Thành phần khu hệ chó nhà tại tỉnh Hà Giang, Việt Nam

Hà Giang là tỉnh miền núi phía Bắc, có 11 huyện thị và 24 dân tộc cùng sinh sống. Do điều kiện địa hình, đường giao thông khó khăn, các khu dân cư sống biệt lập, mỗi dân tộc có một phương thức chăn nuôi khác nhau, phụ thuộc vào tập quán canh tác, điều kiện tự nhiên, tạo nên cơ cấu vật nuôi đa dạng và đặc trưng cho từng khu vực. Bài viết trình bày một số kết quả thu được nhằm góp thêm tài liệu phục vụ công tác bảo tồn và phát triển ứng dụng giống chó bản địa Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thành phần khu hệ chó nhà tại tỉnh Hà Giang, Việt NamNghiên cứu khoa học công nghệTHÀNH PHẦN KHU HỆ CHÓ NHÀ TẠI TỈNH HÀ GIANG, VIỆT NAM BÙI XUÂN PHƯƠNG, TRỊNH QUỐC KHÁNH, ĐINH THẾ DŨNG, TRẦN HỮU CÔI, NGUYỄN TIẾN TÙNG I. MỞ ĐẦU Hà Giang là tỉnh miền núi phía Bắc, có 11 huyện thị và 24 dân tộc cùng sinhsống. Do điều kiện địa hình, đường giao thông khó khăn, các khu dân cư sống biệtlập, mỗi dân tộc có một phương thức chăn nuôi khác nhau, phụ thuộc vào tập quáncanh tác, điều kiện tự nhiên, tạo nên cơ cấu vật nuôi đa dạng và đặc trưng cho từngkhu vực. Đặc biệt là một số dân tộc có giống chó riêng sử dụng vào việc canh nhà,săn bắn. Đây là điều kiện thuận lợi để khảo sát thành phần khu hệ chó nhà, thống kênguồn gen quý phục vụ cho công tác bảo tồn và khai thác sử dụng. Từ năm 2006,Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga đã khảo sát khu hệ chó nhà tại đây. Dưới đây chúngtôi xin trình bầy một số kết quả thu được nhằm góp thêm tài liệu phục vụ công tácbảo tồn và phát triển ứng dụng giống chó bản địa Việt Nam. II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Phương pháp điều tra, nghiên cứu - Thành phần chó nhà tại tỉnh Hà Giang được điều tra theo tuyến, kết hợp điềutra ngẫu nhiên. Tại mỗi huyện điều tra 5 xã, có tính đến yếu tố địa hình, phân bố dâncư, tập quán canh tác, sử dụng bản đồ địa hình, bản đồ hành chính và thiết bị định vịGPS; việc điều tra đi từ vùng trung tâm đông dân cư đến vùng hẻo lánh, thưa dân, từgần đến xa, từ thấp lên cao. - Việc phân loại chó được dựa vào tài liệu chuyên ngành (Vladimir Sokolov,2001), giống chó địa phương dựa vào đặc điểm hình thái các số đo cơ bản và phỏngvấn dân địa phương và hỏi ý kiến các chuyên gia, có tính đến yếu tố phả hệ (ĐỗXuân Thanh và cs., 1996; Trần Anh Tuấn và cs., 1993). Ở đây, giống chó lai đượcxem là giống chó được tạo bởi sự lai tạo giữa hai hay nhiều giống; - Phương thức chăn nuôi, mục đích sử dụng, công tác thú y điều tra theophương pháp PRA điều tra nhanh nông thôn, được tiến hành theo mô tả trong tài liệutập huấn của tổ chức FAO; - Cách gọi tên: Hiện tại ở nước ta, mới chỉ có hai giống (Giống H’mông cộcđuôi và Giống chó Phú Quốc) được công nhận cấp Quốc gia, do vậy với các giốngchó khác chưa được công nhận chúng tôi quy ước gọi là dạng chó. - Cách phân chia khu vực theo địa hình: Vùng I là vùng cao núi đá phía Bắcgồm 4 huyện Đồng Văn, Mèo Vạc, Yên Minh và Quản Bạ, diện tích toàn vùng là2.352,7 km2, dân số trên 20 vạn người, chiếm xấp xỉ 34,3% dân số toàn tỉnh. Vùng IIlà vùng cao núi đất phía Tây gồm các huyện Hoàng Su Phì và Xín Mần, diện tích tựnhiên 1.211,3 km2, dân số chiếm 15,9%. Vùng III là vùng núi thấp gồm các huyệnBắc Quang, Vị Xuyên, Bắc Mê, Quang Bình và thị xã Hà Giang là vùng trọng điểmkinh tế của Hà Giang, diện tích tự nhiên 4.320,3 km2, dân số chiếm 49,8%.Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 02, 03 - 2013 85 Nghiên cứu khoa học công nghệ 2.2. Phương pháp xử lý số liệu S ố li ệu thu thập được xử lý thống kê bằng phần m ềm Excel, 2003 độ tincậ y α = 0,05. III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1. Thành phần, tỷ lệ các loại chó nhà tại tỉnh Hà Giang Qua các tuyến khảo sát trên địa bàn tỉnh Hà Giang, chúng tôi đã quan sát được5.200 cá thể chó nhà và ghi nhận được 2.741 cá thể chó bản địa, 1.950 cá thể chó lai(những cá thể xuất hiện đặc điểm của nhiều giống khác nhau) và 509 cá thể chóngoại và lai ngoại. Kết quả về tỷ lệ các nhóm chó nhà trên địa bàn tỉnh Hà Giangđược trình bày ở biểu đồ 1. Biểu đồ 1. Tỷ lệ các nhóm chó tại tỉnh Hà Giang Biểu đồ 1 cho thấy, trên địa bàn tỉnh Hà Giang tồn tại các nhóm chó là chó bảnđịa, chó lai (nội x nội), chó ngoại và lai ngoại x nội với tỷ lệ tương ứng là 52,7; 37,5và 9,8%. Cũng qua biểu đồ 1 chúng tôi thấy tỷ lệ nhóm chó lai chiếm tỷ lệ tương đốicao là 37,5%. Mặc dù tỷ lệ của nhóm chó này thấp hơn nhóm chó bản địa nhưng nóphản ánh chiều hướng gia tăng của chó lai khi mà phần lớn những cá thể chó trưởngthành giao phối với nhau một cách tự nhiên, không có kiểm soát, giám sát của conngười. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến việc bảo vệ và nhân thuần các dạng chó bảnđịa. Mặt khác trong quá trình khảo sát thực địa chúng tôi nhận thấy những hộ dânnuôi nhóm chó ngoại, chó lai (ngoại x nội), thường là những hộ có điều kiện về kinhtế, mức ăn và chăm sóc chó thường tốt hơn những hộ nuôi chó bản địa. Với tìnhtrạng như vậy, theo ước tính chỉ sau một vài năm tỷ lệ chó bản địa sẽ bị giảm xuốngrõ rệt và có sự tăng nhanh của nhóm chó lai, chó ngoại và lai ngoại.86 Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 02, 03 - 2013Nghiên cứu khoa học công nghệ 3.2. So sánh tỷ lệ các nhóm chó của tỉnh Hà Giang và một số tỉnh khác Để thấy được mức độ thâm nhập, lan truyền của các giống chó ngoại lai (chóngoại n ...