh sinh ho¹t vµ c¸c ho¹t ®éng tù nhiªn - Theo ph©n bè kh«ng gian, cã 3 nhãm: ®iÓm « nhiÔm (khãi nhµ m¸y), th−êng cã tÝnhcè ®Þnh; ®−êng « nhiÔm (xe ch¹y trªn ®−êng), th−êng di ®éng; vïng « nhiÔm, th−êng lan to¶réng (vïng thµnh thÞ, khu c«ng nghiÖp « nhiÔm th−êng la to¶ ra c¶ c¸c vïng n«ng th«n). - Theo nguån ph¸t sinh: cã nguån « nhiÔm s¬ cÊp vµ nguån « nhiÔm thø cÊp.Nguån « nhiÔm s¬ cÊp lµ chÊt « nhiÔm ®−îc th¶i trùc tiÕp vµo m«i tr−êng. Nguån « nhiÔmthø cÊp lµ chÊt « nhiÔm ®−îc t¹o thµnh tõ nguån s¬ cÊp vµ ®· biÕn ®æi qua kh©u trunggian råi míi tíi m«i tr−êng g©y « nhiÔm. H×nh 18: Sù lan truyÒn c¸c chÊt « nhiÔm vµo chuçi thøc ¨n qua nguån n−íc bÞ « nhiÔm Møc ®é t¸c ®éng cña c¸c nguån g©y « nhiÔm trªn cßn tuú thuéc vµo 3 nhãm yÕu tèlµ quy m« d©n sè, møc tiªu thô tÝnh theo ®Çu ng−êi vµ t¸c ®éng cña m«i tr−êng. Trong ®ãyÕu tè quy m« d©n sè lµ quan träng nhÊt, nã ¶nh h−ëng ®Õn c¸c yÕu tè kh¸c6.2. ¤ nhiÔm m«i tr−êng n−íc: N−íc cã kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch qua c¸c qu¸ tr×nh biÕn ®æi ho¸, lý vµ sinh häc nh−hÊp thô, l¾ng ®éng, t¹o keo, trao ®æi chÊt... C¸c qu¸ tr×nh nµy sÏ ho¹t ®éng rÊt hiÖu qu¶nÕu m«i tr−êng n−íc cã ®ñ O2. Do ®ã, qu¸ tr×nh tù lµm s¹ch ë n−íc cã dßng ch¶y liªn tôc(suèi) h¬n lµ n−íc ®äng (ao, hå). Khi l−îng chÊt th¶i ®−a vµo n−íc qu¸ nhiÒu, v−ît qu¸kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch cña n−íc th× m«i tr−êng n−íc bÞ « nhiÔm, khi ®ã cÇn ¸p dông c¸cbiÖn ph¸p xö lý nh©n t¹o. ViÖc nhËn biÕt n−íc ®· bÞ « nhiÔm hay ch−a th−êng c¨n cø vµotr¹ng th¸i ho¸ häc, vËt lý, sinh häc cña n−íc. VÝ dô n−íc cã mïi khã chÞu, mµu ®ôc vµ cãvÞ kh«ng b×nh th−êng, s¶n l−îng vµ chÊt l−îng c¸c loµi h¶i s¶n sinh sèng gi¶m m¹nh, cád¹i ph¸t triÓn m¹nh, nhiÒu mïn vµ cã v¸ng dÇu mì ...http://www.ebook.edu.vn 84 ¤ nhiÔm sinh häc ®−îc ®¸nh gi¸ theo møc ®é ho¹i sinh - Oligosaprob: n−íc giµu oxy, kh«ng nhiÔm bÈn. Cã thÓ sö dông cho cÊp n−íc sinh ho¹t - β-mesosaprob: l−îng oxy hoµ tan gi¶m, n−íc h¬i nhiÔm bÈn do cã nhu cÇu oxyho¸ sinh äc. Sè l−îng t¶o vµ vi khuÈn 1g/l th×g©y h¹i vi sinh vËt, >4g/l g©y h¹i cho c©y trång vµ & ...