Sự biến động giá và khả năng cạnh tranh của cà phê Việt Nam xuất khẩu trên thị trường thế giới

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính và phương định lượng để đánh giá những yếu tố chính ảnh hưởng đến giá cà phê xuất khẩu của Việt Nam. Giá cà phê Việt Nam vận động theo cùng xu hướng với giá cà phê trên thị trường quốc tế, xu hướng này càng trở nên rõ nét hơn khi Việt Nam trở thành một trong những nước dẫn đầu thế giới về sản xuất và xuất khẩu cà phê Robusta. Qua quan sát và phân tích 34 năm biến động của giá cà phê, cho thấy giá cà phê biến động có tính chu kỳ tăng 5 năm và chu kỳ giảm 7 năm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự biến động giá và khả năng cạnh tranh của cà phê Việt Nam xuất khẩu trên thị trường thế giới VAN HIEN UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE VOLUME 4 NUMBER 3 SỰ BIẾN ĐỘNG GIÁ VÀ KHẢ NĂNG CẠNH TRANH CỦA CÀ PHÊ VIỆT NAM XUẤT KHẨU TRÊN THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI Tô Thị Kim Hồng Trường Đại học Mở TP.HCM tothikimhong@gmail.com Ngày nhận bài: 17/7/2016; Ngày duyệt đăng: 30/7/2016 TÓM TẮT Việc phân tích sự biến động giá các mặt hàng nông sản xuất khẩu là công việc cần thiết nhằm giúp cho quốc gia có thể dự đoán trước những sự biến động và từ đó có thể có phương án dự phòng rủi ro. Nghiên cứu này sử dụng phương pháp định tính và phương định lượng để đánh giá những yếu tố chính ảnh hưởng đến giá cà phê xuất khẩu của Việt Nam. Giá cà phê Việt Nam vận động theo cùng xu hướng với giá cà phê trên thị trường quốc tế, xu hướng này càng trở nên rõ nét hơn khi Việt Nam trở thành một trong những nước dẫn đầu thế giới về sản xuất và xuất khẩu cà phê Robusta. Qua quan sát và phân tích 34 năm biến động của giá cà phê, cho thấy giá cà phê biến động có tính chu kỳ tăng 5 năm và chu kỳ giảm 7 năm. Kết quả phân tích mô hình logarit kép có thể thấy giá xuất khẩu của Brazil có vai trò rất lớn trong việc dự báo giá xuất khẩu cà phê của Việt nam. Khi giá cà phê Brazil tăng 1%, giá cà phê xuất khẩu của Việt Nam có xu hướng tăng 0,31%. Từ khóa: cà phê Việt Nam. ABSTRACT The volatility and competitiveness of Vietnam coffee export on world market The analysis of fluctuation in price of exported agricultural products helps policy makers and producers predict future changes in the price and then suggest some solutions for risk mitigation. This study employed qualitative and quantitative methods to measure effects of some major factors on price of Vietnamese coffee. The findings showed that Vietnamese coffee price fluctuated with the trends of the world price. With observations of price fluctuation of Vietnamese coffee over 34 year, the price seemed to be in cycles of 5 year increase and 7 year decrease. The regression results showed that the Brazillian coffee price seemed to have an important effect on Vietnamese exported coffee price as the latter was estimated to increase by 0.31% with an 1% increase in the former price. Keywords: Vietnamese coffee. 1. Đặt vấn đề Thông qua xuất khẩu nông sản, Việt nam đã mở rộng thương mại đa phương, giảm phụ thuộc vào một số ít thị trường như trước đây và nâng cao vị thế quốc gia trên thị trường thế giới. Trị giá xuất khẩu nông sản của Việt Nam đã đạt hơn 20 tỷ đô la (năm 2014), chiếm 14% trong tổng giá trị xuất khẩu của tất cả các mặt hàng ngoại trừ xăng dầu và khoáng sản. Trong đó ba mặt hàng có giá trị xuất khẩu đứng đầu là thuỷ sản, cà phê và gạo (Tổng cục Thống kê, 2015). Giá trị xuất khẩu này mang lại khối lượng ngoại tệ đáng kể cho đất nước nhưng luôn bị ảnh hưởng và phụ thuộc vào sự biến động của giá thị trường thế giới, đặc biệt trong thời kỳ hội nhập quốc tế như hiện nay. Kết quả là dù có công đóng góp rất lớn cho nền kinh tế nước nhà, nông dân vẫn phải đối mặt với cuộc sống không ổn định khi giá cả biến động thường xuyên, còn doanh nghiệp thì đứng trước nhiều rủi ro trong hoạt động kinh doanh. Trong năm 2001, ngành cà phê đã gây hồi chuông báo động cho cộng đồng quốc tế khi có sự kiện 14 người Mehico trẻ tuổi bị chết khi cố gắng di cư vào Mỹ để tìm việc được cho là liên quan đến giá cà phê thế giới bị giảm (Greenfield, 2002). Hay trường hợp của Ấn Độ khi tự do hóa thương mại, xuất khẩu lúa mì tăng, nhưng nhập khẩu giảm đã làm giá trong nước tăng (Sekhar, 2003). Trong khi đó, ở Việt Nam, giá cao su và cà phê giảm trong hai năm gần đây khiến cuộc sống người dân trong khu vực sản xuất bị đảo lộn khiến nhiều nông dân nhỏ lẻ phải ngưng sản xuất. Giá cả giữ vai trò trung tâm trong các lý thuyết kinh tế, hình thành và bị tác động bởi các yếu tố sản xuất và tiêu dùng. So với hầu hết sản phẩm phi nông nghiệp và dịch vụ, giá sản phẩm nông nghiệp biến động nhiều hơn (Tomex and Robinson, 2003). Xem xét ở góc độ khác giá mặt hàng nông sản biến động mạnh và thiếu 85 VAN HIEN UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE ổn định, nguyên nhân phần lớn nông sản là mặt hàng thiết yếu (lúa, ngô, sắn,..) nên chi tiêu về hàng nông sản chiếm một tỷ trọng ít trong thu nhập. Do đó, cầu về nông sản thường kém co giãn trong khi cung co giãn rất nhiều do ảnh hưởng bởi thời tiết, mùa vụ, chỉ cần một thay đổi nhỏ trong cung đã làm giá biến động (Hồ Thị Hoàng Lương, 2013). Theo nhiều nhà kinh tế học rất khó dự đoán được giá nông sản trong ngắn hạn. Do đó, phân tích biến động giá nông sản luôn là mối quan tâm của các nhà kinh tế ở nhiều quốc gia, đặc biệt là những quốc gia xuất khẩu nông sản như Việt Nam; nguyên nhân hay những yếu tố ảnh hưởng đến giá mặt hàng nông sản xuất khẩu và quốc gia nào ảnh hưởng mạnh nhất đến Việt Nam cũng là vấn đề quan trọng trong phân tích. Bài viết này phân tích sự biến động của giá cà phê xuất khẩu của Việt nam khi Việt Nam đang hội nhập sâu hơn vào thị trường quốc tế đồng thời so sánh bản chất cạnh tranh của cà phê Việt Nam so với các quốc gia khác khi xuất khẩu trên thị trường thế giới. Ngoài ra, với mô hình hồi qui tuyến tính, đề tài cũng đo lường sự tác động của một số yếu tố đến giá cà phê xuất khẩu của Việt Nam. Từ những kết quả khám phá này sẽ cung cấp thông tin cho các nhà sản xuất, kinh doanh nhằm giúp cho các nhà quản lý có thể nắm bắt được tình hình xuất khẩu, những biến động trong tương lai từ đó có cơ sở hoạch định các chính sách phù hợp. Các doanh nghiệp Việt Nam cũng có thể dựa trên kết quả nghiên cứu để đưa ra những giải pháp phòng ngừa rủi ro trong hoạt động xuất khẩu cũng như giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam trên thị trường thế giới. 2. Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu 2.1. Hiệu ứng giá và hiệu ứng lượng Hiệu ứng giá và lượng trong tăng trưởng giá trị xuất khẩu là một bài toán dựa trên công thức (Trung tâm Nghiên cứu phát triển, Trường Đại học Mở TP.HCM) 86 VOLUME 4 NUMBER 3 Trong đó: t: chỉ th ...