Sử dụng câu hỏi có câu trả lời theo cấu trúc mở để đánh giá năng lực toán bậc cao của học sinh trung học cơ sở theo Khung PISA 2021

Bài viết phân tích dạng câu hỏi có câu trả lời theo cấu trúc mở và thế nào là năng lực toán bậc cao theo khung PISA 2021. Chúng ta thấy được tầm quan trọng của dạng câu hỏi này trong việc phát triển các năng lực còn yếu của học sinh Việt Nam hiện nay, đặc biệt là khả năng lập luận toán học, xử lý các tình huống thực tế và tư duy sáng tạo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sử dụng câu hỏi có câu trả lời theo cấu trúc mở để đánh giá năng lực toán bậc cao của học sinh trung học cơ sở theo Khung PISA 2021TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ | HTKH 2019 SỬ DỤNG CÂU HỎI CÓ CÂU TRẢ LỜI THEO CẤU TRÚC MỞ ĐỂ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC TOÁN BẬC CAO CỦA HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO KHUNG PISA 2021 NGUYỄN HỮU PHỤNG Trường Phổ thông Thực hành Sư phạm, Đại học An Giang Học viên Cao học, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế Email: nhphung@agu.edu.vn Tóm tắt: Bài báo phân tích dạng câu hỏi có câu trả lời theo cấu trúc mở và thế nào là năng lực toán bậc cao theo khung PISA 2021. Chúng ta thấy được tầm quan trọng của dạng câu hỏi này trong việc phát triển các năng lực còn yếu của học sinh Việt Nam hiện nay, đặc biệt là khả năng lập luận toán học, xử lý các tình huống thực tế và tư duy sáng tạo. Bài báo cũng cung cấp một số câu hỏi phù hợp với nội dung dạy toán ở cấp Trung học Cơ sở, có tích hợp kiến thức về các chủ đề được quan tâm hiện nay. Từ khóa: Câu hỏi có câu trả lời theo cấu trúc mở, năng lực toán bậc cao, khung PISA 2021.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Việt Nam bắt đầu tham gia PISA (Chương trình đánh giá học sinh quốc tế: Programmefor International Student Assessment) từ năm 2012 và nhìn chung đều đạt kết quả khá cao tronghai năm 2012, 2015 (kết quả năm 2018 sẽ được công bố vào tháng 12/2019). Tuy nhiên, tronglĩnh vực hiểu biết toán, qua các đợt đánh giá cho thấy học sinh Việt Nam “còn thua kém họcsinh ở các nước phát triển trong việc giải quyết các vần đề gần gũi trong cuộc sống hiện đại,mang bối cảnh xã hội, tích hợp với các khoa học khác” (Vui, 2019, [8]). Đặc biệt, tỷ lệ học sinhđạt mức năng lực bậc cao của lĩnh vực toán còn thấp, các em còn lúng túng khi gặp các câu hỏicó câu trả lời theo cấu trúc mở, dạng câu hỏi hay gặp trong bài đánh giá PISA và thường dùngđể đánh giá năng lực toán bậc cao của người học. Khung lý thuyết cho PISA 2021 đem lại những cải tiến mạnh mẽ so với các kỳ PISA đãqua. Nó được thiết kế để đem lại sự phù hợp của toán học cho học sinh 15 tuổi một cách rõ ràngvà tường minh hơn, đồng thời bảo đảm rằng các câu hỏi theo ba cấu trúc khác nhau được pháttriển nhằm tận dụng các bối cảnh thực tế và có ý nghĩa để đánh giá năng lực toán từ thấp đếncao. Các quá trình cùng với suy luận toán học sẽ cung cấp những khía cạnh cơ bản đang đượcghi chép lại để phân tích năng lực toán của học sinh tham gia vào chương trình đánh giá (OECD,2018b, [4]).2. NỘI DUNG2.1. Câu hỏi có câu trả lời theo cấu trúc mở Có ba dạng câu hỏi được sử dụng để đánh giá năng lực toán học trong PISA 2021: trả lờitheo cấu trúc mở (open constructed-response), trả lời theo cấu trúc đóng (closed constructed-response) và trả lời theo lựa chọn (selected-response). Dạng câu hỏi có câu trả lời theo cấu trúcmở đòi hỏi một trả lời được mở rộng hơn từ học sinh và quá trình tìm ra được câu trả lời thườnggắn liền với những hoạt động nhận thức bậc cao. Thông thường, những câu hỏi như vậy khôngchỉ yêu cầu học sinh tìm kiếm một câu trả lời, mà còn đòi hỏi học sinh trình bày các bước đãlàm để giải thích xem làm thế nào để đạt được lời giải. Nét chính của các câu hỏi này là chúngcho phép học sinh trình bày các khả năng của mình bằng cách cung cấp các lời giải ở nhiềumức độ khác nhau của tính phức tạp toán học (Vui, 2019, [8]). 288HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRẺ | 11/2019 Ngoài ra, khi giải quyết các câu hỏi có câu trả lời theo cấu trúc mở nói riêng và các bàitoán PISA nói chung, học sinh cần chú ý đến một số đặc điểm sau mà các bài toán trong sáchgiáo khoa thường không có: - Phải biết nhìn ra “giả thiết thừa” của bài toán. - Đôi lúc, bài toán lại thiếu giả thiết đòi hỏi học sinh phải tự khai thác. - Học sinh cần làm quen với tính gần đúng và tính tương đối. - Học sinh có thể sẽ tiếp xúc với những biểu thức, công thức, khái niệm… mới, “xa lạ”với kiến thức học trong nhà trường. - Đặc biệt, phải làm quen với những câu hỏi yêu cầu khả năng suy luận, lập luận hợp lýcủa học sinh trên cơ sở phân tích thực tiễn có thể xảy ra và chấp nhận các kết quả khác nhau,thậm chí “mâu thuẫn” nhau. Do vậy, ngoài việc nắm kiến thức cơ bản còn yêu cầu học sinhhiểu biết thực tiễn, tự tin, mạnh dạn bảo vệ chính kiến của mình.2.2. Năng lực toán bậc cao theo khung PISA PISA chọn các hoạt động nhận thức để mô tả tám năng lực toán theo ba cụm năng lực:cụm tái tạo, cụm liên kết và cụm phản ánh. Tỷ lệ các câu hỏi phân bố theo ba cụm năng l ...