Tác động của bãi triều đến chế độ dòng chảy hạ lưu sông Đồng Nai

Bài báo này trình bày việc phân tích các biến động về thay đổi mặt bằng xây dựng thông qua việc thống kê sử dụng đất tại các địa phương, phân tích ảnh vệ tinh để xác định biến động mặt bằng xây dựng trong hạ lưu sông Đồng Nai.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tác động của bãi triều đến chế độ dòng chảy hạ lưu sông Đồng Nai TUYEÅN TAÄP KEÁT QUAÛ KHOA HOÏC & COÂNG NGHEÄ 2016 TÁC ĐỘNG CỦA BÃI TRIỀU ĐẾN CHẾ ĐỘ DÒNG CHẢY HẠ LƯU SÔNG ĐỒNG NAI EFFECT OF TIDAL STORAGE ZONE TO THE FLOW REGIME IN DONGNAI DOWNSTREAM ThS. NCS. Phạm Thế Vinh, GS. TS. Tăng Đức Thắng GS. TSKH. Nguyễn Ân NiênTÓM TẮT Biến động mực nước trên sông là một vấn đề phức tạp, chịu tác động của nhiều yếu tố. Ngoài tác động của thiên nhiên như các yếu tố về khí tượng, mưa, tác động của thủy triều, địa hình lòng dẫn, thảm phủ thực vật thì các tác động của con người cũng làm thay đổi chế độ thủy văn thủy lực. Cho tới nay, các nghiên cứu về biến động mực nước do tác động thiên nhiên kể cả có xét đến biến đổi khí hậu đã được xét đến. Tuy nhiên, một số tác động của con người tới dòng chảy cho tới nay vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Điều này sẽ làm cho mực nước sông ngày càng cao gây không ít khó khăn cho việc xây dựng, quản lý và vận hành các công trình. Bài báo này trình bày việc phân tích các biến động về thay đổi mặt bằng xây dựng thông qua việc thống kê sử dụng đất tại các địa phương, phân tích ảnh vệ tinh để xác định biến động mặt bằng xây dựng trong hạ lưu sông Đồng Nai. Sự thay đổi dòng chảy trong sông được tính toán thông qua bài toán thủy lực. Các kết quả cho thấy sự biến động về mặt bằng đã làm cho dòng chảy của các sông thay đổi đáng kể và có xu hướng bất lợi cho việc phát triển kinh tế. Từ khóa: mực nước, dòng chảy, đất xây dựng, sử dụng đất, bãi triều.ABSTRACT Fluctuations in water level in the river is a complex issue, influenced by many factors. In addition to the impact of natural factors such as climate, rainfall, effects of tides, river bed topography, vegetation cover, the impact of humans are also affect on the water level. So far, the studies of water level fluctuations due to natural effects including taking into account climate change has been considered. However, a number of human impact to the flow so far has not been given adequate attention. This will make increasingly high river levels caused difficulties for the construction, management and operation of the facilities. This paper presents an analysis of the variation of construction land through statistics of the land use of the provinces, satellite image analysis to determine the changes of construction land use in the Dong Nai downstream. The change in the river flow calculated through hydraulic model. The results showed that the variation in land use made of river flow change significantly and tends to disadvantage for economic development. Keywords: Water level, flow, ground, construction land, land use, tidal storage zone.244 VIEÄN KHOA HOÏC THUÛY LÔÏI MIEÀN NAM TUYEÅN TAÄP KEÁT QUAÛ KHOA HOÏC & COÂNG NGHEÄ 20161. ĐẶT VẤN ĐỀ Nghiên cứu “Một số nhận định về biến động mực nước trên các sông chính tạiViệt Nam” cho thấy, theo các tài liệu thực đo trên các triền sông của Việt Nam, mựcnước đang có xu hướng gia tăng trong những năm qua. Những nghiên cứu, dự án chotới nay chủ yếu là xây dựng các công trình trên mặt bằng đất ngập nước. Việc nhìn nhậndựa trên tổng thể mặt bằng xây dựng kết hợp hài hòa giữa các vùng ngập nước và khuvực xây dựng, bảo vệ chưa được nghiên cứu cụ thể. Các vấn đề trên cần phải được phântích và nghiên cứu kỹ lưỡng để có thể có những định hướng ứng phó trong việc ngăntriều, phòng lũ. Việc phân tích mực nước gia tăng trong lòng dẫn do việc san lấp, xâydựng đê bao thu hẹp khu vực chứa triều và lũ cần có tính toán cụ thể. Nội dung của bài báo nhằm đưa ra nguyên nhân, cơ chế của các bãi ngập đếnđặc trưng thủy lực và các kết quả nghiên cứu bước đầu đã thực hiện trong quá trìnhnghiên cứu liên quan đến chủ đề nghiên cứu liên quan đến sự phát triển trên vùng đấtthấp, ảnh hưởng của thủy triều và những tác động của chúng đến dòng chảy trong sông.Các kết quả nghiên cứu bao gồm nghiên cứu sự thay đổi mặt bằng sử dụng đất dựa trêntài liệu thu thập được của các tỉnh trong vùng nghiên cứu từ năm 2000 đến nay. Sự thayđổi về mực nước sông trong mùa kiệt cũng như mùa lũ dựa trên tài liệu thực đo tại cáctrạm thủy văn. Sự thay đổi về mặt bằng sử dụng đất dựa vào kết quả phân tích ảnh vệtinh từ những năm 1973 đến nay. Kết quả nghiên cứu về thay đổi mặt bằng trên sẽ tácđộng đến mực nước trong sông ra sao sẽ được mô hình hóa bằng mô hình thủy lực. Cácthay đổi mặt bằng trong tương lai sẽ dựa trên quy hoạch sử dụng đất của địa phương đểđưa vào mô hình thủy lực để đánh giá việc thay đổi này sẽ tác động như thế nào đếndòng chảy trong sông. Các kết quả thủy lực sẽ được phân tích cụ thể về sự thay đổi mực nước trongnhững năm tới. Tương quan giữa sử dụng đất vào mực nước trong sông cũng được tínhtoán để đánh giá rõ nét hơn những quan hệ mật thiết của mặt bằng sử dụng đất đến mựcnước sông.2. CÔNG CỤ SỬ DỤNG TRONG PHÂN TÍCH Trong nghiên cứu này sử dụng hai công cụ chính để đánh giá: (i) Phần mềm phântích ảnh vệ tinh: Để nhận biết được sự thay đổi mặt bằng cơ cấu sử dụng đất trong khuvực, việc phân tích ảnh vệ tinh được thực hiện với các ảnh vệ tinh từ năm 1973 -2015; (i)Phần mềm mô hình thủy lực: sử dụng mô hình thủy lực một chiều kết hợp với 2 chiều đểtính toán sự thay đổi mực nước trong sông khi có sự thay đổi mặt bằng xây dựng.3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU3.1. Sự thay đổi mặt bằng trên vùng hạ lưu sông Đồng Nai a. Kết quả nghiên cứu về thay đổi mặt bằng sử dụng đất dựa trên tài liệu thuthập của các tỉnh Theo số liệu sử dụng đất thu thập tại các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, ThànhPhố Hồ Chí Minh, Bà Rịa – ...