Một số vấn đề về tâm lý giao dịch trên thị trường tài chính

Nội dung bài viết sẽ giới thiệu tổng quát về thị trường tài chính, các yếu tố tâm lý mà các nhà đầu tư thường gặp phải trong quá trình giao dịch bao gồm: Cảm xúc tham lam và hối hận; sự sợ hãi và hưng phấn, phần cuối bài viết trình bày một số lưu ý trong quản trị vốn và xây dựng các nguyên tắc ra vào thị trường.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một số vấn đề về tâm lý giao dịch trên thị trường tài chính KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC ĐÀO TẠO NGÀNH TOÁN KINH TẾ TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN 22. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ TÂM LÝ GIAO DỊCH TRÊN THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH ThS. Phan Ngọc Yến Xuân, ThS. Lê Trường Giang Trường Đại học Tài chính - Marketing Tóm tắt Với sự phát triển của khoa học và công nghệ, nhà đầu tư được tiếp cận với rất nhiều các công cụ tài chính. Hệ thống máy tính hiện đại, phần mềm đặt lệnh tối ưu, tất cả những thứ đó dường như tạo cho con người ta một cảm giác được hỗ trợ đầy đủ. Thế nhưng có một vấn đề thực tế là đa số những nhà đầu tư mới đều nếm trải những thất bại khi họ bước chân vào thị trường. “Thất bại là mẹ thành công”, nhưng nếu không được trang bị ngay từ đầu thì rất ít những con người đó có thể vực dậy được. Vậy, ngoài những phương tiện mà thế giới 4.0 ngày nay mang lại, sinh viên và những nhà giao dịch mới nên trang bị điều gì, cái mà chúng tôi muốn nhắm đến là tâm lý giao dịch. Nội dung bài viết sẽ giới thiệu tổng quát về thị trường tài chính, các yếu tố tâm lý mà các nhà đầu tư thường gặp phải trong quá trình giao dịch bao gồm: cảm xúc tham lam và hối hận; sự sợ hãi và hưng phấn, phần cuối bài viết trình bày một số lưu ý trong quản trị vốn và xây dựng các nguyên tắc ra vào thị trường. Từ khóa: Tâm lý nhà đầu tư, thị trường tài chính, phân tích giao dịch, Toán kinh tế. 1. GIỚI THIỆU Thị trường tài chính (Financial market) với một trong những chức năng quan trọng nhất của nó là tập trung các khoản tiền tiết kiệm thành nguồn vốn để tài trợ cho các chủ thể cần sử dụng trong nền kinh tế, được phân loại dựa vào nhiều tiêu chí khác nhau. Nếu căn cứ vào thời hạn luân chuyển vốn thì thị trường tài chính được chia thành hai loại, đó là: thị trường tiền tệ (Money market) và thị trường vốn (Capital market). Thị 225 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC ĐÀO TẠO NGÀNH TOÁN KINH TẾ TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN trường ngoại hối (Foreign Exchange market) là một trong những bộ phận quan trọng của thị trường tiền tệ, là nơi diễn ra các hoạt động mua bán và trao đổi ngoại tệ. Đối với thị trường vốn thì không thể không nhắc đến một bộ phận quan trọng nhất của nó là thị trường chứng khoán (Securities market), nơi mà các chứng khoán1 được phát hành và trao đổi. Tính đa dạng của thị trường tài chính đòi hỏi phải có những công cụ khảo sát phù hợp đồng thời giúp nhà đầu tư đưa ra những chiến lược hiệu quả trong kinh doanh. Tuy nhiên, dù các công cụ, các phần mềm hỗ trợ có ngày càng hoàn thiện thì nhiều nhà đầu tư vẫn cứ mất tiền, các khoản lỗ sẽ không ngừng gia tăng nếu nguyên nhân chính yếu không được giải quyết. Thị trường tài chính có mức cuốn hút mãnh liệt cho những ai quan tâm đến và điều chính yếu ở đây không gì khác hơn là tâm lý giao dịch, điều rất quan trọng mà nhà đầu tư phải rèn luyện. Nhà đầu tư sẽ nếm trải nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau khi tham gia thị trường như: tham lam, hưng phấn, sợ hãi, hối hận, trả thù,... và nếu không biết cách quản lý những cung bậc cảm xúc đó sẽ dễ dàng trở thành “bại tướng” trong chiến trường này. Bí quyết thành công mà nhiều nhà đầu tư nổi tiếng chia sẻ đó là: dù thị trường đang lên hay đang xuống thì nhà đầu tư khôn ngoan vẫn có thể tạo ra lợi nhuận hay chí ít cũng tìm được cơ hội để đầu tư cho các tài sản sắp phục hồi sau đó (hoặc bán khống đối với các thị trường hai chiều: forex, hàng hóa, tiền điện tử, phái sinh,...), để làm được điều đó không gì khác ngoài việc phải quản lý được cảm xúc. Khi nhà đầu tư để cho cảm xúc điều khiển lý trí thì đồng nghĩa với việc họ đang phó thác tính mạng của mình cho một thuyền trưởng không có kinh nghiệm và rồi kết quả tồi tệ cũng ập đến cho sự phó thác bất lực đó. 2. MỘT SỐ LOẠI CẢM XÚC MÀ NHÀ ĐẦU TƯ SẼ NẾM TRẢI Dù bất cứ ai, dù đang làm công việc gì thì khi bước vào thị trường tài chính, nhà đầu tư không thể không nếm trải những cung bậc cảm xúc sau: 2.1. Tham lam và nuối tiếc Cảm xúc mà chúng tôi muốn nói đến đầu tiên đó là sự tham lam. Sự tham lam khiến nhà giao dịch không chốt lời, khi sự tham lam lấn át tâm trí, nhà giao dịch không còn nhận ra giá của hầu hết danh mục đầu tư mình đang nắm giữ đã đạt đỉnh và chuẩn 1 Chứng khoán là các công cụ thể hiện quyền sở hữu trong một công ty (cổ phiếu); quyền chủ nợ đối với một công ty, một chính phủ hay chính quyền địa phương (trái phiếu); và các công cụ khác phát sinh trên cơ sở những công cụ đã có (công cụ phái sinh). 226 KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC ĐÀO TẠO NGÀNH TOÁN KINH TẾ TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN bị quá trình lao dốc (trong trường hợp bán khống là chạm đáy và chuẩn bị phục hồi). Sự tham lam được thể hiện qua hành động nhà đầu tư liên tục thêm lệnh mua vào vì càng sở hữu nhiều tài sản trong tay lúc này càng mang lại cảm giác gia tăng lợi nhuận cho nhà giao dịch. Hành động đúng đắn lúc này là phải chốt lời thì họ lại thêm lệnh mua vào đến khi giá lao dốc họ lại không chịu bán ra vì còn đang nuối tiếc khoản lời vừa vụt mất (tương tự cho vị thế bán khống). Các triết gia thường nhận định rằng, để cuộc sống hạnh phúc thì biết đủ là một yếu tố cực kỳ quan trọng, bản thân chúng tôi rất đồng ý với nhận định này. Trong giao dịch cũng nên biết đủ, đặc biệt là các nhà giao dịch còn non kinh nghiệm, hãy luôn “kéo” Stop Loss (SL) theo hướng giao dịch có lãi để bảo vệ khoản lợi nhuận kiếm được. Khi nhà đầu tư vừa để mất một khoản lãi thì lúc này đây một cảm xúc khác dần trở nên rõ nét, đó là tâm lý nuối tiếc, hối hận, tức giận bản thân mình sao không chốt lời ngay từ đợt tăng giá trước. Tâm lý nuối tiếc còn ...