Nghiên cứu xử lý phế phụ phẩm trồng nấm làm giá thể hữu cơ trồng rau an toàn

Bài viết Nghiên cứu xử lý phế phụ phẩm trồng nấm làm giá thể hữu cơ trồng rau an toàn trình bày mục đích của nghiên cứu này là ứng dụng công nghệ vi sinh để xử lý phế phụ phẩm trồng nấm sau thu hoạch tạo thành giá thể hữu cơ trồng rau an toàn nhằm tái sử dụng hiệu quả nguồn phế thải hữu cơ và gia tăng giá trị cho nghề trồng nấm, hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững và bảo vệ môi trường,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu xử lý phế phụ phẩm trồng nấm làm giá thể hữu cơ trồng rau an toàn Vietnam J. Agri. Sci. 2016, Vol. 14, No. 11: 1781-1788 Tạp chí KH Nông nghiệp Việt Nam 2016, tập 14, số 11: 1781-1788 www.vnua.edu.vn NGHIÊN CỨU XỬ LÝ PHẾ PHỤ PHẨM TRỒNG NẤM LÀM GIÁ THỂ HỮU CƠ TRỒNG RAU AN TOÀN Nguyễn Thị Minh* Khoa Môi trường, Học viện Nông nghiệp Việt Nam Email*: NguyenMinh@vnua.edu.vn Ngày gửi bài: 20.10.2015 Ngày chấp nhận: 20.11.2016 TÓM TẮT Mục đích của nghiên cứu này là ứng dụng công nghệ vi sinh để xử lý phế phụ phẩm trồng nấm sau thu hoạch tạo thành giá thể hữu cơ trồng rau an toàn nhằm tái sử dụng hiệu quả nguồn phế thải hữu cơ và gia tăng giá trị cho nghề trồng nấm, hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững và bảo vệ môi trường. 5 chủng vi sinh vật được tuyển chọn bao gồm Azotobacter, Bacilus subtilis, Sacharomyces, Streptomyces và Trichoderma đều có hoạt tính sinh học và hoạt tính amylaza, proteaza và cellulaza cao dùng làm giống sản xuất chế phẩm sinh học để xử lý bã nấm. Kết quả đạt được chỉ rõ giá thể hữu cơ sau xử lý bã nấm có hàm lượng dinh dưỡng và mật độ vi sinh vật hữu ích khá cao, pH đạt trung tính đảm bảo cho sự sinh trưởng phát triển của rau mà không phải tốn thêm chi phí nào khác. Thí nghiệm trồng rau mồng tơi trên giá thể hữu cơ chứng tỏ giá thể cho hiệu quả rõ rệt đến sự sinh trưởng phát triển của rau, các chỉ tiêu theo dõi của rau trồng trên giá thể đều cao hơn so với đối chứng ở mức sai số có ý nghĩa, năng suất rau tăng 20,34%, đặc biệt tỉ lệ sâu bệnh giảm hơn 15%. Hơn thế nữa, rau trồng trên giá thể từ xử lý bã nấm có chất lượng đạt tiêu chuẩn rau an toàn theo Quyết định số 106/2007/QĐ-BNNPTNT, không chứa vi sinh vật gây bệnh và kim loại nặng. Từ khóa: Bã nấm, giá thể hữu cơ, rau sạch, vi sinh vật, xử lý. Treatment of Mushroom Culture Wastes for Use as Organic Substrate for Safe Vegetable Cultivation ABSTRACT The purpose of this research was to apply micro-biotechnology to treat mushrooms culture wastes to produce organic substrate for safe vegetable production in order to efficiently recycle the organic waste resources and increase the value for mushroom growing towards sustainable agricultural development and environmental protection. Five microbial strains, including Azotobacter, Bacilus subtilis, Sacharomyces, Streptomyces and Trichoderma with high amylase, protease and cellulase and biological activities were used as biological formulation for treating the mushroom culture wastes. Results obtained indicated that the organic substrate after treatment had high nutrient content and high density of useful microorganisms that ensure the growth and development of vegetables without other additional costs. Ceylon spinach grown on organic substrate showed better growth, significant yield increase and reduced insect infestation rate. Moreover, the vegetables grown on the substrate from treatment of mushroom wastes possessed high quality standards for safe vegetables conforming to the Decision No. 106/2007/QD-BNNPTNN. Keywords: Safe vegetables, mushroom culture wastes, microorganisms, organic substrate. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Nghề trồng nấm ở nước ta ngày càng phát triển mạnh dẫn tới phế phụ phẩm sau trồng nấm cũng ngày càng nhiều, trong khi chỉ một phần được xử lý thành phân hữu cơ (Đào Văn Thông và cs., 2015) hay làm thức ăn nuôi giun quế,... (Bình Minh, 2010), phần còn lại chủ yếu bị thải 1781 Nghiên cứu xử lý phế phụ phẩm trồng nấm làm giá thể hữu cơ trồng rau an toàn bỏ và trở thành nguồn gây ô nhiễm môi trường. Đây là một sự lãng phí nguồn nguyên liệu hữu cơ do bã nấm vẫn còn dinh dưỡng tồn dư khá cao mà không được tái sử dụng hợp lý. Rau xanh là thực phẩm thiết yếu không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của con người nhưng hiện nay vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm trong rau xanh đang trở thành vấn đề quan tâm của toàn xã hội (Nguyễn Diệp, 2016). Tình trạng rau bị ô nhiễm do thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), nitrat (NO3), kim loại nặng và vi sinh vật (VSV) gây hại đã đến mức báo động từ nhiều năm nay (Trọng Minh, 2011). Nước ta hiện đã có một số dự án trồng rau sạch trên quy mô lớn nhằm cung cấp cho thị trường thực phẩm, tuy nhiên cũng mới chỉ đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu của người tiêu dùng. Mặt khác, sản xuất rau xanh ở nước ta đang sử dụng ngày càng nhiều phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật. Điều này đang gây nên tình trạng đất đai bị thoái hóa, dinh dưỡng bị mất cân đối, mất cân bằng hệ sinh thái và gây ô nhiễm môi trường mà chất lượng rau vẫn không đảm bảo. Vì vậy, giải pháp trồng rau sạch trên giá thể hữu cơ vừa đảm bảo cung cấp rau an toàn, vừa thích hợp cho các hộ gia đình, đặc biệt là cư dân đô thị vốn không có đất canh tác, vừa có thời gian eo hẹp. Trong xu hướng phát triển nông nghiệp bền vững, việc sử dụng giá thể hữu cơ để trồng cây như rau, hoa cây cảnh,... đã được thực hiện phổ biến từ lâu trên thế giới như tại Nhật Bản, Mỹ,... nhưng chưa được quan tâm nhiều tại Việt Nam. Một số loại giá thể đã được nghiên cứu và sử dụng chủ yếu là phối trộn các loại nguyên liệu theo các tỉ lệ khác nhau. Năm 2006, Nguyễn Duy Hạng và cs. đã nghiên cứu sản xuất giá thể tổng hợp để trồng hoa từ phế phụ phẩm nông nghiệp. Nguyễn Thái Huy và cs. (2013) nghiên cứu sản xuất giá thể hữu cơ từ vỏ cà phê và bã mía sau khi ủ 3 tháng với chế phẩm sinh học. Tuy nhiên, các loại giá thể này đều có bổ sung phân khoáng hóa học trong quy trình sản xuất nên ít nhiều vẫn có ảnh hưởng đến môi trường. Thêm vào đó, chưa có loại giá thể hữu cơ chuyên dụng nào được sản xuất từ 1782 phế phụ phẩm nông nghiệp để phục vụ trồng rau an toàn, đáp ứng nhu cầu thiết thực của người dân. Vì vậy, việc nghiên cứu ứng dụng công nghệ vi sinh xử lý triệt để được phế phụ phẩm trồng nấm nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường, đồng thời tận dụng nguồn phế thải hữu cơ để sản xuất giá thể hữu cơ có chất lượng cao, phù hợp với điều kiện canh tác không đất của cư dân thành phố là việc làm có ý nghĩa. 2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP 2.1. Vật liệu nghiên cứu Các loại bã thải ...