Nghiên cứu đánh giá nguy cơ dễ tổn thương do biến đổi khí hậu cho khu kinh tế Nhơn Hội, Bình Định

Bài báo trình bày những kết quả nghiên cứu tác động và nguy cơ dễ tổn thương do biến đổi khí hậu (BĐKH) đến khu kinh tế Nhơn Hội, Bình Định. Những tác động tiêu cực của BĐKH được dự báo là rất nghiêm trọng nếu không có giải pháp và chương trình ứng phó kịp thời, đặc biệt là đối với khu vực ven biển. Là một tỉnh duyên hải miền Trung, Bình Định được đánh giá là một trong những tỉnh ven biển bị ảnh hưởng lớn bởi BĐKH và nước biển dâng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu đánh giá nguy cơ dễ tổn thương do biến đổi khí hậu cho khu kinh tế Nhơn Hội, Bình ĐịnhNGHIÊN CỨU & TRAO ĐỔINGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ NGUY CƠ DỄ TỔN THƯƠNG DOBIẾN ĐỔI KHÍ HẬU CHO KHU KINH TẾ NHƠN HỘI, BÌNH ĐỊNHThS. Phạm Thanh Long - Phân viện Khí tượng Thủy văn và Môi trường phía NamPGS. TS. Trần Hồng Thái - Trung tâm Khí tượng Thủy văn quốc giaiến đổi khí hậu (BĐKH) là một trong những thách thức lớn nhất đối với nhân loại trong thế kỷ 21.Những tác động tiêu cực của BĐKH được dự báo là rất nghiêm trọng nếu không có giải pháp vàchương trình ứng phó kịp thời, đặc biệt là đối với khu vực ven biển. Là một tỉnh duyên hải miềnTrung, Bình Định được đánh giá là một trong những tỉnh ven biển bị ảnh hưởng lớn bởi BĐKH và nước biểndâng. Bài báo trình bày những kết quả nghiên cứu tác động và nguy cơ dễ tổn thương do BĐKH đến khu kinhtế Nhơn Hội, Bình Định.B1. Mở đầuKhu kinh tế mở Nhơn Hội bao gồm thành phốQuy Nhơn và một phần của các huyện Tuy Phước,Phù Cát,.… trong đó có đầm Thị Nại, diện tích đất tựnhiên khoảng 12.000 ha. Nhơn Hội nằm gần cụmcảng Quy Nhơn theo hướng đông bắc. Kết cấu hạtầng sẵn có của cảng Quy Nhơn là cơ sở thuận lợiphục vụ cho việc xây dựng khu kinh tế mở, cách sânbay Phù Cát 37 km, cách ga Diêu Trì 12 km, gầnquốc lộ lA, quốc lộ 19, đường sắt xuyên Việt, giaolưu thuận lợi với các vùng khác. Đây là vùng kinh tếquan trọng của miền Trung nói chung, tỉnh BìnhĐịnh nói riêng.Khu kinh tế mở Nhơn Hội là những khu vực giàutài nguyên thiên nhiên, mức độ đa dạng sinh họccao và cũng là những vùng phát triển kinh tế biểnnăng động như nuôi trồng và đánh bắt thủy hảisản, giao thông vận tải, du lịch, vui chơi giải trí,…Tuy nhiên, đây cũng là khu vực rất nhạy cảm vớinhững biến động môi trường và sẽ là những khuvực chịu tác động trước tiên và nặng nề nhất bởiBĐKH.Chính vì vậy rất cần có những nghiên cứu cụ thể,các chương trình, dự án xác thực hơn để giảm thiểucác tác động và thích ứng với BĐKH cho khu vựcnghiên cứu.2. Phương pháp nghiên cứuNghiên cứu tác động của BĐKH và nguy cơ tổnthương là một bài toán có tính chất tổng hợp đangành. Quá trình nghiên cứu được thực hiện thôngqua các bước thu thập, phân tích tổng hợp tài liệuliên quan, điều tra khảo sát, mô hình hóa.Phương pháp đánh giá tác động của BĐKHtrong nghiên cứu này chủ yếu được áp dụng theotài liệu hướng dẫn Đánh giá tác động của BĐKH vàxác định các giải pháp thích ứng của Viện Khoa họcKhí tượng, Thủy văn và Môi trường [3].Đánh giá tác động của BĐKH ở hiện tại đượcthực hiện trên cơ sở xây dựng các ma trận đánh giátác động, trong đó liệt kê các hiểm họa do BĐKHtheo kịch bản và các đối tượng chịu tác động sẽđược đánh giá. Sử dụng các phương pháp điều tra,phỏng vấn, hội thảo… để xác định các tác động củaBĐKH đến các đối tượng.Đánh giá tác động do BĐKH trong tương laiđược dựa trên tổ hợp các kịch bản BĐKH và các kịchbản phát triển. Cách tiếp cận này là Phương phápphát triển và phân tích kịch bản.Phương pháp xây dựng chỉ số nguy cơ tổnthương• Lựa chọn chỉ sốChỉ số tổn thương được thiết lập trên cơ sở kháiniệm về tính dễ bị tổn thương (mức độ phơi lộ, tínhnhạy cảm, khả năng tự thích nghi). Cơ sở để tính chỉsố tổn thương sẽ bao gồm các yếu tố/chỉ thị chínhnhư sau [1]:- Mức độ phơi lộ về mặt tự nhiên.- Mức độ phơi lộ của các đối tượng cần đánh giátính tổn thương.- Mức độ nhạy cảm, chống chịu của các đốitượng cần đánh giá tính tổn thương.Các chỉ số được lựa chọn cho phù hợp cho từngđối tượng và khả năng sẵn có của số liệu.• Thu thập và chuẩn hóa dữ liệuĐối với mỗi hợp phần của chỉ số trong quá trìnhtính chỉ số tổn thương, dữ liệu thu thập được xắpsếp theo một ma trận hình chữ nhật với các dòngthể hiện các vùng trong khu vực và các cột là giá trịcác yếu tố chỉ thị. Nếu chúng ta có M vùngTẠP CHÍ KHÍ TƯỢNG THỦY VĂNSố tháng 06 - 201421NGHIÊN CỨU & TRAO ĐỔI(xã/phường) và có K yếu tố chỉ thị, khi đó chúng tasẽ có một bảng ma trận gồm M dòng và K cột, Xij làgiá trị của chỉ thị j tương ứng với vùng i.Bảng 1. Bảng ma trận chỉ số tổn thương• Xây dựng bản đồ nguy cơ tổn thươngViệc xây dựng tập bản đồ được tiến hành theomột số bước sau:Bước 1 – Đồng nhất hóa về hình học: Các dữ liệuGIS được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau và ởcác định dạng phần mềm, tỷ lệ và hệ tọa độ khácnhau. Do vậy, các dữ liệu này phải được đồng nhấthóa về định dạng quản lý trên GIS với hệ tọa độ vàcao độ VN2000.Bước 2 – Cập nhật thuộc tính: Đối với nhiềudạng dữ liệu khác nhau cần cập nhật thuộc tính vàocác lớp thông tin thành phần trong cơ sở dữ liệuGIS trong đó bao gồm cả các dạng vector và rasterđể đảm bảo kết quả phân tích chính xác về khônggian.Bước 3 – Tính toán đối tượng chịu tác động: Cáclớp có thuộc tính các chỉ số sẽ được chồng xếptrong các điều kiện hiện tại hoặc theo các kịch bảnnăm 2020, 2030 và 2050 để xây dựng bản đồ nguycơ tổn thương cho thành phố Quy Nhơn tương ứngvới các thời kỳ.3. Kết quả và bàn luậna. Tác động của BĐKH tới cá ...