Phân lập và xác định cấu trúc một số hợp chất từ phần trên mặt đất cây Cà dại hoa trắng (Solanum torvum Swartz.) ở Thừa Thiên - Huế

Cây Cà dại hoa trắng (hay còn gọi là Cà hoang gai, Cà nồng, Cà dữ) có tên khoa học là Solanum torvum Swartz. thuộc họ Cà (Solanaceae), phân bố rộng rãi ở Việt Nam. Theo y học cổ truyền Việt Nam, cây Cà dại hoa trắng được sử dụng để chữa đau bụng, ho, sốt, đau răng và ong đốt. Trong nghiên cứu này, từ phân đoạn nước của phần trên mặt đất cây Cà dại hoa trắng đã phân lập và xác định cấu trúc 3 hợp chất là paniculonin A (1), paniculonin B (2) và isorhamnetin-3-O-glucopyranoside (3). Trong đó, hợp chất 3 lần đầu tiên được phân lập từ cây Cà dại hoa trắng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phân lập và xác định cấu trúc một số hợp chất từ phần trên mặt đất cây Cà dại hoa trắng (Solanum torvum Swartz.) ở Thừa Thiên - Huế Khoa học Y - Dược DOI: 10.31276/VJST.63(12).30-33 Phân lập và xác định cấu trúc một số hợp chất từ phần trên mặt đất cây Cà dại hoa trắng (Solanum torvum Swartz.) ở Thừa Thiên - Huế Nguyễn Phúc Khánh Nhi1, Trần Phương Hà1, Hoàng Lê Tuấn Anh2, Đinh Thị Quý Thủy3, Lã Bích Hường4, Võ Thị Mỹ Dung5, Nguyễn Hải Phong5, Lê Cảnh Việt Cường1* 1 Viện Nghiên cứu Khoa học miền Trung, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam 2 Trung tâm Nghiên cứu và Chuyển giao công nghệ, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam 3 Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng, IaGrai, Gia Lai 4 Phòng Cảnh sát môi trường, Công an TP Hải Phòng 5 Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế Ngày nhận bài 28/5/2021; ngày chuyển phản biện 14/6/2021; ngày nhận phản biện 21/7/2021; ngày chấp nhận đăng 28/7/2021 Tóm tắt: Cây Cà dại hoa trắng (hay còn gọi là Cà hoang gai, Cà nồng, Cà dữ) có tên khoa học là Solanum torvum Swartz. thuộc họ Cà (Solanaceae), phân bố rộng rãi ở Việt Nam. Theo y học cổ truyền Việt Nam, cây Cà dại hoa trắng được sử dụng để chữa đau bụng, ho, sốt, đau răng và ong đốt. Trong nghiên cứu này, từ phân đoạn nước của phần trên mặt đất cây Cà dại hoa trắng đã phân lập và xác định cấu trúc 3 hợp chất là paniculonin A (1), paniculonin B (2) và isorhamnetin-3-O-glucopyranoside (3). Trong đó, hợp chất 3 lần đầu tiên được phân lập từ cây Cà dại hoa trắng. Từ khóa: isorhamnetin-3-O-glucopyranoside, paniculonin A, paniculonin B, Solanum torvum. Chỉ số phân loại: 3.4 Mở đầu Nguyên liệu và phương pháp nghiên cứu Cà dại hoa trắng (Solanum torvum Swartz.) thuộc họ Cà Nguyên liệu (Solanaceae), phân bố phổ biến ở các quốc gia nhiệt đới. Mẫu thực vật là phần trên mặt đất loài Cà dại hoa trắng Tại Việt Nam, Cà dại hoa trắng được tìm thấy ở nhiều địa thu tại xã Hương Nguyên, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên phương như: Sơn La, Lào Cai, Bắc Giang, Hà Nội, Thừa - Huế vào tháng 7/2019 và được TS Trần Thị Phương Anh Thiên - Huế, Kon Tum, Đắc Lắc, Lâm Đồng và khu vực (Học viện KH&CN, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam) Nam Bộ. Theo y học cổ truyền Việt Nam, loài này thường giám định. Mẫu (MISR2019-14) lưu giữ tại Viện Nghiên dùng để chữa các bệnh thường gặp như đau bụng, ho, sốt, cứu Khoa học miền Trung thuộc Viện Hàn lâm KH&CN đau răng và ong đốt. Ở các quốc gia châu Á khác như Trung Việt Nam. Quốc, Ấn Độ, Cà dại hoa trắng được sử dụng làm thuốc lợi tiểu, giảm đau, kích thích tiêu hóa [1]. Thành phần hóa học Hóa chất, dung môi, máy móc, trang thiết bị loài Cà dại hoa trắng chứa nhiều lớp chất có hoạt tính sinh Hóa chất, dung môi dùng để chiết xuất, phân lập gồm học cao như flavonoid [2, 3], phenolic [4, 5], sesquiterpenoid n-hexane (Hàn Quốc), dichloromethane (Trung Quốc), [6], steroidal glycoalkaloid [7] và steroidal glycoside [3, ethyl acetate (Trung Quốc), acetone (Hàn Quốc), methanol 8-12]. Các nghiên cứu về tác dụng sinh học cho biết, dịch (Malaysia) được nhập khẩu bởi Công ty Bình Trị - Thu chiết và các hợp chất phân lập từ loài này có tác dụng kháng Đạt (Long An) và nước cất đạt tiêu chuẩn thí nghiệm. Sử viêm [9], kháng vi rút [2], kháng vi sinh vật [13], chống ôxy dụng sắc ký cột với các chất hấp phụ pha thường (silica hóa [4, 14], chống tiểu đường [4, 15] và đặc biệt là khả năng gel 240-430 mesh, Hãng Merck), pha đảo C-18 (150 µm, gây độc nhiều dòng tế bào ung thư ở người [10, 11, 16]. Tuy Fujisilica Chemical Ltd); sắc ký bản mỏng được tiến hành nhiên, đến nay các nghiên cứu về loại dược liệu này (thành trên DC-Alufolien 60 F254, RP18 F254s (Hãng Merck); dùng phần hóa học và hoạt tính sinh học) ở Việt Nam còn khá đèn tử ngoại (bước sóng 254 và 365 nm) để phát hiện vết khiêm tốn, chưa tương xứng với tiềm năng ứng dụng. Trong chất hoặc dùng thuốc thử là H2SO4 trong ethanol 10% được nghiên cứu này, chúng tôi tiến hành phân lập và xác định phun đều lên bản mỏng, sấy khô rồi hơ nóng từ từ đến khi cấu trúc hóa học của 3 hợp chất từ phân đoạn nước cây Cà hiện màu. Phổ cộng hưởng từ hạt nhân (NMR): đo trên máy dại hoa trắng thu được ở Thừa Thiên - Huế. Bruker AM500 FT-NMR (Bruker Corporation, Mỹ), phổ * Tác giả liên hệ: Email: lcvcuong@misr.vast.vn 63(12) 12.2021 30 Khoa học Y - Dược phần tiếp tục được hòa tan trong 2 lít nước cất và đem chiết Isolation and structure determination lần lượt với n-hexane, dichloromethane và ethyl acetate (có độ phân cực tăng dần). Sau đó thu được cặn n-hexane (STH, of some compounds from the aerial 55,1 g) ...