Sỏi mật - kẻ thù của phái đẹp

Tham khảo tài liệu sỏi mật - kẻ thù của phái đẹp, y tế - sức khoẻ, y học thường thức phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sỏi mật - kẻ thù của phái đẹpSỏi mật - kẻ thù của phái đẹpSỏi mật tấn công chủ yếu phụ nữ. Cũng may với đa số nạn nhân, sỏi mậtthuộc dạng bệnh lý hiền lành - không gây ra những triệu chứng khốcliệt.Và thực tế có khá nhiều cách thức cho phép xoay xở có hiệu quả với sỏimật - một khi chúng lộ diện.Sỏi mật là gì?“Khởi nguồn” của sỏi mật là dịch mật – hợp chất giúp cơ thể tiêu hóa chấtbéo và thuần hóa hàng loạt vitamin. Dịch mật do gan tiết ra và được vậnchuyển đến túi mật, cơ quan thực hiện vai trò bảo quản và làm cô đọng mật,có tạo dáng hình trái lê kéo dài. Sự hiện diện chất béo trong thức ăn đượctiêu hóa khởi động phản ứng hormone gây ra co thắt túi mật, tiếp theo mậtđổ vào ruột.Sỏi mật là không gì khác những cục nhỏ xuất hiện từ mật đã kết tinh. Đa sốkhông lớn hơn kích cỡ 2,5 cm, tuy nhiên cũng không hiếm trường hợp chỉnhỏ như hạt cát. Đa số sỏi mật là tập hợp chủ yếu từ cholesterol. Ngoài racòn có các sắc tố vụn vặt khác: các muối canxi và bilirubin, sản phẩm tan rãcủa hồng cầu…Cholesterol kết tinh ở dạng cục nhỏ khi túi mật tích trữ lượng dịch mật nhiềuhơn khả năng hòa tan muối mật. Nguyên nhân tình trạng ứ trệ cũng có thể vìhoạt động bất thường của túi mật. Trái lại tình trạng dư thừa các vật liệuhình thành sắc tố xuất hiện có liên quan đến bệnh gan, một số bệnh thiếumáu hoặc nhiễm trùng đường mật. Sỏi mật trở thành nguồn gốc tình trạngbệnh lý khi chúng làm tắc một hoặc một vài đường dẫn mật – từ gan đổxuống túi mật hoặc từ túi mật chảy xuống ruột. Chúng cũng có thể phong tỏađường men tiêu hóa do mật tạo ra.Tại sao bệnh chủ yếu tấn công phụ nữ?Tất cả do những hormone nữ giới. Estrogen gia tăng nồng độ cholesteroltrong dịch mật, progesterone làm chậm tốc độ giải phóng túi mật. Điều nàytiếp theo giải thích, vì sao xác suất mắc bệnh của phụ nữ giảm dần cùng tuổitác (so với xu hướng mắc bệnh của nam giới). Trước 40 tuổi, tỷ lệ sỏi mật ởphụ nữ (nguy cơ mắc bệnh đặc biệt tăng khi có thai) được chẩn đoán cao gầngấp ba lần nam giới; sau tuổi 60 xác suất ngã bệnh ở phụ nữ tăng khôngđáng kể. Liệu pháp hormone thay thế (estrogen) cũng làm gia tăng nguy cơmắc bệnh, đặc biệt trong trường hợp hormone được bổ sung cho cơ thể ởdạng uống thay vì gián tiếp qua băng dính (qua da); Viên ngừa thai cũng làmgia tăng nguy cơ xuất hiện sỏi mật, nhất là trong mười năm đầu sử dụng.Nhân tố nguy cơ tiếp theo là tình trạng béo phì: những mô trong cơ thể chứamỡ nhiều hơn cũng sản xuất nhiều estrogen hơn. Thật phi lý, khi nguy cơcũng gia tăng trong trường hợp sụt cân đột ngột vì nỗ lực giảm béo; bởi thựcđơn nghèo năng lượng kìm hãn cơ chế sản xuất mật – yếu tố khiến quá trìnhkết tủa cholesterol diễn ra nhanh hơn. Tình trạng xuất hiện sỏi mật saunhững ca hút mỡ hoặc phẫu thuật làm nhỏ dạ dày nhằm hạn chế háu ăn xảyra nhiều tới mức: hiện không hiếm bệnh nhân yêu cầu cắt bỏ túi mật ngaykhi thực hiện kỹ thuật này.Nguyên nhân tiếp theo tiếp tay cho sự xuất hiện của sỏi mật là tiểu đườnghoặc những bệnh khác hạn chế chức năng của túi mật hoặc làm chậm nhuđộng ruột – trong đó thậm chí có cả tình trạng tổn thương tủy sống. Trongmức độ nhất định, sỏi mật cũng có thiên hướng di truyền.Sỏi mật tấn công chủ yếu phụ nữ. (Ảnh minh họa)Triệu chứngĐa số đối tượng bị sỏi mật đã kết tủa không hề hay biết. Những cục sỏi“thầm lặng” không gây bất cứ triệu chứng gì và thường được tình cờ pháthiện trong những dịp thăm khám khác – chẩn đoán bằng siêu âm hoặc siêuâm ổ bụng.Những triệu chứng đau dữ dội xuất hiện nhiều nhất khi sỏi chèn ép đườngdẫn mật hoặc làm tắc ống dẫn mật. Những cơn đau thường xảy ra trongtrường hợp túi mật co thắt đột ngột (hay xảy ra sau bữa ăn nhiều thịt, giầumỡ), do gia tăng sức ép của sỏi lên thành túi mật hoặc động tác co thắt túimật làm chúng dịch chuyển, hệ quả làm tắc đường dẫn mật.Trong các triệu chứng cơ bản có cơn đau thường xuất hiện ở giữa hoặc bênphải phần trên ổ bụng, ngay dưới đường xương sườn – tình trạng đau đớngia tăng kéo dài khoảng 60 phút và có thể duy trì, mức độ giảm dần suốt vàitiếng tiếp theo. Cảm giác đau có thể mạnh mẽ và dai dẳng (bệnh nhânthường liên tưởng đến nhát dao chọc ngoáy) hoặc nhức nhối và căng phồng.Cũng không hiếm trường hợp cơn đau lan theo hướng sau lưng (ở độ caothận) hoặc cánh tay phải. Không loại trừ kèm theo tình trạng buồn nôn vànôn. Cơn đau thuyên giảm, khi túi mật trở lại trạng thái bình thường.Sỏi mắc bên trong ống dẫn mật cũng có thể gây ra những biến chứng nghiêmtrọng, kể cả viêm túi mật cấp, viêm mật hoặc viêm đường dẫn mật. Tất cảđều dẫn đến tình trạng đau đớn, và một số triệu chứng khác trong đó có vàngda, sốt cao… Việc chữa trị thường áp dụng thuốc kháng sinh (dạng uống)thích hợp và phẫu thuật loại bỏ sỏi – trường hợp nguy cấp.Cơ chế tiết mật có thể hoạt động bình thường sau khi đã phẫu thuật cắt bỏ túimật; buồng gan vẫn tiếp tục sản xuất đủ dịch mật, để duy trì quá trình tiêuhóa sinh lý học. Đơn giản, sau khi cắt túi mật, dịch mật chảy trực tiếp vàoruột bằng đường dẫn mật chung. Trường hợp thời gian dài trong ruột khôngcó thức ăn, sự hiện diện của dịch mật có thể dẫn đến tiêu chảy. Khi ấy có thểngăn ngừa bằng thuốc phát huy tác dụng “gom” axit mật và làm đặc mật dựatrên nền cholestyramin (tên thương mại: Questran, Locholest). ...