Nghiên cứu bài học một quan điểm trong nghiên cứu giáo dục Toán

Bài viết Nghiên cứu bài học một quan điểm trong nghiên cứu giáo dục toán trình bày: Đề cập đến nghiên cứu bài học, một quy trình chung để phát triển nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên, có xuất xứ ở Nhật từ năm 1872. Trong những năm gần đây, đã có nhiều nghiên cứu triển khai ứng dụng nghiên cứu bài học vào các lớp học ở nhiều nước,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu bài học một quan điểm trong nghiên cứu giáo dục ToánNGHIÊN CỨU BÀI HỌCMỘT QUAN ĐIỂM TRONG NGHIÊN CỨU GIÁO DỤC TOÁNHOA ÁNH TƯỜNGTrường Trung học Thực hành Sài Gòn, TP Hồ Chí MinhTóm tắt: Bài báo này đề cập đến nghiên cứu bài học, một quy trình chungđể phát triển nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên, có xuất xứ ở Nhật từ năm1872. Trong những năm gần đây, đã có nhiều nghiên cứu triển khai ứngdụng nghiên cứu bài học vào các lớp học ở nhiều nước. Đặc biệt, hội nghịgiáo dục toán quốc tế (ICME) lần thứ 11 từ ngày 6 đến 13 tháng 7 năm 2008tại Mexico đã nhấn mạnh tầm quan trọng của nghiên cứu bài học trong giáodục toán. Chúng tôi trình bày một bài học nghiên cứu về giải bài toán thực tếbằng cách lập phương trình để phát triển nghiệp vụ sư phạm của giáo viêndạy toán và điều chỉnh suy nghĩ của học sinh lớp 8 ở trường Trung học Thựchành Sài Gòn, TP Hồ Chí Minh.1. NGHIÊN CỨU BÀI HỌC1.1. Thế nào là nghiên cứu bài học?Thuật ngữ “Nghiên cứu bài học” (NCBH) theo nguyên nghĩa tiếng Nhật là“jugyokenkyu” có nghĩa là nghiên cứu và cải tiến bài học cho đến khi nó hoàn hảo [4].NCBH là một quy trình chung để phát triển nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên (GV), màcác GV tham gia vào để kiểm tra thường xuyên việc thực hành giảng dạy với mục đíchcải tiến và làm cho việc giảng dạy ngày càng có hiệu quả hơn. Kiểm tra này tập trungvào các GV làm việc hợp tác với nhau về một số bài học nghiên cứu. Ở đây ta cầnphân biệt “Nghiên cứu bài học” (quy trình chung để phát triển nghiệp vụ sư phạm)khác với “Bài học nghiên cứu” (chỉ những tiết học cụ thể được chọn để đạt mục đíchnghiên cứu).1.2. Quy trình của nghiên cứu bài họcMột quy trình của nghiên cứu bài học thường gồm ba bước chính là: (1) xác định chủ đềnghiên cứu, (2) thực hiện một số bài học nhằm khám phá chủ đề nghiên cứu và (3) chiasẻ kết quả và viết báo cáo [5] được minh họa qua sơ đồ 1.(1) Xác định chủ đề nghiên cứu- Được thực hiện khi bắt đầu một quy trình NCBH.- Chủ đề nghiên cứu liên quan đến những thảo luận ban đầu của nhóm nghiên cứu(NNC) chủ yếu dựa trên những thông tin phản hồi có giá trị về chất lượng học tậpcủa học sinh (HS) và việc dạy học của GV [5], hoặc những điều mà GV gặp phảitừ kinh nghiệm dạy học trước đây, các sai lầm và yếu kém của HS hay một số vấnđề mà GV thấy khó dạy hoặc các em khó tiếp thu.Tạp chí Khoa học và Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm HuếISSN 1859-1612, Số 04(12)/2009: tr. 105-112106HOA ÁNH TƯỜNG- Các thành viên trong nhóm sẽ quyết định chọn một chủ đề nghiên cứu nhằm khắcphục những vấn đề đó. Trong thời gian nghiên cứu, các thành viên trong nhóm cócác ý tưởng về việc dạy học để đưa ra được những thực hành dạy học có giá trị.(2) Thực hiện một số bài họcnhằm khám phá chủ đềnghiên cứu(1) Xác định chủ đềnghiên cứuLên kế hoạch bài họcDạy và quan sát bài học(3) Chia sẻ kết quả vàviết báo cáoThảo luận và phản ánhChỉnh sửa kế hoạch bài họcSơ đồ 1. Quy trình nghiên cứu bài học(2) Thực hiện một số bài học nhằm khám phá chủ đề nghiên cứua) Lên kế hoạch bài họcMột điều quan trọng trong NCBH là lựa chọn được những bài học nghiên cứu phù hợpvới chủ đề nghiên cứu. Trong giai đoạn chuẩn bị, các thành viên trong nhóm sẽ xem xétvà thảo luận những vấn đề liên quan đến bài học nghiên cứu này [5]:- Sách giáo khoa mà HS đang sử dụng trình bày bài học này như thế nào;- Mối quan hệ của bài học với chương trình;- Kiến thức đã học và hiểu biết của HS về bài học;- Các mục tiêu và khái niệm toán học quan trọng trong bài học này;- Bài học này phù hợp với chủ đề nghiên cứu như thế nào.Sau đó nhóm nghiên cứu sẽ thảo luận một số điểm cụ thể trong bài học này:- Cách bắt đầu bài học, các câu hỏi nhằm phát triển tư duy cho HS;- Các phương tiện dạy học sẽ được sử dụng;- Tiến trình bài học, cách kết thúc bài học, cách đánh giá bài học.Sau đó một số GV trong nhóm nghiên cứu sẽ hợp tác với nhau soạn một giáo án chi tiếtcho bài học này. Hoạt động quan trọng nhất của việc soạn kế hoạch bài học là dự đoáncác câu trả lời cũng như những sai lầm thường gặp của HS và nghĩ ra một số biện phápNGHIÊN CỨU BÀI HỌC - MỘT QUAN ĐIỂM TRONG NGHIÊN CỨU GIÁO DỤC TOÁN107nhằm giúp các em khắc phục. Kế hoạch bài học này được dùng làm phương tiện giaotiếp với các thành viên khác trong và ngoài nhóm nghiên cứu trong suốt quy trìnhNCBH.b) Dạy và quan sát bài họcKhi kế hoạch bài học đã được hoàn tất, một GV của NNC sẽ dạy bài học này trong mộtlớp học thật sự. Để đảm bảo không khí tự nhiên của lớp học, GV thường dạy bài họcnày với các em HS quen thuộc của mình. Trong khi đó các thành viên khác trong NNCsẽ quan sát bài học một cách kĩ lưỡng, chú ý những gì mà cả GV và HS đang trình bày,ghi chú những dấu hiệu về tư duy của các em [5]. Họ thường di chuyển đến các vị tríkhác nhau trong lớp để xem bài học từ nhiều góc độ và quan sát được càng nhiều HScàng tốt. Những GV này không can thiệp vào bài học cũng như không cố gắng giúp đỡGV hay HS mà dành tất cả chú ý để ghi chép và quan sát ...