Nhận diện và hỗ trợ học sinh lớp 4 gặp khó khăn trong học tập môn toán thông qua các bài tập

Môn toán lớp 4 là một mắt xích quan trọng trong chuỗi kiến thức toán ở tiểu học. Lớp 4 cũng là thời điểm học sinh gặp khó khăn trong học tập môn toán nhiều hơn so với các lớp dưới. Việc nhận diện các khó khăn, xác định hướng khắc phục phù hợp với thiên hướng cá nhân của học sinh trong dạy học là yêu cầu có tính bắt buộc. Trong đó, xác định và sử dụng một cách hợp lí các bài tập là một trong những cách thức hiệu quả đối với việc hỗ trợ học sinh lớp 4 gặp khó khăn trong học tập môn toán.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhận diện và hỗ trợ học sinh lớp 4 gặp khó khăn trong học tập môn toán thông qua các bài tậpVJETạp chí Giáo dục, Số 422 (Kì 2 - 1/2018), tr 27-30NHẬN DIỆN VÀ HỖ TRỢ HỌC SINH LỚP 4 GẶP KHÓ KHĂNTRONG HỌC TẬP MÔN TOÁN THÔNG QUA CÁC BÀI TẬPPhan Thị Tình - Lê Thị Hồng Chi - Nguyễn Thị Thanh TuyênTrường Đại học Hùng Vương, Phú ThọNgày nhận bài: 12/10/2017; ngày sửa chữa: 15/11/2017; ngày duyệt đăng: 27/11/2017.Abstract: Grade 4 mathematics is an important link in the math literacy chain in elementaryschool. Grade 4 is also a time when students have more difficulties in learning math than in lowergrades. Identifying difficulties and suitable repairment in accordance with the students personalorientation in teaching is a mandatory requirement. In that sense, identifying and appropriatelyusing exercises is one of the most effective ways to support struggling grade 4 students in math.Keywords: Slow learner, grade 4 students, difficulties in mathematics, math exercises.1. Mở đầuĐối với giáo dục tiểu học (GDTH), Toán là môn họcbắt buộc với nhiệm vụ “giúp học sinh (HS) nắm đượcmột cách có hệ thống các khái niệm, nguyên lí, quy tắctoán học cần thiết nhất cho tất cả mọi người, làm nền tảngcho việc học tập tiếp theo ở các trình độ học tập hoặc cóthể sử dụng trong cuộc sống hàng ngày” [1; tr 16].Ở các lớp đầu cấp tiểu học (TH), môn Toán chủ yếuhình thành cho HS các kĩ năng tính toán cơ bản, đơn giảntrên các số tự nhiên và hình thành nhận thức cơ bản, banđầu về các yếu tố hình học. Đến lớp 4, việc học toán củaHS đòi hỏi sự thay đổi về chất rõ ràng hơn bởi yêu cầuvề tính trừu tượng cao hơn các lớp đầu cấp. Môn Toánlớp 4 là một mắt xích quan trọng trong chuỗi kiến thứctoán ở TH bởi sự chuyển tiếp, mở rộng giữa các vòng sốkéo theo những mở rộng kiến thức ở các mạch khác. Hơnnữa, sự thể hiện tầm ảnh hưởng tới các môn học khác, tớiđời sống thực tiễn và thực hiện nhiệm vụ môn học củacấp học trong môn Toán lớp 4 cũng đòi hỏi rõ nét hơncác lớp dưới. Điều này tạo nên những yêu cầu mới đốivới dạy và học môn Toán lớp 4.Thực tiễn GDTH cho thấy, HS lớp 4 gặp khó khăn(GKK) nhiều hơn trong học tập môn Toán so với các lớpdưới. Như vậy, lớp 4 là thời điểm quan trọng cho việcnhận diện và hỗ trợ HS GKK trong học tập môn Toán đểđặt nền tảng chuyển tiếp kiến thức tới cấp học sau. Mộttrong những công cụ hỗ trợ đắc lực cho việc nhận biết,hỗ trợ HS GKK trong học tập môn Toán là các bài tậptoán. Vấn đề đặt ra là: Cần xác định và sử dụng các dạngbài tập nào của môn Toán để nhận diện khó khăn, xácđịnh loại hình trí tuệ nổi trội, thiên hướng và lĩnh vực sởtrường của HS. Từ đó, xây dựng con đường tác động tớinhu cầu, hứng thú của HS một cách phù hợp nhằm hạnchế các khó khăn trong học tập môn Toán cho HS.2. Nội dung nghiên cứu2.1. Nguyên nhân và các dạng khó khăn trong học tậpmôn Toán của HS lớp 4Theo các kết quả nghiên cứu ở góc độ chẩn đoán yhọc và tâm lí học thần kinh, tâm lí học sư phạm, HS GKKvề toán thường do các nguyên nhân chính:(1) HS trục trặc về hoạt động nhận thức, thiếu kĩnăng, kĩ xảo trong học tập;(2) Sự phát triển thể chất kém, lệch lạc về địnhhướng giá trị, động cơ học tập, thái độ chưa sẵn sàng đốivới học tập;(3) Phương pháp dạy học và sự quan tâm của giáoviên (GV) chưa kích thích được hứng thú học tập của HS;(4) Ảnh hưởng của các mâu thuẫn từ phía nhà trườngvà gia đình đối với HS,... [2], [3].Nói riêng, đối với HS lớp 4, còn một nguyên nhângây nên tình trạng HS GKK trong học tập môn Toán củaHS là: Do đặc trưng của môn Toán với tính trừu tượngvà logic được nâng lên so với các lớp trước, điểm tựa“trực quan” của mọi kiến thức không phải lúc nào cũngthực hiện được. Trong khi đó, phương pháp và cách thứctổ chức dạy học của GV nhằm dẫn dắt HS đi tới yếu tốtrừu tượng chưa thực sự gây được hứng thú học tập choHS, việc cá nhân hóa đối với HS trên lớp học còn mangtính chất hình thức. Bản thân HS chưa thấy được vai trò,tầm quan trọng của môn học trong cuộc sống.Có nhiều cách để phân loại dạng khó khăn của HStrong học tập môn Toán: Theo biểu hiện hoạt động nhậnthức của HS, theo thuộc tính nhân cách HS [4], theo cơchế phát triển các vùng chức năng của não [5], theo mạchkiến thức, theo các điều kiện hỗ trợ đối với việc học mônToán, theo các hoạt động của việc giải bài toán [6],…Trong nghiên cứu này, chúng tôi dựa vào nguyên nhân27VJETạp chí Giáo dục, Số 422 (Kì 2 - 1/2018), tr 27-30về biểu hiện hạn chế trong hoạt động nhận thức của HSđể làm căn cứ chính để xác định khó khăn trong học tậpmôn Toán đối với HS lớp 4. Tiếp đó, xem xét các nguyênnhân khác trong sự ảnh hưởng trực tiếp với nguyên nhânban đầu. Theo đó, do hạn chế trong nhận thức tínhtrừu tượng của các mạch kiến thức môn Toán, hạn chếtrong thực hiện yêu cầu vận dụng kiến thức môn Toánnên HS lớp 4 thường gặp các khó khăn trong học tập mônToán là:- Khó nhận thức các yếu tố toán học trừu tượng khôngđược “trực quan hóa”;- Thiếu kiến thức cũ làm nền tảng để ...