Nghệ thuật múa Chăm

Đa phần các điệu múa của người Chăm đều gắn liền với lễ hội mà hệ thống lễ hội của người Chăm thì vô cùng phong phú. Mỗi điệu múa chứa đựng những nội dung khác nhau, nhưng đều phản ánh ước vọng của người Chăm trước thần linh, thân tộc, thiên nhiên và cộng đồng. Họ mong sao cho mưa thuận gió hoà, mùa màng được bội thu, cây cối tươi tốt, con cháu ấm no khoẻ mạnh, hạnh phúc, được sống yên ổn làm ăn và thờ phụng tổ tiên. Không chỉ gắn bó với lễ hội, múa...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghệ thuật múa Chăm Nghệ thuật múa ChămĐa phần các điệu múa của người Chăm đều gắn liền với lễ hội mà hệ thống lễ hộicủa người Chăm thì vô cùng phong phú. Mỗi điệu múa chứa đựng những nội dungkhác nhau, nhưng đều phản ánh ước vọng của người Chăm trước thần linh, thân tộc,thiên nhiên và cộng đồng. Họ mong sao cho mưa thuận gió hoà, mùa màng được bộithu, cây cối tươi tốt, con cháu ấm no khoẻ mạnh, hạnh phúc, được sống yên ổn làm ăn vàthờ phụng tổ tiên. Không chỉ gắn bó với lễ hội, múa dân gian Chăm còn gắn liền vớinhững dịp trọng đại của gia đình như cưới xin, khánh thành nhà... Điều đặc biệt là múadân gian Chăm hầu hết là múa có đạo cụ như khăn, roi, trống, quạt... và dựa vào đạo cụmà gọi tên cho từng điệu múa.Trong sinh hoạt lao động thường ngày của người Chăm, đầu là phương tiện chuyển tảilâu đời rất thuận tiện. Có khi ta bắt gặp họ đội những bao lúa trên đầu từ ruộng về làng,hoặc những món đồ khá nặng. Bóng dáng các cô gái đội pụ đi lấy nước chính là nhữnghình ảnh lao động truyền thống của đồng bào Chăm được tái tạo bằng hình tượng nghệthuật, đó là múa Đoa pụ. Múa khăn cũng là điệu múa dân gian lâu đời của dân tộc Chămcó mặt trong hầu khắp các sinh hoạt vǎn hoá. Những chiếc khăn đội đầu thường ngày củaphụ nữ được đưa vào điệu múa với những biến hoá phong phú. Các nghệ sĩ thường sửdụng cổ tay để bật hai đầu khǎn gây ấn tượng rộn ràng, ẩn hiện.Nếu như múa Đoa pụ với tính chất dịu dàng, sâu lắng, tế nhị thì múa quạt lại rộn ràng,vui tươi, sôi động. Chiếc quạt như tiếng nói thân tình, khi vui quạt rung lên, khi buồn thìúp xuống, lúc yêu đương lại duyên dáng đẩy đưa, khi nghĩa tình quạt sóng đôi bay lượn...Múa roi là múa của nam giới, nó biểu hiện sự khoẻ khoắn, lòng quật cường có thể chiếnthắng mọi chông gai thử thách. Đôi khi đạo cụ trong múa roi được thay thế bằng cây míanhưng nội dung ý nghĩa của điệu múa không có sự thay đổi, nó vẫn biểu hiện sự đấutranh kiên cường, chiến thắng tà ma quỷ quái để dành lại cuộc sống thanh bình.Ngoài múa roi, múa chèo thuyền có lẽ là điệu múa lâu đời nhất trong kho tàng nghệ thuậtmúa Chăm. Múa chèo thuyền là một tác phẩm phản ánh sinh hoạt lao động vùng biển củangười Chăm với nội dung đầy tính nhân văn. Nó không chỉ miêu tả quá trình lao độngtrên biển của cư dân, mà còn đề cao đức độ con người, đồng thời khẳng định ý chí conngười có thể chiến thắng mọi gian nan thử thách.Múa dân gian Chăm dựa trên bốn động tác cơ bản như: múa con công, múa con gà tây,múa quí phái và múa hoàng tử. Các nghệ nhân đã phát triển, biến hoá, kết hợp lại tạothành những động tác múa hoàn chỉnh. Có thể xuyên suốt bài múa chỉ có bốn động tácchính mang tính chất qui nạp, chủ đạo nhưng vẫn tạo được ấn tượng độc đáo, cuốn hútngười xem vào không khí linh thiêng, sâu thẳm nhưng chứa đầy ẩn vọng. Động tác tay cóbốn động tác, còn động tác chân trong múa Chăm truyền thống chỉ có một bước nhúnnhưng không thể thiếu, đây là yếu tố quan trọng tạo nên sự mềm mại, uyển chuyển củacác điệu múa Chăm. Động tác nhún êm dịu, bồng bềnh như những đợt sóng nhẹ trên mặtbiển mênh mông. Trong động tác chân có những nét phụ tô điểm cho những nhịp chínhgây cảm giác lạ thường.Nhạc cụ chính trong múa Chăm gồm bộ ba trống baranưng, kèn saranai và trống ghinăng.Âm nhạc góp phần tạo không khí vui tươi, sôi động và làm cho bước chân, điệu múa củacác chàng trai, cô gái thêm thướt tha, yểu điệu. Múa bao giờ cũng dựa trên cơ sở tiết tấucủa âm nhạc, múa và nhạc luôn đồng điệu với nhau giữa động tác và nhịp trống, mỗi điệumúa lại hoà quyện cùng một tiết tấu riêng, mang âm hưởng riêng. Âm nhạc cùng nhữngđiệu múa đã ǎn sâu vào trong tâm hồn mỗi người dân và góp phần không nhỏ tạo nên nétđặc sắc của múa truyền thống Chăm, mang đậm phong cách văn hoá của cộng đồngngười Chǎm.Dân tộc Chăm rất tự hào về nền kiến trúc, điêu khắc của mình, nó là sự thể hiện tài năngxây dựng với những kỹ thuật độc đáo, tinh tế và tính thẩm mỹ cao. Những bức phù điêuđộc đáo trên các tháp cổ như tháp Hoà Lai, tháp Mỹ Sơn, tháp Mẫn... cùng những điệumúa dân gian Chǎm đã tạo nguồn cảm hứng cho biết bao nghệ sĩ, từ đó, những điệu múamang chủ đề khát vọng, bến nước tình yêu, lên tháp... của các biên đạo múa ĐặngHùng, Ngọc Canh, Dương Tấn Đức, Nguyễn Thị Hiển lần lượt được ra đời. Các tác phẩmđiêu khắc đã cung cấp không ít cứ liệu dù bằng đá mà như có da, có thịt. Bằng sự tĩnhlặng của đá mà như đang vận động, sức sống của nó không chỉ cho ta sự sao chép, sưutầm đơn giản mà mang ý nghĩa khái quát tư tưởng, trừu tượng hoá khách quan. Đó chínhlà vẻ đẹp huyền diệu từ chính cái đẹp của con người, hợp nhất giữa ước mơ và hiện thựcđể tiến tới một tương lai tươi sáng.Những tác phẩm múa Chăm của các nhà biên đạo múa được xây dựng dựa trên nhữngchuẩn mực và đặc thù riêng. Từ các đặc điểm mang tính quy tắc, từ nhiều tư thế hoànchỉnh của các tượng múa trong kiến trúc điêu khắc Chăm, Nghệ sĩ Nhân dân Đặng Hùngđã tổng hợp lại được 8 thế tay và 4 thế c ...