Tái tổ hợp và trao đổi chéo

Khi các gen liên kết không hoàn toàn, xuất hiện các dạng giao tử mới không giống cha mẹ do có sự sắp xếp lai các gen. Hiện tượng này gọi là tái tổ hợp (recombination) và các dạng mới xuất hiện gọi là dạng tái tổ hợp (recombinant).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tái tổ hợp và trao đổi chéo Tái tổ hợp và trao đổi chéoKhi các gen liên kết không hoàntoàn, xuất hiện các dạng giao tử mớikhông giống cha mẹ do có sự sắp xếp laicác gen. Hiện tượng này gọi là tái tổ hợp(recombination) và các dạng mới xuấthiện gọi là dạng tái tổ hợp (recombinant).Để đánh giá mức độ liên kết, dùng kháiniệm tần số tái tổ hợp.% tái tổ hợp = Số cá thể tái tổ hợp / tổngsố cá thể ´ 100%Nhiều thí nghiệm cho thấy tần số táitổ hợp giữa 2 gen là một số tươngđối ổn định từ lần lai này qua lần laikhác, không phụ thuộc vào cách sắpxếp. Hai alen trội cùng một phíatrên nhiễm sắc thể gọi là vị trícis(AB/ab), 2 alen trội nằm trên 2 nhiễmsắc thể gọi là vị trí trans (Ab/aB).Hiện tượng tái tổ hợp có được nhờ quátrình trao đổi chéo (crossing over). Trongđó 2 nhiễm sắc thể tương đồng hoán vịnhau hay đổi chéo nhau ở những điểmnhất định. Nhiễm sắc thể tương đồng tiếphợp nhau và trao đổi chéo xảy ra giữa cácchromatid không chị em.Các giao tử từ các chromatid không cótrao đổi chéo (kiểu cha mẹ) được gọi làgiao tử kiểu cha mẹ. Các giao tử từ 2chromatid khác có xảy ra trao đổi chéogọi là giao tử tái tổ hợp.Cở sở tế bào học của trao đổi chéoNăm 1931, các thí nghiệm chứng minhcơ sở tế bào học của tái tổ hợp ditruyền do Stern tiến hành ởDrosophila melanogaster và doCreighton và Mc Clintok tiến hành ởngô. Cả 2 thí nghiệm đều dùng dấuchuẩn về hình dạng trên một trên hainhiễm sắc thể tương đồng có thể nhìnthấy được khi quan sát tế bào học.Hai nhiễm sắc thể tương đồng được phânbiệt với nhau về hình thái này, mang cácalen tương ứng khác nhau về mặt ditruyền của một số cặp gen. Tái tổ hợp ditruyền sẽ tạo ra các kiểu hình độc đáokèm theo các thay đổi tế bào học dễ quansát và dự đoán được.Thí nghiệm lai ở ngô với các gen có biểuhiện rõ ràng nằm trên cặp nhiễm sắc thểsố 9 có dấu đặc biệt nhiễm sắc thể có 1đầu có gù lớn và phần sau dài ra, nhiễmsắc thể kia ngắn hơn không có gù. Cácgen được sử dụng:C+ : có màu , c: không màuW+ : bắp tẻ (tinh bột), w: bắp nếp (hồbột)Cho lai bắp có màu, tẻ với bắp khôngmàu , nếp. Kết quả thu được 4 dạng cómàu, nếp; không màu, tẻ; có màu, tẻ;không màu, nếp.Dựa vào kết quả lai, đối chiếu với cácquan sát nhiễm sắc thể về mặt hình thái:thu được dạng nhiễm sắc thể có gùnhưng ngắn, còn dạng kia không gù,dài và 2 dạng giống bố mẹ: có gù, dài vàkhông gù, ngắn. Chứng tỏ đã có xảy ratrao đổi chéo của các đoạn nhiễm sắc thể.Stern đã dùng nhiễm sắc thể X ởmột đầu mút có dính một đoạn nhiễmsắc thể Y. Các nhiễm sắc thể khác có độdài tương tự, với tâm động. Hai cặp genđược dùng là carnation (car: lặn, mắt đỏnhạt) - hoang dại (+, trội, mắt đỏ) vàBar (B: trội, mắt hình thỏi) và hoangdại (+, mắt bình thường).Ruồi cái mẹ dị hợp tử ở cả 2 gen,có kiểu hình mắt đỏ dạng thỏi(car+B) với ruồi đực mắt đỏ nhạt, dạngthường (car +). Thế hệ con nhận được cả4 loại kiểu hình tương ứng với các dấuhiệu hình thái trên nhiễm sắc thể: ngoài 2kiểu có ở cha mẹ còn có 2 kiểu hình táitổ hợp là mắt đỏ nhạt, hình thỏi (car B)và mắt đỏ, dạng thường (car++).