Nghiên cứu đặc điểm sinh học của nấm ký sinh côn trùng isaria tenuipes (peck) samson ở Vườn Quốc gia Pù Mát và Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Huống, tỉnh Nghệ An

Nghiên cứu về nấm ký sinh côn trùng còn rất hạn chế. Bài báo đề cập đặc điểm sinh học của nấm ký sinh côn trùng Isaria tenuipes (Peck) Samson là một trong những kết quả nghiên cứu của dự án Nghị định thư của Trường Đại học Vinh và BIOTEC Thái Lan (mã số: 04/2009/HĐ-NĐT).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu đặc điểm sinh học của nấm ký sinh côn trùng isaria tenuipes (peck) samson ở Vườn Quốc gia Pù Mát và Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Huống, tỉnh Nghệ AnHỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 4NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA NẤM KÝ SINH CÔN TRÙNGISARIA TENUIPES (Peck) Samson Ở VƯỜN QUỐC GIA PÙ MÁTVÀ KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN PÙ HUỐNG, TỈNH NGHỆ ANTRẦN NGỌC LÂN, THÁI THỊ NGỌC LAM,NGUYỄN THỊ THÚY, TRẦN VĂN CẢNH, NGUYỄN THỊ THUTrường Đại học VinhNấm ký sinh côn trùng Isaria tenuipes (Peck) Samson (Paecilomyces tenuipes Peck) làdạng vô tính của Cordyceps takaomontana Yakush & Kumaz (Fukasu T. et al., 1997). Hiệnnay, ở Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc đã sử dụng loài nấm này làm thực phẩm chức năngchữa nhiều loại bệnh khác nhau (Zhu J. S. et al., 1998 a, b; Luangsa-ard J. J. et al., 2007). Theokết quả nghiên cứu của Haruhisa K. et al. (2004) cho thấy, trong sinh khối nấm I. tenuipes chứaadenosine, manitol, paecilomycine A, B và C là các hoạt chất có hoạt tính sinh học cao. Khảnăng nhân sinh khối của I. tenuipes trên các môi trường khác nhau đã được quan tâm nghiêncứu ở nhiều nước trên thế giới. Chun - Ping Zu et al. (2002) khi nhân sinh khối I. tenuipes cácđiều kiện nuôi như nguồn dinh dưỡng cacbon, khoáng, nitơ và độ pH ảnh hưởng lớn đến sinhtrưởng phát triển của nấm. Nguồn dinh dưỡng tối ưu cho nhân sinh khối là đường glucose, meatpeptone hoặc tryptone và K 2HPO4 hoặc MgSO4, PH = 6. Ở Việt Nam, các nghiên cứu về nấmký sinh côn trùng còn rất hạn chế. Bài báo đề cập đặc điểm sinh học của nấm ký sinh côn trùngIsaria tenuipes (Peck) Samson là một trong những kết quả nghiên cứu của dự án Nghị định thưcủa Trường Đại học Vinh và BIOTEC Thái Lan (mã số: 04/2009/HĐ-NĐT).I. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUĐối tượng: Nấm ký sinh côn trùng Isaria tenuipes (Peck) Samson.Địa điểm: Vườn Quốc gia Pù Mát và Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Huống, Nghệ An.Thời gian nghiên cứu: 07/2007 - 12/2010.Phương pháp nghiên c ứu: Mẫu vật nấm ký sinh côn trùng Isaria tenuipes được thu thập trongrừng nguyên sinh ở Vườn Quốc gia Pù Mát và Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Huống, tỉnh Nghệ An.Phân lập nấm ký sinh côn trùng theo phương pháp của Goettel và Inglis (1997). Phân lập bào tử đơndựa theo phương pháp của Choi et al. (1997). Sau khi phân lập thành công, thực hiện cấy chuyểnsang môi trư ờng PDA (Potato Dextrose Agar) theo phương pháp của Brown và Smith (1957). Địnhloại loài Isaria tenuipes được tiến hành theo phương pháp của Samson et al. (1988), Kobayasi vàShimizu (1983), Luangsa-ard et al. (2007), Sung et al. (2007). Số liệu được xử lý theo phần mềmMicrosoft Office Excel 2003 và Statistix 9.0 theo phương pháp th ống kê thông thường.II. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU1. Vị trí phân loạiGiới: Nấm - T.l. Jahn & F.f. Jahn, 1949 Ex R.t. Moore, 1980 - FungiNgành: Ascomycota - H.c. Bold, 1957 Ex T. Cavalier-Smith, 1998 - Sac FungiLớp: Ascomycetes - (Tehler, 1988) Ex O.e. Eriksson & K. Winka, 1997Bộ: Onygenales - Cif., 1957 Ex Benny & Kimbr., 1980Họ: Clavicipitaceae - Berk., 1857Giống: IsariaLoài: Isaria tenuipes (Peck) Samson1185HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 42. Sinh cảnh và vật chủVườn Quốc gia Pù Mát và Khu Bảo tồn thiên nhiên Pù Huống là những khu vực có tính đadạng sinh học cao. Tại đây chứa đựng nguồn lợi rất lớn về nấm ký sinh côn trùng trong đó cóIsaria. I. tenuipes được tìm thấy trong tàn dư thực vật hoặc trong lớp đất mặt sâu 1 - 2 cm. Loạinấm này ưa ẩm, phân bố dọc hai bên các khe suối cạn trong rừng. Chúng phân bố rất rộng từvùng đệm đến vùng lõi, thậm chí có thể bắt gặp ngay trên đường vào rừng.Vật chủ của I. tenuipes chỉ có trên các loài nhộng hoặc sâu non bộ Cánh vảy nhưng chủ yếulà nhộng côn trùng bộ Cánh vảy (Lepidoptera). Kích thước vật chủ thay đổi rất lớn, nhộng vậtchủ có chiều dài 2,21 - 27,36 mm, chiều rộng 1,13 - 7,78mm. Điều này, chứng tỏ I. tenuipes kýsinh trên nhiều loài sâu bộ Cánh vảy khác nhau. Mức độ chuyên hóa tương đối cao chỉ ký sinh ởpha nhộng của sâu bộ Cánh vảy. Các loại sâu Cánh vảy khi hóa nhộng thường nằm trong lá,cành cây hay trong đất, khi nhộng bị nấm ký sinh thì sau một thời gian các synnemata mọc lêncó màu trắng đặc trưng. I. tenuipes rất dễ nhận biết trong quá trình thu thập.3. Đặc điểm hình thái, giải phẫuHình 1: Mẫu vật, cấu trúc sinh bào tử và khuẩn lạc trên môi trường PDA của I. Tenuipesa-d nấm trên vật chủ, e-g cấu trúc sinh bào tử, h-i bào tử đính, j-m khuẩn lạc trên môi trường PDAHình thái chung của các mẫu vật I. tenuipes thu thập được đều có synnemata mọc ra từ vậtchủ. Các synnema có thể dạng đơn, phân nhánh hay phân nhánh không đều đặn. Chiều dài củasynnema thay đổi từ 1,66 - 40,85 mm, đường kính 100 - 500 mm. Synnema lớn nhất gấp 24,61lần synnema nhỏ nhất. Cuống synnema có màu kem, vàng đến vàng nâu và giới hạn bởi phần1186HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC VỀ SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT LẦN THỨ 4chứa nhiều bào tử dạng bột màu trắng đế ...