Thánh Địa Mỹ Sơn Quảng Nam

Thánh Địa Mỹ SơnCách kinh đô Trà Kiệu 30 km về phía Tây, cách Đà Nẵng 69 km về phía Tây- Tây Nam. Quần thể kiến trúc nằm gọn trong thung lũng hẹp, có núi bao bọc bốn bề, thuộc làng Mỹ Sơn, xã Duy Tân, huyện Duy Xuyên. Mỹ Sơn là đỉnh cao của nghệ thuật Chămpa với quá trình phát triển liên tục gần 9 thế kỷ. Dù bị thiên nhiên và chiến tranh tàn phá, Mỹ Sơn vẫn còn dấu vết nền móng của 70 tòa thánh lâu đài và đền tháp. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thánh Địa Mỹ Sơn Quảng NamThánh Địa Mỹ SơnCách kinh đô Trà Kiệu 30 km về phía Tây, cách Đà Nẵng 69 km về phíaTây- Tây Nam. Quần thể kiến trúc nằm gọn trong thung lũng hẹp, có núi baobọc bốn bề, thuộc làng Mỹ Sơn, xã Duy Tân, huyện Duy Xuyên. Mỹ Sơn làđỉnh cao của nghệ thuật Chămpa với quá trình phát triển liên tục gần 9 thếkỷ. Dù bị thiên nhiên và chiến tranh tàn phá, Mỹ Sơn vẫn còn dấu vết nềnmóng của 70 tòa thánh lâu đài và đền tháp. Trong đó còn khoảng 20 đềntháp còn nhận ra phần nào hình dạng, kiến trúc của nó. Tháng 12/1999 tạiMarốc Thánh Địa Mỹ Sơn được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thếgiới.Ngày xưa, lãnh thổ Vương quốc Chămpa trải dài từ Đèo Ngang- QuảngBình đến Bình Thuận ngày nay. Chămpa có 2 bộ lạc: bộ lạc Dừa ở phía Bắc,từ Thừa Thiên đến đèo Cù Mông. Còn bộ lạc Cau từ Cù Mông vào đến BìnhThuận. Từ hai bộ lạc này đã hình thành đã hình thành những tiểu quốc đầutiên rồi sau đó vương quốc Chămpa ra đời. Về kinh tế, người Chăm sốngchủ yếu dựa vào nông nghiệp. Họ còn biết cách khai thác hương liệu, trầmhương, hồ tiêu, quế để xuất khẩu ra nuớc ngoài. Qua biết bao thăng trầm củalịch sử, vào thế kỷ thứ IV, dưới triều vua Bhahadravarman, đã cho xây dựngkinh đô ở Trà Kiệu, cách đây khoảng 28 km về phía Đông. Sau khi kinh đôđã được xây dựng xong, ông nghĩ ngay đến việc thành lập trung tâm tôn giáophục vụ cho kinh đô đó. Mỹ Sơn từng chứng kiến những thời kỳ hưng thịnh,rực rỡ cũng như những biến động của vương quốc Chămpa cổ đại. Mỹ Sơnkhông phải là kinh đô mà là thánh địa của Chămpa , thờ đấng linh thiêng tốicao. Theo quan niệm Ấn Độ giáo, nơi thờ cúng phải là nơi thâm nghiêm. Vìlẽ đó mà thánh địa Mỹ Sơn đã được xây dựng giữa một thung lũng được baobọc bởi núi non hiểm trở. Amaravati, tên gọi xưa của vùng Quảng Nam- ĐàNẵng được văn bia nhắc đến như trái tim của vương quốc Chămpa trongnhiều thế kỷ. Mỹ Sơn là một thung lũng rất thâm nghiêm, người Chăm chođây là mảnh đất thiêng, ngọn núi Đại Sơn (Mahabavata) cũng là một ngọnnúi thiêng. Con suối Mỹ Sơn cũng được xem là con suối thiêng mà dòngsuối này là nhánh đổ ra sông Thu Bồn.Kinh đô Trà Kiệu thất thủ khi người Chăm sử dụng nơi đây làm nơi trấnngự. Từ những yếu tố này người Chăm cho xây dựng đền thờ đầu tiên vàocuối thế kỷ thứ IV bằng gỗ ở Mỹ Sơn để thờ thần Sisana Bhahadravana. Tênthần là sự kết hợp của tên các vị vua lúc bấy giờ là Bhahadravaman và thầnSiva. Sau vị vua này, các vị vua khác lên ngôi và tiếp tục cho xây dựng đềntháp. Trước hết là thờ cúng thần linh, thứ hai là muốn tỏ uy quyền của mình.Dần dần từ thế kỷ thứ IV đến thế kỷ XIII Mỹ Sơn trở thành một quần thểgồm khoảng 70 công trình kiến trúc lớn nhỏ. Sau này các nhà nghiên cứu đãphân thành 12 nhóm. Cuối thế kỷ thứ XIII, do 2 bộ lạc Cau và Dừa khôngthống nhất với nhau về quyền lợi cũng như phong tục tập quán. Trong nướcđã xảy ra nội chiến. Cũng thời điểm này, các nước láng giềng như TrungHoa, Việt Nam, Khmer đã tiến hành các cuộc chiến tranh với Chămpa.Chính vì những lý do đó người Chăm đã dời kinh đô xuống phía Nam ởvùng Bình Thuận ngày nay. Sau thế kỉ thứ XIII, Mỹ Sơn hầu như bị bỏhoang, không ai xây dựng đền đài cũng như tiếp tục thờ cúng ở Mỹ Sơn.Mãi đến sau 1898, di tích Mỹ Sơn được phát hiện bởi một học giả ngườiPháp tên là M.C Paris. Vào những năm đầu thế kỷ 20 này, 2 nhà nghiên cứucủa Viễn thông Pháp là L.Finot và L.de Lajonquière và nhà kiến trúc sưkiêm khảo cổ học H. Parmentier đã đến Mỹ Sơn để nghiên cứu văn bia vànghệ thuật kiến trúc, điêu khắc Chăm. Lúc bấy giờ vào khoảng 50 công trìnhkiến trúc, nhưng trong cuộc chiến tranh chống Mỹ, Mỹ Sơn lại nằm trongđịa bàn ném bom, cho nên bom đã phá huỷ phần lớn các kiến trúc. Hiện cònkhoảng 20 di tích trong tình trạng không còn nguyên vẹn. Tiền thân củaquần thể kiến trúc Mỹ Sơn cổ kính này, theo văn bia để lại là một ngôi đềnlàm bằng gỗ để thờ thần Siva Bhadravarman. Nhưng đến khoảng cuối thế kỷ6, một cơn hoả hoạn đã thiêu cháy ngôi đền gỗ. Bức màn lịch sử đã được cácnhà khoa học vén dần lên thông qua những bia ký và lịch sử nhiều triều đạixưa cho ta thấy Mỹ Sơn là khu thánh địa quan trọng nhất của dân tộc Chămsuốt từ cuối thế kỷ 4 đến thế kỷ 15. Bằng vật kiệu gạch nung và đá sa thạch,trong nhiều thế kỷ người Chăm đã dựng lên một quần thể kiến trúc đền thápđộc đáo, liên hoàn: Đền chính thờ Linga-Yoni biểu tượng của năng lực sángtạo. Bên cạnh tháp chính (Kalan) là những tháp thờ nhiều vị thần khác hoặcthờ những vị vua đã mất.Mỹ Sơn đã được trùng tu bởi E.F.E.O (Ecole Francaise d’Extreme Orient)trong thời gian từ 1937 đến 1944, nhưng khu vực này đã bị bom Mỹ tàn phánặng nề trong chiến tranh. Đến năm 1975 , trong số 32 di tích còn lại, chỉ cókhoảng 20 đền, tháp còn giữ được dáng vẻ ban đầu. Vào năm 1980-1981,Việt Nam đã hợp tác với Ba Lan trong việc trùng tu Mỹ Sơn. Qua nhữngcông trình nghiên cứu của Pháp, Ba Lan và Việt Nam cho rằng: thánh địaMỹ Sơn chịu ảnh hưởng lớn của nền văn hóa vì ngày xưa người Chăm đã cóquan hệ buôn bán với các nước như: Ả Rập, Malaysia, Indonesia và đặc biệtlà Ấn Độ. Chúng ta đang đứng tại khu Chămpa, kế bên là khu B, bố cục cáctháp như sau:Một tháp chính, một tháp cổng và một nhà đón khách hành hương gọi là nhàtịnh tâm. Tháp chính luôn ở vị trí trung tâm (C1), bởi nó là biểu tượng củatrung tâm vũ trụ- nơi hội tụ thần linh. Những tháp phụ biểu tượng cho cáclục địa, những châu lục. Ở Ấn Độ, người ta đào chung quanh những côngtrình này những rãnh sâu biểu tượng cho đại dương. Ở đây chúng ta khôngthấy chi tiết đó. Ảnh hưởng thứ hai là các tháp xây 3 tầng, biểu hiện cho 3thế giới: dưới là thế giới trần tục, tầng giữa là thế giới tâm linh, tầng trêncùng là thế giới thần linh. Hướng các tháp mang các ý nghĩa như sau: phầnlớn các tháp có cửa quay về hướng Đông, người Chăm quan niệm hướngĐông là hướng tốt nhất hướng của thần linh. Nhưng cũng có nhiều tháp quayvề hướng Tây như khu A, E, F là để thờ ông bà tổ tiên. Hướng Bắc đem đếncủa cải vật chất cho vương quốc Chămpa. Tháp ...