NHỮNG TUYỆT PHẨM BẰNG ĐỒNG THỜI NGUYỄN

Từ mong muốn "tạo nên những của báu cho ngàn đời", đồng thời cũng là để biểu trưng cho sự hùng mạnh, thống nhất của đất nước, sự trường tồn của dòng họ, vua Minh Mạng đã cho đúc 9 chiếc đỉnh to lớn này vào năm 1835. Đó là những chiếc đỉnh đồng độc đáo hiện còn tại đất Cố đô, được tạo nên cùng sự hưng phát của dòng họ Nguyễn. Tất cả những chiếc đỉnh này đều là bảo vật của Huế, thậm chí còn xứng đáng được xếp vào hàng bảo vật quốc gia. Mỗi...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
NHỮNG TUYỆT PHẨM BẰNG ĐỒNG THỜI NGUYỄNNHỮNG TUYỆT PHẨM BẰNG ĐỒNG THỜI NGUYỄNTừ mong muốn tạo nên những của báu cho ngàn đời, đồng thời cũnglà để biểu trưng cho sự hùng mạnh, thống nhất của đất nước, sự trườngtồn của dòng họ, vua Minh Mạng đã cho đúc 9 chiếc đỉnh to lớn nàyvào năm 1835.Đó là những chiếc đỉnh đồng độc đáo hiện còn tại đất Cố đô, được tạonên cùng sự hưng phát của dòng họ Nguyễn. Tất cả những chiếc đỉnhnày đều là bảo vật của Huế, thậm chí còn xứng đáng được xếp vàohàng bảo vật quốc gia. Mỗi chiếc đỉnh đều là một tác phẩm nghệ thuậtthật sự, thể hiện trình độ kỹ thuật và mỹ thuật tuyệt vời của người thợxứ Huế. Và điều đáng nói nữa là, xung quanh sự ra đời của nhiều chiếcđỉnh còn gắn liền với giai thoại lịch sử hoặc những huyền thoại kỳ thú.Từ điển Từ Hải giảng từ Đỉnh như sau: Đồ khí dụng đúc từ kim loại,phần lớn thường đúc bằng đồng; có hình tròn 3 chân 2 tai; cũng có loạihình chữ nhật có 4 chân, rất thịnh hành thời Thương Chu, thời Hán vẫnlưu hành...Theo cách hiểu trên thì tại Huế hiện nay còn 18 chiếc đỉnh đồng, tất cảchúng đều có niên đại trong thời Nguyễn (1802- 1945), trong đó chủyếu là thời Minh Mạng. Tất cả những chiếc đỉnh này đều rất đẹp. Căncứ theo kiểu dáng, hình thức đỉnh, có thể chia thành 2 loại: đỉnh tròn 3chân và đỉnh hình chữ nhật 4 chân. Hiện trong số 18 chiếc đỉnh có 14chiếc đỉnh tròn và 4 chiếc hình chữ nhật.Trong loại đỉnh tròn thì đáng chú ý nhất đương nhiên là Cửu Đỉnh- 9chiếc đỉnh đồng to lớn đúc dưới thời Minh Mạng, hiện vẫn đặt trướcsân toà Thế Tổ Miếu trong Đại Nội. Có thể xem đây là những tác phẩmđạt đến độ hoàn mỹ của nghệ thuật đúc đồng truyền thống Huế và củacả Việt Nam trong lịch sử.Từ mong muốn tạo nên những của báu cho ngàn đời, đồng thời cũnglà để biểu trưng cho sự hùng mạnh, thống nhất của đất nước, sự trườngtồn của dòng họ, vua Minh Mạng đã cho đúc 9 chiếc đỉnh to lớn nàyvào năm 1835. Trên 20.000kg đồng, chì, kẽm đã được huy động đểphục vụ cho công việc trên và sau khoảng một năm đã thu được kết quảmỹ mãn. Chín chiếc đỉnh đồng được tạo dáng tuyệt đẹp, vừa hùng vĩvừa thanh thoát, lại có cá tính rất riêng với cách tạo hình hoàn toànkhông trùng lặp: các bộ quai, chân cùng các mô típ trang trí trên thânđều khác biệt. Đầu năm 1837, Cửu đỉnh được đem đặt ở phía trước ThếMiếu, ứng với 9 gian thờ của tòa miếu quan trọng bậc nhất của họNguyễn trong Hoàng Thành, và chúng vẫn còn nguyên vẹn đến tậnngày nay. Có thể khẳng định đây là những chiếc đỉnh lớn và đẹp nhấtcủa nước ta từ xưa đến nay. Mỗi chiếc đều cao khoảng từ 2,3-2,5m;chiếc nhỏ nhất cũng nặng hơn 3.200 cân, chiếc lớn nhất thì nặng đếnhơn 4.300 cân. Điều đặc biệt là trên thân các chiếc đỉnh này, ngoài cácdòng chữ Hán chú về niên đại, trọng lượng và tên đỉnh còn có chạm nổihình tượng của núi sông, văn vật nước Đại Nam trong thế kỷ XIX kèmtheo tên gọi cụ thể (bằng chữ Hán). Nhiều nhà nghiên cứu đã đánh giárằng, 153 hình ảnh chạm nổi trên Cửu đỉnh (mỗi đỉnh có 17 hình ảnh)là một bộ Đại Nam nhất thống chí bằng đồng vô cùng độc đáo của dântộc ta dưới thời vua Minh Mạng, không chỉ thể hiện sự tài hoa khéo léotuyệt vời của những người thợ đúc đồng mà còn thể hiện lòng tự hàodân tộc vô bờ bến về một đất nước Đại Nam hùng cường và giàu có.Ngay cả nhiều người Trung Quốc và Đài Loan khi đến thăm Huế cũngthừa nhận, đây là bộ Cửu đỉnh đẹp nhất họ đã từng trông thấy ?Ngoài Cửu Đỉnh, còn có chiếc đỉnh hiện đặt tại phủ thờ Kiên TháiVương (cha đẻ 3 vị vua Đồng Khánh, Kiến Phúc, Hàm Nghi. Đỉnh cao172cm , trọng lượng 1.041 cân); đôi đỉnh đồng đúc thời Thành Thái(đều vào năm 1899. Đây là hai chiếc đỉnh gần như giống nhau về kíchthước, kiểu dáng, hiện 1 chiếc được đặt trước nhà hát Duyệt ThịĐường, 1 chiếc đặt trước toà thị chính Thành phố Huế ); và đặc biệthơn cả là chiếc đỉnh đồng có niên đại muộn nhất của triều Nguyễn-chiếc Xuân Thu Thịnh Đỉnh, đúc năm 1924, nhân lễ Tứ tuần Đại khánh(mừng thọ 40 tuổi) của vua Khải Định. Đỉnh này do những công chứcngười Việt làm trong các công sở của người Pháp tại Trung Kỳ góp tiềnđúc tặng, hiện đang được đặt trước sân Bảo tàng Mỹ thuật cung đìnhHuế. Đỉnh cao 122cm tính từ chân đến miệng, trong đó chân cao 67cm.Đường kính miệng đỉnh là 76,5cm, chu vi vùng thân nơi lớn nhất là302cm.Đỉnh hình chữ nhật khác đỉnh tròn chủ yếu về hình dáng và số chân.Loại đỉnh này cũng có 2 quai như đỉnh tròn nhưng lại có đến 4 chân bốtrí song song với nhau như kiểu chân bàn, chân sập quỳ. Hiện ở Huế có4 chiếc đỉnh đồng hình chữ nhật chủ yếu đều dùng để đốt vàng mã saukhi cúng kỵ. Người Huế thường gọi chúng là những chiếc lư; sử liệutriều Nguyễn đôi khi còn gọi chúng là Liệu lô. Trong 4 chiếc đỉnh nàythì 2 chiếc đang đặt tại khu vực Triệu-Thái Miếu, 1 chiếc đặt trước điệnLong An và chiếc còn lại được đặt trước điện Hoà Khiêm (lăng TựĐức). Tiêu biểu nhất phải kể đến là chiếc đỉnh đặt trước sân TriệuMiếu. Đây là một chiếc đỉnh tuyệt đẹp tuy đã bị mất 2 quai. Đỉnh cao105cm, tính từ chân đến miệng. Hai mặt có gắn quai đặt theo hướngBắc-Nam, mỗi mặt đều đúc nổi hình đôi chim phụng đang chầu 1 đồngtiền. Hai mặt Đông -Tây đều đúc nổi hình rồng ngang, dáng vẻ hùngdũng oai vệ. Phần miệng đỉnh có đai hình chữ nhật bao quanh. Đai cao9cm, kích thước 90cm x 72cm, được trang trí khá công phu. Phần tronglòng miệng đỉnh hình chữ nhật, kích thước 68cm x 48cm. Phần thânđỉnh có chiều cao khoảng 45cm, bên ngoài ở 4 góc có 4 thanh trụ gắntừ đầu chân đến đai miệng đỉnh, tức có chiều cao tương đương với thânđỉnh. Các trụ đồng này được đúc nổi hình rồng mây kiểu long vân thuỷba rất đẹp. Đáng tiếc là 1 trụ hiện đã mất. Bốn chân đỉnh hơi choãi ra,cao gần 52cm; phần gắn vào thân tạo hình mặt rồng hướng ra ngoài;phần cuối chân cũng tạo hình như chân rồng với 5 móng. Mặt phíađông có 2 dòng chữ Hán đề niên đại và trọng lượng đỉnh. Chiếc đỉnhnày đúc năm Tự Đức 29 (1876), nặng 724 cân...Chắc chắn là ngày xưa, Huế không chỉ có chừng ấy đỉnh đồng, mà cóthể là nhiều hơn rất nhiều. Nhưng dù sao, ...