Sổ tay Hướng dẫn hoàn chỉnh mặt ruộng, kênh mương nội đồng cho vùng đồng bằng sông Hồng

Sổ tay này nhằm giúp cho các xã vùng Đồng bằng sông Hồng thực hiện hiệu quả công tác hoàn chỉnh mặt ruộng, kênh mương nội đồng đảm bảo chủ động tưới tiêu, hướng đến đáp ứng phương thức canh tác tiên tiến và áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất, phục vụ xây dựng nông thôn mới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sổ tay Hướng dẫn hoàn chỉnh mặt ruộng, kênh mương nội đồng cho vùng đồng bằng sông Hồng BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TỔNG CỤC THỦY LỢI SỔ TAY HƯỚNG DẪN HOÀN CHỈNH MẶT RUỘNG, KÊNH MƯƠNG NỘI ĐỒNG CHO VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG PHỤC VỤ CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI NHÀ XUẤT BẢN KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT Cơ quan soạn thảo: Trung tâm Tư vấn PIM Biên soạn: ThS. Đặng Minh Tuyến (Chủ biên) PGS. TS. Trần Chí Trung ThS. Đinh Vũ Thùy ThS. Lê Thị Phương Nhung ThS. Nguyễn Lê Dũng ThS. Bùi Văn Cường Sổ tay Hướng dẫn hoàn chỉnh mặt ruộng, kênh mương nội đồng... L ỜI NÓI ĐẦU Đồng bằng sông Hồng là một vùng đất rộng lớn nằm quanh khu vực hạ lưu sông Hồng, bao gồm 11 tỉnh và thành phố, có tổng diện tích tự nhiên 15.000 km², trong đó đất cho nông nghiệp 7.600 km2 với 70% là đất phù sa màu mỡ, có giá trị lớn về sản xuất nông nghiệp. Hệ thống công trình thủy lợi là cơ sở hạ tầng quan trọng, phục vụ tưới tiêu cho diện tích cây trồng, có vai trò làm tăng năng suất, sản lượng và chất lượng sản phẩm nông nghiệp, thủy sản, đồng thời góp phần phòng chống, giảm nhẹ thiên tai và thúc đẩy phát triển các ngành kinh tế. Trong đó hệ thống thủy lợi nội đồng là yếu tố rất quan trọng quyết định hiệu quả tưới và tiêu đến mặt ruộng, phục vụ cho áp dụng khoa học kỹ thuật vào canh tác. Theo kết quả đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thì hiện nay hệ thống thủy lợi nội đồng vùng Đồng bằng sông Hồng còn chưa hoàn chỉnh, chắp vá, hiệu quả tưới tiêu chủ động còn thấp. Công tác quy hoạch, xây dựng hệ thống thủy lợi nội đồng còn nhiều bất cập, thiếu khoa học, kênh tưới tiêu kết hợp là phổ biến, quy mô ruộng đất khu tưới manh mún dẫn đến hiệu quả tưới tiêu còn thấp, chưa đồng bộ với quy hoạch giao thông nội đồng, phần lớn chưa đáp ứng cho việc áp dụng cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp cũng như áp dụng kỹ thuật canh tác nông nghiệp tiên tiến. Đề án Tái cơ cấu ngành thủy lợi (Quyết định số 794/QĐ-BNN- TCTL ngày 21/4/2014 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) đã nêu rõ cần nâng cấp, cải tạo cơ sở hạ tầng thủy lợi, gắn với xây dựng đường giao thông nội đồng, dồn điền, đổi thửa, san phẳng đồng ruộng để có thể áp dụng các phương thức canh tác tiên tiến, tổ chức lại sản xuất theo quy mô lớn, thúc đẩy cơ giới hóa, góp phần nâng 3 TỔNG CỤC THỦY LỢI cao năng suất cây trồng; Đề án “Nâng cao hiệu quả quản lý khai thác công trình thủy lợi hiện có” (Quyết định 784/QĐ-BNN-TCTL ngày 21/4/2014) đặt ra mục tiêu “Hoàn thiện cơ sở hạ tầng thủy lợi, gắn với xây dựng đường giao thông nội đồng, dồn điền, đổi thửa, san phẳng đồng ruộng, phục vụ sản xuất theo quy mô lớn đảm bảo đến năm 2020 có 30% diện tích canh tác lúa được thực hiện các phương thức canh tác tiên tiến (SRI, 3 giảm 3 tăng, 1 phải 5 giảm, Nông - Lộ - Phơi) nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, giảm chi phí, tiết kiệm nước, giảm phát thải khí nhà kính, nâng cao thu nhập cho người dân”. Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 (Quyết định số 1600/QĐ-TTg ngày 16/8/2016), nội dung số 02 (Mục III, phần 2. Phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội) đã chỉ rõ: “Hoàn thiện hệ thống thủy lợi nội đồng. Đến năm 2020, có 77% số xã đạt chuẩn tiêu chí số 3 về thủy lợi”, trong đó quy định tỷ lệ diện tích đất sản xuất nông nghiệp được tưới và tiêu nước chủ động đạt từ 80% trở lên. Với mục đích hướng dẫn hỗ trợ bà con nông dân, doanh nghiệp, địa phương trong công tác hoàn thiện hệ thống thủy lợi nội đồng vùng Đồng bằng sông Hồng, Tổng cục Thủy lợi - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật xuất bản cuốn “Sổ tay hướng dẫn hoàn chỉnh mặt ruộng, kênh mương nội đồng cho vùng Đồng bằng sông Hồng phục vụ Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới”. Nội dung cuốn sách do Trung tâm Tư vấn PIM biên soạn đã được các chuyên gia thẩm định và Tổng cục Thủy lợi có Quyết định ban hành số 265/QĐ- TCTL-QLCT ngày 15/12/2017. TỔNG CỤC THỦY LỢI 4 Sổ tay Hướng dẫn hoàn chỉnh mặt ruộng, kênh mương nội đồng... MỤC LỤC Lời nói đầu.............................................................................................3 Các từ viết tắt.........................................................................................6 Phần I. HƯỚNG DẪN CHUNG..........................................................7 1.1. Mục tiêu...................................................................................7 1.2. Đối tượng và phạm vi áp dụng................................................7 1.3. Một số thuật ngữ cơ bản..........................................................7 1.4. Các nguyên tắc hoàn chỉnh mặt ruộng, kênh mương nội đồng............................................................ 11 Phần II. HƯỚNG DẪN HOÀN CHỈNH MẶT RUỘNG, KÊNH MƯƠNG NỘI ĐỒNG............................................13 2.1. Hướng dẫn hoàn chỉnh mặt ruộng, kênh mương nội đồng cho vùng trồng lúa..................................................13 2.1.1. Hướng dẫn hoàn chỉnh mặt ruộng...............................13 2.1.2. Sơ đồ bố trí hệ thống kênh mương nội đồng...............23 2.1.3. Hướng dẫn hoàn chỉnh mặt ruộng, kênh mương nội đồng cho vùng trồng lúa kết hợp nuôi trồng thủy sản.......................................................................32 2.1.4. Sơ đồ bố trí hệ thống thủy lợi nội đồng cho vùng sản xuất lúa kết hợp trồng màu...................................35 2.2. Hướng dẫn hoàn chỉnh mặt ruộng, kênh mương nội đồng cho vùng trồng màu................................................36 2.2.1. Hoàn chỉ ...