Những yêu cầu về năng lực đối với người cán bộ ngành thông tin - thư viện hiện nay

Thông tin - thư viện là một lĩnh vực hoạt động nghề nghiệp, được xác định bởi nhiệm vụ cơ bản mà nó phải hoàn thành, đó là: thu thập, xử lý, sản xuất và phân phối thông tin, bao gồm cả việc tăng thêm giá trị cho các thông tin ấy, nhằm thoả mãn nhu cầu thông tin dù đuợc thể hiện ra hay không của các nhóm người dùng tin và cung cấp cho họ những nguồn thông tin hữu ích, những thông tin này nói chung được tạo thành bởi các các tài liệu dưới dạng văn bản, âm thanh hoặc hình ảnh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Những yêu cầu về năng lực đối với người cán bộ ngành thông tin - thư viện hiện nayNHỮNG YÊU CẦU VỀ NĂNG LỰC ĐỐI VỚI NGƯỜI CÁN BỘNGÀNH THÔNG TIN - THƯ VIỆN HIỆN NAY(KỶ NIỆM 50 NĂM ĐÀO TẠO CÁN BỘ THƯ VIỆN BẬC ĐẠI HỌC)PGS.TS.NGƯT. ĐOÀN PHAN TÂNTrường Đại học Văn hoá Hà NộiNgành thông tin – thư viện trước yêu cầu mớiSự kết hợp tự nhiên giữa hoạt động của các thư viện truyền thống với hoạtđộng thông tin trong mục tiêu chung đáp ứng nhu cầu thông tin và tri thức của xãhội, trên cơ sở phát triển mạnh mẽ các ứng dụng công nghệ thông tin và truyềnthông, vượt qua những trở ngại do hiện tượng bùng nổ thông tin gây ra từ mấychục năm qua, đã dẫn đến hình thành một ngành hoạt động mà có thể gọi chung làhoạt động thông tin - thư viện.Thông tin - thư viện là một lĩnh vực hoạt động nghề nghiệp, được xác địnhbởi nhiệm vụ cơ bản mà nó phải hoàn thành, đó là: thu thập, xử lý, sản xuất vàphân phối thông tin, bao gồm cả việc tăng thêm giá trị cho các thông tin ấy, nhằmthoả mãn nhu cầu thông tin dù đuợc thể hiện ra hay không của các nhóm ngườidùng tin và cung cấp cho họ những nguồn thông tin hữu ích, những thông tin nàynói chung được tạo thành bởi các các tài liệu dưới dạng văn bản, âm thanh hoặchình ảnh.Hoạt động thông tin - thư viện bao gồm nhiều lĩnh vực, chúng ngày càngnhiều và khác nhau tuỳ theo yêu cầu thay đổi của xã hội và những công nghệ đượcáp dụng. Những lĩnh vực này có tên gọi khác nhau. Bên cạnh những người làm tưliệu truyền thống như những thủ thư, những người làm lưu trữ, ngày nay ta thấy cónhững người chuyên phân tích tổng hợp tin, những người chuyên trách việc tìmtin, những người quản trị cơ sở dữ liệu, những người làm thông tin tư vấn, nhữngnhà dự báo chiến lược, ...Mỗi lĩnh vực trong hoạt động thông tin - thư viện được đặc trưng bởi nhữnghoạt động mà nó phải thực hiện, trong đó ngoài tri thức và kỹ thuật chuyên mônnó đòi hỏi người làm nghề phải có năng lực nhất định. Năng lực có thể coi là tậphợp các khả năng cần thiết để thực hiện một hoạt động nghề nghiệp và làm chủnhững cách hành xử khi tác nghiệp.Việc xác định chính xác các năng lực này là rất cần thiết cho công tác tuyểndụng, đào tạo và nhất là để cho những người cán bộ thông tin - thư viện chuyênnghiệp biết họ phải chuẩn bị những gì.1Bước sang thế kỷ XXI thế giới đã và đang chứng kiến sự phát triển vô cùngmạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông, với cuộc cách mạng máy tínhcá nhân (PC) và sự phát triển bùng nổ của công nghệ Web và Internet. Sự pháttriển này đã và đang tác động sâu sắc tới hoạt động thông tin - thư viện, dẫn đếnnhững biến chuyển mạnh mẽ trong lĩnh vực này, như:- Sự mở rộng ứng dụng máy tính trong tất cả các khâu hoạt động của thưviện bằng cách tăng cường sử dụng phần mềm tích hợp quản trị thư viện,thay vì sử dụng phần mềm tư liệu để quản lý tài liệu trong thời gian đầu.- Từ các cở dữ liệu thư mục khai thác cục bộ tại đơn vị, phát triển thành cáccở dữ liệu thư mục khai thác trên mạng (OPAC).- Phát triển các bộ sưu tập số và xuất bản điện tử (các cở dữ liệu trên CDROM, các cơ sở dữ liệu trực tuyến, các website, các sách báo điện tử, bảntin điện tử,…)- Từ các thư viện tự động hóa với trình độ cao với việc sử dụng phần mềmtích hợp, tiến tới xây dựng các thư viện điện tử/ thư viện số, khi có nguồnthông tin số toàn văn phong phú.Tất cả các biến đổi trên đây đang đặt ra những yêu cầu mới về năng lực đốivới người cán bộ thông tin - thư viện. Tập hợp các năng lực này có thể phân chiathành ba nhóm:Nhóm thứ nhất bao gồm những năng lực liên quan đến các hoạt động đặcthù của công tác thông tin tư liệu. Nó bao gồm những kiến thức và kỹ năng mangtính chuyên môn và nghiệp vụ mà tất cả các nhà hoạt động thông tin - thư viện tưliệu chuyên nghiệp phải nắm vững.Nhóm thứ hai bao gồm những năng lực liên quan đến các lĩnh vực củacông nghệ thông tin và truyền thông. Đó là những kiến thức và kỹ năng liên quanđến khả năng kỳ diệu của công nghệ thông tin và truyền thông đang được ứngdụng rộng rãi trong tất cả các công đoạn của dây chuyền thông tin tư liệu.Nhóm thứ ba liên quan đến năng lực quản lý và điều hành. Đây không chỉlà đòi hỏi đối nghề thông tin mà còn là đòi hỏi đối với nhiều nghề khác trong xãhội hiện đại.Dưới đây chúng tôi sẽ trình bày những yêu cầu cụ thể đối với từng nhóm.Những yêu cầu về năng lực đối với người cán bộ thông tin – thư viện ngày nay1. Những yêu cầu kiến thức và kỹ năng về chuyên môn và nghiệp vụNhững kiến thức và kỹ năng về chuyên môn và nghiệp vụ bao gồm:- Hiểu biết về người dùng tin và vị trí của ngành thông tin – thư việnNgười dùng tin là đối tượng phục vụ của hoạt động thông tin - thư viện, làkhách hàng của mọi dịch vụ thông tin. Vì vậy người cán bộ thông tin - thư viện -2thư viện trước hết phải có khả năng phân tích và hiểu nhu cầu thông tin của ngườidùng tin, biết được tập quán thông tin của họ, đồng thời giúp họ có thói quenthông tin tốt để sử dụng tốt nhất các nguồn thông tin hiện có, đặc biệt làm quenvớ ...