Phật giáo Việt Nam với vai trò dẫn dắt tinh thần xã hội trong lịch sử và hiện tại

Bài viết Phật giáo Việt Nam với vai trò dẫn dắt tinh thần xã hội trong lịch sử và hiện tại trình bày: Vai trò của Phật giáo Việt Nam trong lịch sử dân tộc; Phật giáo Việt Nam đương đại,... Mời các bạn cùng tham khảo tài liệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Phật giáo Việt Nam với vai trò dẫn dắt tinh thần xã hội trong lịch sử và hiện tạiNghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 9 - 201214T«n gi¸o vµ d©n técPHËT GI¸O VIÖT NAM VíI VAI TRß DÉN D¾TTINH THÇN X· HéI TRONG LÞCH Sö Vµ HIÖN T¹INguyÔn TÊt §¹t(*)1. Vai trß cña PhËt gi¸o ViÖt Namcho chóng sinh. V× thÕ, khi v¬ng triÒuPhËt gi¸o ViÖt Nam cã vai trß quantrong d©n chóng ®Òu quy ngìng vÒtrong lÞch sö d©n técträng trong nhiÒu giai ®o¹n lÞch sö, tõnglµ bÖ ®ì t tëng cho nhiÒu triÒu ®¹i®îc c¸c t¨ng sÜ PhËt gi¸o ñng hé th×PhËt vµ ñng hé triÒu ®×nh.Do vÞ trÝ ®Þa lÝ n»m liÒn kÒ mét nícphong kiÕn, dÉn d¾t tinh thÇn cho c d©nl¸ng giÒng lín lu«n cã tham väng mëTrong c¸c triÒu ®¹i §inh, TiÒn Lª, Lý,lËp quèc, ViÖt Nam liªn tôc ph¶i chèngViÖt Nam.vai trß cña PhËt gi¸o rÊt quan träng.Giíi T¨ng sÜ PhËt gi¸o kh«ng tæ chøcthµnh lùc lîng ®Ó ñng hé triÒu ®×nhnhng cã hai nh©n tè ¶nh hëng tÝch cùc®Õn v¬ng triÒu. §ã lµ nh÷ng t¨ng sÜ cãhäc vÊn cao, hiÓu biÕt thÕ sù, cã uy tÝnréng r·i trong x· héi, cã kh¶ n¨ng xö lÝc¸c vÊn ®Ò quèc gia ®¹i sù gióp nhµ vuavµ c¸c tíng lÜnh vèn xuÊt th©n tõ vâbinh. Nh©n tè thø hai lµ ¶nh hëng cña®¹o PhËt trong tÇng líp d©n c, bëi v×®¹o PhËt vµo ViÖt Nam ®Õn giai ®o¹nnµy kho¶ng mét ngh×n n¨m nªn ®· ¨ns©u, b¸m rÔ trong d©n chóng. C d©n ViÖtthÊm ®îc t tëng cøu khæ cøu n¹n cñaPhËt gi¸o, hä tr«ng mong vµ hi väng vÒquyÒn n¨ng cña PhËt trong nh÷ng lóckhèn khã cña cuéc ®êi. HÇu nh c¸c c©uchuyÖn kÓ trong d©n gian khi néi dungc©u chuyÖn ®Õn håi bÕ t¾c nhÊt, khi c¸ithiÖn bÞ c¸i ¸c vïi dËp lµ xuÊt hiÖn “¤ngBôt” tøc PhËt ®Ó hãa gi¶i nh÷ng ®au khæréng l·nh thæ, cho nªn trong suèt thêi k×tr¶ c¸c cuéc x©m l¨ng. Cã nh÷ng giai®o¹n B¾c thuéc tõ n¨m 208 tríc C«ngnguyªn khi TriÖu §µ ®¸nh th¾ng níc¢u L¹c cña An D¬ng V¬ng cho ®Õnn¨m 938 khi Ng« QuyÒn ®¸nh th¾ngqu©n Nam H¸n, thiÕt lËp quyÒn tù chñ.§Ó gi÷ v÷ng nÒn ®éc lËp, c¸c triÒu ®×nhphong kiÕn ViÖt Nam ®· thi hµnh nhiÒuchÝnh s¸ch qu©n sù, kinh tÕ, chÝnh trÞ,trong ®ã cã ®êng lèi ®èi ngo¹i. Thêi kקinh - TiÒn Lª, PhËt gi¸o ®· cã ®ãng gãpdÉn d¾t quan träng trong bang giao víiB¾c triÒu. NÕu thi hµnh ®êng lèi cøngr¾n c¬ng cêng th× ®Êt níc dÔ r¬i vµoc¶nh níc löa binh ®ao, ®Æt ®Êt níctrong hiÓm häa trøng chäi víi ®¸. NÕuthi hµnh ®êng lèi nhu thuËn hßa môcth× r¬i vµo lÖ thuéc cói ®Çu ®Ó d©ng ®Êt®ai cña tæ tiªn cho ngo¹i bang cha baog iê th Êy tháa m·n lß ng t ha m. §øn g*. TS., Häc viÖn Hµnh chÝnh, Hµ Néi.NguyÔn TÊt §¹t. PhËt gi¸o ViÖt Nam…15tríc m©u thuÉn ®ã, PhËt gi¸o ®· ®a rab¶o Nhîc ChuyÕt vµ Lý Gi¸c r»ng: Níc§êng lèi ngo¹i giao trÝ tuÖ, nh©n v¨n,c¸ch trë, ë l¸nh gãc ®Êt, sø thÇn ®i l¹i,®êng lèi ®èi ngo¹i cho ngêi ViÖt:chÝnh nghÜa, b¶n lÜnh nhng uyÓn chuyÓnnghÖ thuËt, chø kh«ng ngo¹i giao ph¸oh¹m. Ngo¹i giao cña ngêi biÕt ngêibiÕt ta, søc m¹nh cña ViÖt Nam lµ ë ngaytrong mçi con ngêi hiÒn lµnh, mét cËubÐ lµng quª thµnh dòng sÜ - Th¸nh Giãng,mét ngêi chÌo ®ß còng lµ bËc trÝ thøcngang hµng mét vÞ sø gi¶ ®¹i thÇn. Theo§¹i ViÖt sö kÝ toµn th: “N¨m 987, NhµTèng sai Lý Gi¸c sang §¹i ViÖt. Khi ®ÕnChïa S¸ch, vua sai Ph¸p ThuËn ra ®ãn. LýGi¸c tÝnh thÝch nãi chuyÖn th¬ v¨n. LócÊy cã hai con ngçng b¬i trªn mÆt níc,Gi¸c ng©m ®ïa r»ng:lÆn léi nói s«ng, h¸ ch¼ng khã nhäc l¾m? Gi¸c tr¶ lêi: B¶n triÒu câi bê hµngmu«n dÆm, c¸c quËn ®Õn bèn tr¨m, ®Êt cãchç b»ng ph¼ng, còng cã chç hiÓm trë,mét ph¬ng nµy ®· lÊy g× lµm xa”(2). T¹isao nhµ vua chän ngµi Ph¸p ThuËn tiÕpLý Gi¸c chø kh«ng ph¶i ai kh¸c? Ta h·yxem Ph¸p ThuËn trong ThiÒn UyÓn tËpanh: “ThiÒn s hä §ç, kh«ng râ quª qu¸n,lµ ngêi häc réng, cã tµi phß vua, hiÓu râthÕ cuéc ®¬ng thêi”(3). Nh thÕ, mét LýGi¸c giái th¬ v¨n giµu ch÷ nghÜa, øng®èi nhanh nh¹y lu«n cã t thÕ bÒ trªn, v×vËy ph¶i cã mét Ph¸p ThuËn häc réng,n¾m v÷ng v¨n hãa Trung Hoa ®ñ søc“Nga nga lìng nga ngabiÖn b¸c øng ®èi míi khiÕn cho Lý Gi¸cNgìng diÖn híng thiªn nhanÓ phôc. Bµi th¬ trªn theo NguyÔn Ph¹m(Ngçng ngçng hai con ngçngHïng “… kh«ng ph¶i nh÷ng c©u th¬ cñaLý Gi¸c hay cña Ph¸p ThuËn, mµ lµ LýNgöa mÆt nh×n ch©n trêi)Ph¸p ThuËn ®ang cÇm chÌo, theo vÇnlµm nèi ®a cho Lý Gi¸c xem:Gi¸c dùa vµo th¬ cæ cña Trung Hoa ®Óng©m vÞnh, ®Ó tøc c¶nh tríc hiÖn thùcmµ n¶y t×nh. Vµ ®iÒu bÊt ngê lµ ë chç,B¹ch mao ph« thñy lôcmét ngêi l¸i ®ß b×nh thêng cña ®ÊtHång ch¹o b·i thanh baViÖt l¹i cã thÓ dùa vµo chÝnh bµi th¬ cæcña Trung Hoa ®Ó tøc c¶nh ®èi l¹i lµm(Níc lôc ph« l«ng tr¾ngcho viªn sø gi¶ vèn häc réng biÕt nhiÒuChÌo hång sãng xanh b¬i)(1)Trong phÇn ®èi ®¸p trªn ®· tá râ thÕngo¹i giao ViÖt Nam: HiÓu ngêi hiÓum×nh. Lý Gi¸c ®· tõng sang sø §¹i ViÖtn¨m 986. Lý Gi¸c lµ ngêi thÝch th¬ v¨n,häc réng, lµ Quèc Tö Gi¸m B¸c sÜ,t«i bÐ nhá, s«ng nói xa x«i, ngh×n dÆm®·tõng ®èi tho¹i trùc tiÕp víi vua §¹i ViÖt,khÈu khÝ nhanh nh¹y, øng biÕn réng r·irÊt cã khÝ ®é. §¹i ViÖt sö kÝ toµn th ghi:“Vua (Lª Hoµn) nhËn chÕ rÊt kÝnh, lÔ tiÕtrÊt hËu, h»ng ngµy ®em nh÷ng thø ch©ub¸u k× dÞ bµy chËt c¶ s©n ®Ó khoe lµ giµucã; Qu¸ch Qu©n BiÖn, TriÖu Phông Hu©nb¾t ®îc ngµy tríc ®Òu ®em tr¶ l¹i. L¹iph¶i kinh ng¹c th¸n phôc”. Nh vËy, métbËc ®¹i trÝ thøc Trung Hoa ®¹i diÖn choThiªn triÒu vÒ søc häc vµ trÝ tuÖ còng chØb»ng mét ngêi giang lÖnh. NÕu mét ®Êtníc mµ ngêi d©n cã trÝ tuÖ nh thÕ th×®ã lµ søc m¹nh v« ®Þnh khã lßng chinhphôc. ChÝnh Lý Gi¸c ®· cã th¬ tÆng Ph¸pThuËn trong ®ã cã hai c©u kÕt: “Thiªnngo¹i h÷u thiªn ng viÔn chiÕu; Khuª ®µm1. §¹i ViÖt sö kÝ toµn th, Nxb. V¨n hãa th«ng tin,Hµ Néi, 2006, tr. 215.2. §¹i ViÖt sö kÝ toµn th, S®d, tr. 214.3. ThiÒn UyÓn tËp anh, Nxb. V¨n häc, Hµ Néi, 1990,tr. 180.15Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 9 - 201216ba tÜnh kiÕn thiÒm thu” (Ngoµi trêi l¹i cãlµ Phã v¬ng. Bän §Þnh Quèc C«ngnguyÖt soi). Bµi th¬ nµy ®îc Khu«ng ViÖtPh¹m H¹p ngê Hoµn sÏ kh«ng cã lîi chotrêi soi n÷a; Sãng lÆng khe ®Çm bãng§¹i s t©u lªn vua Lª r»ng, ý cña nã ...