PHẠM TRÙ Ý THỨC

1. Vấn đề nguồn gốc của ý thức Theo quan điểm chủ nghĩa Mác thì ý thức của con người được bắt nguồn từ 2 nguồn gốc: Tự nhiên và nguồn gốc xã hội. Trong đó nguồn gốc tự nhiên là điều kiện cần còn nguồn gốc xã hội mới là điều kiện đủ cho sự hình thành ý thức. a) Nguồn gốc tự nhiên của ý thức: - Ý thức của con người là sản phẩm tiến hoá lâu dài của giới tự nhiên cho nên nó có nguồn góc tự nhiên cụ thể là: Thứ nhất: Ý thức...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
PHẠM TRÙ Ý THỨC PHẠM TRÙ Ý THỨC 1. Vấn đề nguồn gốc của ý thức Theo quan điểm chủ nghĩa Mác thì ý thức của con người được bắtnguồn từ 2 nguồn gốc: Tự nhiên và nguồn gốc xã hội. Trong đó nguồngốc tự nhiên là điều kiện cần còn nguồn gốc xã hội mới là điều kiện đủcho sự hình thành ý thức. a) Nguồn gốc tự nhiên của ý thức: - Ý thức của con người là sản phẩm tiến hoá lâu dài của giới tự nhiêncho nên nó có nguồn góc tự nhiên cụ thể là: Thứ nhất: Ý thức của con người là do bộ óc người sinh ra, bộ óc ngườilà một dạng vật chất phức tạp, là sản phẩm tiến hoá cao nhất của tựnhiên, chính là nơi sản sinh ra ý thức. Bộ óc người phải thông qua hoạtđộng sinh lý thần kinh Thứ hai: Bộ có người cũng không tự sinh ra được ý thức, để ý thứcđược sinh ra thì cần phải có sự tác động của thế giới khách quan lên cáccơ quan cảm giác của con người, cho nên ý thức còn có nguồn gốc từ thếgiới khách quan. Thứ ba: Ý thức của con người chỉ là một hình thức phản ánh đặc biệtcủa thế giới khách quan vào trong bộ óc của con người, bộ óc người chỉlà một cơ quan phản ánh đặc bịêt cho nên ý thức của con người là kếtquả tiến hoá từ thuộc tính phản ánh chung của vật chất. Phản ánh làthuộc tính của một hệ vật chất, có thể tái tạo lại những đặc điểm nào đócua một hệ vật chất khác khi có sự tác động của 1 hệ vật chất thứ 2 lênnó. Trong quá trình tiến hoá củavật chất năng lực phản anh cũng có sựtiến hoá dần dần từ thấp đến cao, từ phản ánh vật lý thông thường tiếnhoá thành phản ánh sinh vật với 2 dạng tính kích thích của động vật vàtính cảm ứng thông qua phản xạ tự nhiên của động vật. Từ cảm ứngđộng vật sau đó tiến hoá thành tâm lý động vật dựa trên phản xạ có điềukiện và từ tâm lý động vật mới tiến hoá thành ý thức của con người. b) Nguồn gốc xã hội của ý thức: Ý thức của con người chỉ hình thành được trong môi trường xã hội chonên nó là một sản phẩm mang tính xã hội. Theo Angghen lao động vàngôn ngữ chính là 2 sức kích thích chủ yếu cho sự hình thành và pháttriển ý thức của con người. Thứ nhất là vai trò của lao đông: Lao động là 1 hoạt động có ý thứccủa con người, tác động lên tự nhiên để cải biến tự nhiên nhằm thỏa mãnnhu cầu lợi ích của con người, nhờ lao động mà cơ thể của con ngườidần dần hoàn thiện như có dáng đi thẳng, đôi tay linh động, bộ óc pháttriển. Trong lao động con người giao tiếp với nhau, và tác động lên tự nhiên,để cải tạo tự nhiên làm cho tự nhiên phải bộc lộ ra những thuộc tính,những mối liên hệ của nó nhờ đó con người nhận thức tự nhiên, làmhình thành lên ý thức về thế giới tự nhiên. Thông qua quá trình giao tiếpmà dần dần hình thành nhu cầu về ngôn ngữ, từ đó tiếng nói xuất hiện Thứ hai: Về vai trò của ngôn ngữ: Ngôn ngữ (tiếng nói) là một hệtruyền tin thứ 2 của con người, hệ truyền tin gián tiếp. Sau khi tiếng nói xuất hiện thì nó lập tức trở thành cái vỏ vật chất củaý thức hay nói như Mác ngôn ngữ là hiện thực trực tiếp của tư duy, bởivì tư duy hay ý thức chỉ có thể tồn tại và biểu hiện được thông qua ngônngữ khi suy nghĩ (tư duy) người ta sử dụng hệ ngôn ngữ bên trong, vàkhi diễn đạt ý nghĩ thì người ta sử dụng ngôn ngữ bên ngoài. Phải có đủ 2 điều kiện trên thì mới tồn tại ý thức của con người. 2. Bản chất của ý thức Ý thức là sự phản ánh tích cực sáng tạo của hiện thực khách quan vàobộ óc của con người, được hình thành thông qua hoạt động thực tiễn củahọ. Bản chất ý thức được thể hiện ở 3 mặt sau: a) Mặt phản ánh của ý thức: Ý thức của con người là sự phản ánh thế giới khách quan vào đầu óccon người do đó nó là hình ảnh chủ quan của hiện thực khách quan. Vìvậy nếu ta xét ý thức theo phương thức tồn tại thì nó là chủ quan bởi nóchỉ tồn tại một cách chủ quan trong đầu óc con người. Nhưng nếu ta xét ý thức teo nội dung phản ánh thì nó là khách quan vìnó mang nội dung về hiện thực khách quan, vì vậy Lênin khẳng địnhphản ánh bao giờ cũng là phản ánh của tồn tại khách quan. b) Mặt sáng tạo của ý thức: Ý thức không phản ánh thụ động thế giới khách quan mà phản ánh mộtcách chủ động, tích cực và sáng tạo thế giới, tính sáng tạo của ý thứcđược thể hiện ở các phương diện sau: Một là: Thông qua quá trình trao đổi thông tin 1 cách có chọn lọc giữachủ thể và khách thể, trong đó chủ thể giữ vao trò chủ động. Hai là: Thông qua quá trình mã hoá các đối tượng vật chất bên ngoạithành các loại hình ảnh tinh thần tương ứng. Mác gọi đậy là hoạt độngcải biến, ông nói ý thức chẳng qua chỉ là cái vật chất được đem chuyểnvào trong đầu óc con người và được cải biến đi ở đó. Hoạt động này cóthể dẫn đến thứ nhất là sự phản ánh sai lệch, xuyên tạc hiện thực , làmhình thành lên những hình ảnh không có thật. Thứ 2: Làm hình thành lênnhững loại hình ảnh đúng đắn phản ánh bản chất hiện thực khách quannhư là khái niệm, phạm trù, quy luật, học thuyết… Ba là: Ý thức sau khi được hình thành có thể chỉ là hoạt động thực tiễncủa con người, để chuyển hoá các ý tưởng trong đầu óc con người thànhhiện thực vật chấ ...