Sinh thái học nông nghiệp : Hệ sinh thái nông nghiệp part 3

Với cây lâu năm, việc thay thế cây trồng hàng năm không xảy ra, chỉ xảy ra sau một chu kỳ kinh tế dài ngắn tuỳ loại cây. 2.4. Các mối quan hệ sinh học trong các hệ sinh thái nông nghiệp ở trên, chúng ta đã xét đến các lực vật lý và hoá học tác động vào các hệ sinh thái. Trong các hệ sinh thái có nhiều quần thể vật sống, trong một quần thể có nhiều cá thể vật sống, chúng có quan hệ chặt chẽ với nhau, cũng như giữa các quần thể với nhau....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sinh thái học nông nghiệp : Hệ sinh thái nông nghiệp part 3 Víi c©y l©u n¨m, viÖc thay thÕ c©y trång hµng n¨m kh«ng x¶y ra, chØ x¶y ra sau mét chu kú kinh tÕ dµi ng¾n tuú lo¹i c©y. 2.4. C¸c mèi quan hÖ sinh häc trong c¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp ë trªn, chóng ta ®· xÐt ®Õn c¸c lùc vËt lý vµ ho¸ häc t¸c ®éng vµo c¸c hÖ sinh th¸i. Trong c¸c hÖ sinh th¸i cã nhiÒu quÇn thÓ vËt sèng, trong mét quÇn thÓ cã nhiÒu c¸ thÓ vËt sèng, chóng cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, còng nh− gi÷a c¸c quÇn thÓ víi nhau. Nh−ng mèi quan hÖ nµy rÊt phøc t¹p vµ thuÇn tuý lµ c¸c mèi quan hÖ sinh häc. a) QuÇn thÓ vËt sèng ë ch−¬ng hai, chóng ta ®· biÕt quÇn thÓ lµ mét nhãm gåm nhiÒu c¸ thÓ cña mét loµi nhÊt ®Þnh trong quÇn x· (community). Còng nh− c¸c møc tæ chøc kh¸c, quÇn thÓ cã mét sè thuéc tÝnh mµ ë c¸c møc ®é tæ chøc kh¸c kh«ng cã nh−: mËt ®é, ph©n bè theo tuæi, tû sinh s¶n vµ tö vong, møc t¨ng tr−ëng, cÊu tróc kh«ng gian, sù ph¸t t¸n, ®Æc ®iÓm di truyÒn... C¸c thuéc tÝnh nµy ®· ®−îc nghiªn cøu víi c¸c quÇn thÓ thùc vËt vµ ®éng vËt tù nhiªn. Trong hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp, quÇn thÓ sinh vËt cã nhiÒu ®Æc ®iÓm kh¸c so víi c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn. HÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp do con ng−êi tæ chøc theo ý muèn cña m×nh, do ®Êy mét sè thuéc tÝnh cña quÇn thÓ sinh vËt ®−îc con ng−êi ®iÒu chØnh. §èi víi quÇn thÓ c©y trång - quÇn thÓ chñ ®¹o cña hÖ sinh th¸i ®ång ruéng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: MËt ®é cña quÇn thÓ do con ng−êi qui ®Þnh tr−íc lóc gieo trång. Sù sinh s¶n, tö vong vµ ph¸t t¸n kh«ng x¶y ra mét c¸ch tù ph¸t mµ chÞu sù ®iÒu khiÓn cña con ng−êi. Sù ph©n bè trong kh«ng gian t−¬ng ®èi ®ång ®Òu v× do con ng−êi ®iÒu khiÓn. §é tuæi cña quÇn thÓ còng ®ång ®Òu v× cã sù t¸c ®éng cña con ng−êi. Tuy vËy, trong c¸c quÇn thÓ cña hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp cã mét sè lo¹i quÇn thÓ gÇn gièng víi c¸c quÇn thÓ tù nhiªn nh− cá d¹i vµ c«n trïng trong ruéng c©y trång, quÇn thÓ cá ë ®ång cá. C¸c quÇn thÓ nµy còng chÞu t¸c ®éng thay ®æi cña con ng−êi, nh−ng Ýt h¬n víi quÇn thÓ c©y trång. Quan träng nhÊt trong ruéng c©y trång lµ quÇn thÓ mét loµi. §©y lµ d¹ng phæ biÕn nhÊt cña ruéng c©y trång, mÆc dï ruéng c©y trång còng cã nhiÒu loµi nh− lóc trång xen, trång gèi... QuÇn thÓ mét loµi cã thÓ ®−îc gieo b»ng c¸c gièng ®Þa ph−¬ng hay gièng thuÇn. GÇn ®©y nhiÒu gièng c¶i tiÕn còng cã d¹ng nµy nh− gièng tæng hîp (synthetics) hay gièng hçn hîp (composite). Nãi chung, ®a sè c¸c ruéng c©y trång hiÖn ®¹i ®−îc gieo trång b»ng c¸c gièng thuÇn vÒ mÆt di truyÒn. Ngay ë c¸c ruéng c©y trång gieo b»ng gièng thuÇn chñng còng cã sù ph©n ho¸ cña c¸c c¸ thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n g©y ra. Ch¼ng h¹n, phÈm chÊt h¹t gièng kh«ng ®ång ®Òu do vÞ trÝ cña gièng kh¸c nhau trªn b«ng hay c©y, ®é s©u cña h¹t gieo hay mËt ®é gieo trång kh«ng ®ång ®Òu, ®é mÇu mì cña ®Êt kh«ng ®ång ®Òu (ph©n bãn), s©u bÖnh ph¸ ho¹i c©y con... b) Sù c¹nh tranh NÕu trong hÖ sinh th¸i cã hai hay nhiÒu vËt sèng ®Òu cÇn mét nguån lîi mµ nguån lîi Êy kh«ng ®ñ th× chóng ®Êu tranh víi nhau. Gi÷a c¸c c©y cã sù c¹nh tranh ¸nh s¸ng, thøc ¨n, gi÷a c¸c ®éng vËt giµnh nhau thøc ¨n, n¬i ë... KÕt qu¶ cña sù c¹nh tranh lµ c¶ hai phÝa ®Òu bÞ thiÖt h¹i. ë møc ®é quÇn thÓ th× lµm cho mËt ®é vµ n¨ng suÊt cña quÇn thÓ gi¶m. Cã hai lo¹i c¹nh tranh: C¹nh tranh trong loµi vµ c¹nh tranh kh¸c loµi. C¹nh tranh trong loµi lµ mét nh©n tè quan träng trong c¸c quÇn thÓ, khiÕn cho c¸c quÇn thÓ tù ®iÒu chØnh sè l−îng, tr¸nh qu¸ ®«ng. Sù c¹nh tranh kh¸c loµi dÉn ®Õn hai tr−êng hîp: hoÆc mét loµi bÞ lo¹i bá, hoÆc c¶ hai cïng chia nhau nguån lîi ®Ó sèng chung trªn mét ®Þa bµn. Trong hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp, vÊn ®Ò c¹nh tranh trong loµi ®−îc ®Æt ra trong c¸c ruéng trång mét lo¹i c©y, ë ®©y chñ yÕu lµ ¸nh s¸ng. VÊn ®Ò nµy ®−îc nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt mét phÇn b»ng c¸ch t¹o ra c¸c gièng c©y trång l¸ gÇn th¼ng ®øng ®Ó gi¶m sù che s¸ng lÉn nhau lóc diÖn tÝch l¸ t¨ng cao. VÊn ®Ò nµy sÏ ®−îc th¶o luËn kü h¬n ë phÇn sau. Khi nghiªn cøu vÒ ¶nh h−ëng cña mËt ®é gieo trång ®Õn n¨ng suÊt, nhiÒu t¸c gi¶ ®· ®Ò nghÞ c¸c c«ng thøc kh¸c nhau ®Ó biÓu thÞ mèi quan hÖ nµy, trong ®ã cã hai kiÓu quan hÖ ®iÓn h×nh nh− sau: Quan hÖ tiÖm cËn: mËt ®é t¨ng, lóc ®Çu n¨ng suÊt còng t¨ng, nh−ng ®Õn mét møc ®é nµo ®Êy th× n¨ng suÊt kh«ng t¨ng n÷a. Tr−êng hîp nµy x¶y ra víi c¸c c©y cho th©n l¸ vµ cñ. Quan hÖ parabol: mËt ®é t¨ng, lóc ®Çu n¨ng suÊt t¨ng, ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh t−¬ng øng víi n¨ng suÊt cao nhÊt sau ®Êy n¨ng suÊt b¾t ®Çu gi¶m dÇn. Tr−êng hîp nµy th−êng x¶y ra víi c¸c c©y cho h¹t vµ cho qña. C¹nh tranh kh¸c loµi ®−îc thÊy ë c¸c ruéng trång xen, trång gèi, ë ®ång cá vµ trong tÊt c¶ c¸c ruéng c©y trång cá d¹i. Quan hÖ gi÷a c©y hoµ th¶o vµ c©y bé ®Ëu ®−îc nghiªn cøu kü ®Ó x©y dùng c¸c ®ång cá hçn hîp. Quan hÖ nµy rÊt phøc t¹p vµ phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh. Trong ®iÒu kiÖn Ýt ®¹m, c©y bé ®Ëu mäc tèt h¬n c©y hoµ th¶o. Tr¸i l¹i lóc nhiÒu ®¹m c©y ...