Một vài biện pháp rèn luyện tư duy sáng tạo cho học sinh khá, giỏi qua dạy học Hình học

Tài liệu "Một vài biện pháp rèn luyện tư duy sáng tạo cho học sinh khá, giỏi qua dạy học Hình học" được biên soạn nhằm giúp quý thầy cô giáo tham khảo các phương pháp nhằm rèn luyện tư duy sáng tạo cho học sinh khá, giỏi qua dạy học Hình học nhằm phát triển được tính nhuần nhuyễn, mềm dẻo của tư duy sáng tạo trong việc học hình học. Mời thầy cô cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Một vài biện pháp rèn luyện tư duy sáng tạo cho học sinh khá, giỏi qua dạy học Hình học MỘT VÀI BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN TƯ DUY SÁNG TẠO CHO HỌC SINH KHÁ, GIỎI QUA DẠY HỌC HÌNH HỌC. 1. Sơ lược về tư duy sáng tạo: 1.1. Khái niệm về tư duy sáng tạo Tư duy sáng tạo có thể hiểu là sự kết hợp ở ñỉnh cao, hoàn thiện nhất của tưduy tích cực và tư duy ñộc lập, tạo ra những cái mới có tính giải quyết vấn ñềmột cách hiệu quả và chất lượng. Tư duy sáng tạo là tư duy ñộc lập vì nó khôngbị gò bó, phụ thuộc vào cái ñã có. Tính ñộc lập của nó ñược bộc lộ vừa trongviệc ñạt ñược mục ñích vừa trong việc tìm giải pháp. Mỗi sản phẩm của tư duysáng tạo ñiều mang ñậm dấu ấn của mỗi cá nhân tạo ra nó. Ý tưởng mới ở ñâythể hiện ở chỗ phát hiện vấn ñề mới, tìm ra hướng ñi mới, tạo ra kết quả mới.Việc phát hiện vấn ñề mới nhiều khi còn quan trọng hơn việc giải quyết vấn ñềñó. 1.2. Các thành phần cơ bản của tư duy sáng tạo Tổng hợp các kết quả nghiên cứu về tư duy sáng tạo, ta có thể thấy nổi lên5 tính chất (thành phần) cơ bản sau: 1.2.1. Tính mềm dẻo: khả năng dễ dàng chuyển từ hoạt ñộng trí tuệ nàysang hoạt ñộng trí tuệ khác. ðó là năng lực thay ñổi dễ dàng, nhanh chóng trật tựcủa hệ thống tri thức, chuyển từ góc ñộ quan niệm này sang góc ñộ quan niệmkhác, ñịnh nghĩa lại sự vật hiện tượng, xây dựng phương pháp tư duy mới, tạo rasự vật mới trong những mối quan hệ mới hoặc chuyển ñổi quan hệ và nhận rabản chất của sự vật và ñiều phán ñoán. Tính mềm dẻo của tư duy còn làm thayñổi dễ dàng các thái ñộ ñã cố hữu trong hoạt ñộng trí tuệ của con người. Tínhmềm dẻo của tư duy còn có các ñặc trưng: - Dễ dàng chuyển từ hoạt ñộng trí tuệ này sang hoạt ñộng trí tuệ khác, vậndụng linh hoạt các hoạt ñộng phân tích, tổng hợp, so sánh, trừu tượng hoá, cụthể hoá các phương pháp suy luận như: quy nạp, suy diễn, tương tự; dễ dàngchuyển từ giải pháp này sang giải pháp khác, ñiều chỉnh kịp thời hướng suy nghĩnếu gặp trở ngại. - Suy nghĩ không dập khuôn, không áp dụng một cách máy móc nhữngkinh nghiệm, kiến thức, kĩ năng ñã có vào hoàn cảnh mới, ñiều kiện mới trong 1ñó có những yếu tố ñã thay ñổi, có khả năng thoát khỏi ảnh hưởng kìm hãm củanhững kinh nghiệm, những phương pháp, những cách nghĩ ñã có từ trước. - Nhận ra vấn ñề mới trong ñiều kiện quen thuộc, nhìn thấy chức năng mớicủa ñối tượng quen biết... 1.2.2. Tính nhuần nhuyễn: Khả năng tìm ñược nhiều giải pháp trên nhiềugóc ñộ và tình huống khác nhau. ðó là năng lực tạo ra một cách nhanh chóng sựtổ hợp giữa các yếu tố riêng lẻ của tình huống hoàn cảnh, ñưa ra giả thuyết mớivà ý tưởng mới. Tính nhuần nhuyễn ñược ñặc trưng bởi khả năng tạo ra một sốlượng nhất ñịnh các ý tưởng. Số ý tưởng nghĩ ra càng nhiều thì càng có nhiềukhả năng xuất hiện ý tưởng ñộc ñáo. Trong trường hợp này, có thể nói số lượnglàm nảy sinh chất lượng. Các ñặc trưng của tính nhuần nhuyễn là: - Tính ña dạng của các cách xử lí khi giải toán, khả năng tìm ñược nhiềugiải pháp trên nhiều góc ñộ và tình huống khác nhau. ðứng trước một vấn ñềphải giải quyết, người có tư duy nhuần nhuyễn nhanh chóng tìm và ñề xuất ñượcnhiều phương án khác nhau và từ ñó có thể tìm ñược phương án tối ưu. - Khả năng xem xét ñối tượng dưới nhiều khía cạnh khác nhau; có một cáinhìn sinh ñộng từ nhiều phía ñối với các sự vật và hiện tượng chứ không phải cócái nhìn bất biến, phiến diện, cứng nhắc. 1.2.3. Tính ñộc ñáo: Là khả năng tìm kiếm và giải quyết vấn ñề một cáchmới lạ hoặc duy nhất. Các ñặc trưng của tính ñộc ñáo là: - Khả năng tìm ra những liên tưởng và những kết hợp mới - Khả năng nhìn ra những mối liên hệ trong những sự kiện bên ngoài tưởngnhư không có liên hệ với nhau. - Khả năng tìm ra giải pháp lạ tuy ñã biết các giải pháp khác. 1.2.4. Tính hoàn thiện: Là khả năng lập kế hoạch, phối hợp các ý nghĩ vàhành ñộng, phát triển ý tưởng, kiểm tra và chứng minh ý tưởng. 1.2.5. Tính nhạy cảm vấn ñề: Là khả năng nhanh chóng phát hiện ra vấn ñề,mâu thuẫn, sai lầm, sự thiếu logic, chưa tối ưu,… do ñó nảy sinh ý muốn cấutrúc hợp lí, hài hòa, tạo ra cái mới. Các tính chất cơ bản của tư duy sáng tạo không tách rời nhau mà trái lạichúng còn có mối quan hệ mật thiết với nhau, hỗ trợ, bổ sung cho nhau. Khảnăng dễ dàng chuyển từ hoạt ñộng trí tuệ này sang hoạt ñộng trí tuệ khác (tính 2mềm dẻo) tạo ñiều kiện cho việc tìm ñược nhiều giải pháp trên nhiều góc ñộ vàtình huống khác nhau (tính nhuần nhuyễn) và nhờ ñề xuất ñược nhiều phương ánkhác nhau mà có thể tìm ñược phương án lạ, ñặc sắc (tính ñộc ñáo). Các tínhchất này lại quan hệ khăng khít với các tính chất khác như tính chính xác, tínhhoàn thiện, tính nhạy cảm vấn ñề. Tất cả các tính chất ñặc trưng nói trên cùnggóp phần tạo nên tư duy sáng tạo, ñỉnh cao nhất trong các hoạt ñộng trí tuệ củacon người. Tuy nhiên có thể thấy rằng ba ...