Một tiếp cận khoa học thần kinh về học và dạy trong sư phạm tương tác: Phần 2

Nối tiếp phần 1 của tài liệu Một tiếp cận khoa học thần kinh về học và dạy trong sư phạm tương tác, phần 2 tiếp tục trình bày các nội dung chính sau: Môi trường học và môi trường dạy ảnh hưởng đến hoạt động sư phạm như thế nào, tổng quan về tiếp cận khoa học thần kinh trong hoạt động học và dạy, hành vi của người học và người dạy, tiếp cận về hoạt động sư phạm,... Để nắm nội dung mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một tiếp cận khoa học thần kinh về học và dạy trong sư phạm tương tác: Phần 2C hưong 3MÔI T R Ư Ờ N G N G Ư Ờ I H Ọ CV À MÔI T R Ư Ờ N G N G Ư Ờ I D Ạ Y Ả N H H Ư Ở N GĐ Ế N H O Ạ• T Đ Ộ• N G s ư P H Ạ• M N H Ư T H É N À O ?« Chúng ta tác động đến mỏi trirờngvà môi trường túc động trờ lại chúng ta ».(Churchill)1. Mỏi trường và cu ộc sổ n g s ư phạmNgà nay người ta chấp nhận một cách dễ dàng ràng môitrường l) sinh vừa là yếu tố hỗ trợ vừa là yếu tố cản trờ sựsống còn của con người và cho việc khai thác di sản chung.Nói một cách cụ thể hom là liệu môi trường cũng có nhữngtác động như vậy đối với hoạt động sư phạm ? Liệu trongthực tế đá có phải là một hoạt động xẩy ra trong khuôn khổmôi trường xác định và ở đó con người tác động vào ? Atlanchi ra ràng con người luôn “chịu ảnh hưởng cùa những yếu tốvô danh của môi trường và để lại dấu ấn trên con người, tácđộng vào con người và thông qua con người, có thể nói nếukhông có những yếu tố đó, con người sẽ không tồn tại được”(69). Troríg quá trình tham gia học tập, người học tuân thùluật của inôi trường : hệ thần kinh của người học, từ nhừnggiác quar. là nơi thu nhận thông tin đến vùng limbic nơi sinhra hứng thú, hoặc trí nhớ, nơi cho phép nhớ lại những gì đãthu nhận, tất cả đều bị ảnh hường của các yếu tố môi trường,191có nghĩa là những hoạt động cùa các bộ phận đó sẽ đạt đượchiệu quà cao hay không đều phụ thuộc vào môi trường.Người dạy do quan tâm đến việc giúp đỡ người học nên cũngkhông tránh khỏi ảnh hường của môi trường : sự hứng khởi,sự tận tụy và sự thành công của người dạy đều bị môi trườngnghề nghiệp chi phối.Bản thân mối quan hệ giữa môi trường và hoạt động sưphạm có nhiệm vụ làm sáng tỏ hon những phương thức học vàdạy. Như vậy cần thiết phải xem xét bối cảnh có vấn đề, từ đónêu bật thực tế phức hợp và xác định được hiệu quả chắc chắn.Một bối cảnh có vấn đềTrước những hành vi trên lớp học hoặc những kết quả đạtđược, hoạt động sư phạm thường đặt người học và người dạyvào những tình huống tương đối phức tạp. Dù có quyết tâmvà chăm chi đến mẩy thì họ cũng chẳng thể cùng đạt đến mộtsự hưng phấn hay một mức độ quan tâm giống nhau dù trongmột bài học hay liên tục từ bài này qua bài khác. Trái với thóiquen của mình, vào những lúc này người thầy cảm thấy tínhkhí thất thường, ít quan tâm đến người học và thiếu năng nổ.Tuy vậy một ngày nào đó người thầy thoải mái trở lại với lớphọc mà trước đây ông ta tỏ ra thờ ơ, thầy trờ nên dễ chịu vớimột học sinh nào đó trước đây thường không nghiêm túc,người thầy tỏ ra say mê với môn học mà trước đây ông vẫnkhó chịu với nó. Còn người học, anh ta có thể chăm chi vớimôn học này nhưng lơ ià với môn khác, anh ta đánh giá caomôn của thầy này nhưng bỏ mặc môn cùa thầy khác, có khianh ta lại vừa thích thú vừa chán nản với một thầy khi dạymôn này khi dạy môn khác.192Thường chúng ta hay ngạc nhiên khi một bài học chănghạn được chuân bị chu đáo và được dạy thành công ở lớp Anhưng lại bị thất bại ờ lớp B. Cũng thật ngạc nhiên khi mộtbài học dược chuẩn bị cẩn thận và đuợc dạy thành công ở lớphọc c nhưng một bài khác cũng được chuấn bị chu đáo nhưvậy nhưng lại thất bại trong cùng lớp ấy.Tất cả đó là những hành vi và tình huống khó có thể giảithích hoàn toàn bàng lí thuyết được. Với mục đích nhằmphân minh cho một vài thái độ nào đó của người dạy vàngười học trong hoạt động của mình, người ta thường phải sừdụng những yếu tố khác, những tác nhân khác tác động giaothoa trong quá trình hoạt động dạy v à học hoặc trong cáchứng xử thường xuyên cùa người học v à người đạy. Đây chínhlà thời điểm tác động của môi trường xét theo một quan điềmrộng hom của hoạt động sư phạm.Một thực tế phức tạpSự phát triển cùa khoa học đã chứng minh ràng tất cả mọithứ đều bị tác động cùa môi trường trong đó chúng ta đangsống và đang bị phụ thuộc phần lớn nếu không nói là phụthuộc hoàn toàn. Với cách nhìn nhận như vậy thì môi trườngsẽ là hỗn hợp cùa nhiều yếu tố khác nhau (vật lý, hóa học, giađình, xã hội, bối cảnh, nhà trường, nghề nghiệp) và cùa mộtsổ giá trị tri thức, tình cảm, nghệ thuật, xă hội, văn hóa, đạođức, tinh thần và tôn giáo), những yếu tổ này tác động trựctiếp hay gián tiếp đến hoạt động học và dạy. Tóm lại môitrường có thể được xem là bổi cảnh phát triển cùa hoạt độngsư phạm : nó bao gồm các hoàn cảnh, các cá nhân, các tưtường, hệ thống, sự kiện, phong tục, địa dư,...193Như chúng ta biết phạm vi hoạt động cùa môi trườni baogồm một loạt các yếu tố vừa tương đối rộng và đa dạriỊ tácđộng lên hệ thần kinh và gây ra những phản ứng cùa các giácquan, các nơ ron thần kinh và của vùng limbic, như chúrỊỊ tôiđã giải thích ờ chương 1. Các yếu tố môi trường đến tr haiphía khác nhau : một số xuất phát từ vùng ngoại biên, rgoàichủ thể tác nhân là người học và người dạy, một số khíc cónguồn gốc bên trong con người. Một số yếu tố đặc biệ tạonên các mối quan hệ tương hỗ, trong khi đó một số khá lạithuộc lĩnh vực tình cảm. Như vậy, mộ ...